Köken

Sınav sözcüğü, Tatarca sınav “imtihan” anlamındaki sözcükten alıntıdır. Bu sözcük, Eski Türkçe sına- “denemek, imtihan etmek” fiilinden, Kıpçak/Tatar dillerinde yaygın olan +Av ekiyle türetilmiştir. Türkiye Türkçesinde bu ek doğrudan kullanılmaz; bu nedenle sınav biçimi, alıntı yoluyla dile girmiştir.

Kıpçak/Tatar dillerinde bulunan bu ek, Türkiye Türkçesindeki +Ağ veya +A ile anlamca eşdeğer sayılır. Türkiye Türkçesinde doğal evrim sonucu oluşmuş biçimin sına olması beklenirdi.

Kullanım Alanları

• Eğitim ve Mesleki Alanlar: Bilgi düzeyini ölçmek, bir işe veya okula kabulü belirlemek amacıyla uygulanan ölçme ve değerlendirme aracıdır. Bu kullanım Türkiye Türkçesinde en yaygın biçimidir.
• Mecazî Anlam (Toplumsal ve Psikolojik Alanlar):Bireylerin veya toplulukların karşılaştığı, direnç ve dayanıklılık gerektiren, öğretici ve zorlu yaşam durumları için kullanılır.
• Dil Bilgisel Kullanım: “Sınav vermek” (imtihandan başarıyla geçmek), “sınava çekmek” (birini denemek, imtihan etmek) gibi deyimsel kalıplarda yer alır.