Shenyang J-15, Çin Halk Kurtuluş Ordusu Donanması için Shenyang Uçak Şirketi (SAC) tarafından geliştirilen, her türlü hava koşuluna uygun, çift motorlu, çok rollü, uçak gemisi tabanlı bir savaş uçağıdır. Batı kaynaklarında NATO kod adı "Flanker-X2" olarak anılan J-15, "Uçan Köpekbalığı" lakabıyla bilinir. Rus yapımı Su-33 savaş uçağının modernize edilmiş bir versiyonudur ve Çin'in uçak gemisi filolarının ana hava gücünü oluşturmaktadır.

^{Shenyang J-15 (New China TV)}

Tasarım ve Geliştirme

J-15'in geliştirme süreci, Çin'in Ukrayna'dan elde ettiği, tamamlanmamış bir Sovyet Su-33 prototipi (T-10K-3) üzerinde tersine mühendislik yapılmasıyla başlamıştır. Çinli mühendisler, bu prototipin aerodinamik özelliklerini temel alarak J-11B programından edinilen yerli teknolojileri, aviyonik sistemleri ve radar teknolojilerini entegre ederek J-15'i ortaya çıkarmıştır. Uçağın tasarımı, J-11'den daha güçlü bir gövdeye, artırılmış kanat alanına ve uçak gemisi operasyonları için zorunlu olan güçlendirilmiş iniş takımlarına ve kuyruk kancasına sahiptir.

J-15 prototipi ilk uçuşunu 2009 yılında gerçekleştirmiştir. 2012 yılında ise Liaoning uçak gemisi üzerinde başarıyla iniş ve kalkış testlerini tamamlayarak uçak gemisi operasyonlarına uygunluğunu kanıtlamıştır. Uçağın tasarımındaki kanart (küçük ön kanat) ve fly-by-wire (elektronik uçuş kontrol) sistemi, manevra kabiliyetini artırmaktadır.

Motor ve İyileştirmeler

J-15'in ilk versiyonları, Rus yapımı Saturn AL-31F turbofan motorlarını kullanmıştır. Ancak Çin, motor tedarikinde dışa bağımlılığını azaltmak için yerli olarak geliştirilen WS-10H Taihang turbofan motorlarını bu uçakta kullanmayı hedeflemiştir. Bu motorların her biri yaklaşık 132 kN (29,700 lbf) itme gücü üretmektedir. 2022 yılının sonlarına doğru yayınlanan görüntüler, J-15'lerin operasyonel versiyonlarına yerli üretim WS-10 motorlarının takıldığını doğrulamıştır. Bu gelişme, Çin'in havacılık endüstrisinde motor teknolojisinde kaydettiği ilerlemenin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.

^{Shenyang J-15 (New China TV)}

Teknik Özellikler

J-15, çok rollü görevler için geniş bir silah yelpazesi taşıyabilen ve yüksek performans gösteren bir savaş uçağıdır.

• Kategori: Uçak Gemisi Tabanlı Çok Rollü Savaş Uçağı
• Menşei: Çin (Shenyang Aircraft Corporation)
• Boş Ağırlık: 17,500 kg
• Azami Kalkış Ağırlığı: 32,500 kg
• Motor: 2 x Shenyang WS-10H turbofan motoru (ilk versiyonlarda 2 x Saturn AL-31F)
• Azami Hız: 2.4 Mach (yaklaşık 2,940 km/saat)
• Menzil: 3,500 km
• Silahlandırma: Gövdeye entegre 30 mm'lik bir topun yanı sıra, kanat altındaki 12 istasyonda çeşitli mühimmat taşıyabilir. Bu mühimmatlar arasında PL-12, PL-8 havadan havaya füzeler, YJ-83K gemi savar füzeleri, güdümlü ve güdümsüz bombalar yer almaktadır.

Operasyonel Rolü ve Kullanımı

Shenyang J-15, Çin Halk Kurtuluş Ordusu Donanması'nın Liaoning ve Shandong uçak gemilerindeki temel savaş uçağıdır. Uçak, gemilerin hava savunmasını sağlamanın yanı sıra, kara ve deniz hedeflerine karşı saldırı görevlerini de üstlenir. J-15, Liaoning ve Shandong gemilerindeki mancınıksız, ski-jump (atlama rampası) tipi kalkış sisteminden dolayı, tam yakıt ve mühimmat yüküyle kalkış yapamamaktadır. Bu durum, uçağın menzil ve silah taşıma kapasitesini sınırlamaktadır. Buna rağmen J-15, Çin'in okyanus üzerindeki hava gücü projeksiyonunda hayati bir rol oynamaktadır ve daha modern CATOBAR (Mancınık Yardımlı Kalkış ve Kablolu İniş) sistemine sahip gemiler için bir geçiş platformu olarak hizmet vermektedir.

Fırlatma Sistemi ve Kısıtlılıklar

J-15, Çin'in hizmetteki uçak gemilerinde bulunan STOBAR (Kısa Kalkış Fakat Yakalama ile İniş) sistemiyle fırlatılmaktadır. Bu sistemde, uçak bir "ski-jump" rampasından kalkış yapar. Ancak bu yöntem, uçağın tam yakıt ve silah yüküyle kalkışını engellemekte, bu da J-15'in operasyonel menzilini ve muharebe etkinliğini sınırlamaktadır.

^{Liaoning, J-15 jetleriyle tatbikat gerçekleştirdi (CGTN)}

^Silah Sistemleri

J-15, geniş bir görev yelpazesini yerine getirebilmek için güçlü bir silah sistemine sahiptir. Gövdeye entegre 30 mm'lik bir topun yanı sıra, kanat altındaki 12 istasyonda çeşitli mühimmat taşıyabilir. Bu mühimmatlar arasında şunlar yer almaktadır:

• Hava-Hava Füzeleri: Kısa menzilli kızılötesi güdümlü PL-8 ve orta menzilli radar güdümlü PL-12 füzeleri ile hava üstünlüğü görevlerini yerine getirir.
• Gemi Savar Füzeleri: Deniz hedeflerine karşı saldırı görevleri için YJ-83K gemi savar füzelerini kullanabilir.
• Hava-Kara Mühimmatı: Güdümlü ve güdümsüz bombalar ile roketleri taşıyarak kara hedeflerine karşı operasyonlar yapabilir.