Türkiye'nin Adıyaman ilinin Besni ilçesine bağlı Sofraz (Üçgöz) Köyü’nde yer alan Sofraz Anıt Mezarları, Roma dönemine tarihlenen iki adet tümülüs tipi mezar yapısından oluşmaktadır. MS. 1–2. yüzyıllarda inşa edildiği düşünülen bu anıt mezarlar, mimari planları, yapım teknikleri ve kullanılan malzemeler açısından bölgedeki diğer Roma dönemi mezar yapılarıyla benzerlik göstermektedir. Kommagene, Roma, Orta Çağ ve Osmanlı dönemlerine ait kalıntılarla birlikte ele alındığında, Sofraz bölgesinin çok katmanlı tarihî ve kültürel kimliği daha belirgin hâle gelmektedir.

^{Sofraz Anıt Mezarları (Türkiye Kültür Portalı)}

Konum ve Genel Özellikler

Sofraz Anıt Mezarları, Besni ilçesine yaklaşık 16 kilometre, Adıyaman şehir merkezine ise 45 kilometre uzaklıktadır. Anıt mezarlar, Sofraz Köyü’nün güneydoğusunda, tarım arazileriyle çevrili düzlük bir alanda yer almaktadır. İki tümülüsten oluşan bu yapılar yerel halk arasında Büyük Tümülüs ve Küçük Tümülüs olarak adlandırılmaktadır. Her iki tümülüs de toprak dolgu ile örtülüdür ve iç yapıları kesme taşla inşa edilmiştir.

^{Sofraz Anıt Mezarları (Türkiye Kültür Portalı)}

Büyük Tümülüs

Büyük Tümülüs, köy merkezinin yaklaşık iki kilometre güneydoğusunda yer almaktadır. Elips planlı yapının uzun kenarı 62 metre, kısa kenarı ise 52,5 metre, yüksekliği yaklaşık 15 metredir. Mezar yapısı üç bölümden oluşur: Dromos (ön giriş), geçiş koridoru ve mezar odası. Koridor ve mezar odası kuzey-güney doğrultusunda uzanmakta, her iki mekânın üstü tonozla örtülüdür.

Mezar odasına kemerli bir kapıdan geçilmektedir. 3x4 metre ölçülerindeki dikdörtgen planlı oda doğu-batı doğrultusundadır. Duvarların alt kısmında kırmızı boyalı bir bant bulunmaktadır. Odanın doğu ve batı duvarları önünde yer alan iki adet lahit, kireç taşından yapılmış olup kapakları hâlen mevcuttur. Dromosun kuzeyinde kemerli bir geçitle bağlanan geçiş koridoru da kesme taştan inşa edilmiştir. Tümülüsün üst kısmı ise moloz dolgu ve toprakla örtülüdür.

Yapının mimari detayları ve malzeme kullanımı, yüksek kaliteli bir işçiliği yansıtmaktadır. Bölgede yapılan kaçak kazılar nedeniyle bazı kısımlar zarar görmüş olsa da yapı genel olarak korunmuş durumdadır. Mimari yapısı sayesinde MS. 2. yüzyıla tarihlenmektedir.

Küçük Tümülüs

Küçük Tümülüs, Büyük Tümülüs’ün yaklaşık bir kilometre güneyinde yer almaktadır. Yüksekliği yaklaşık 10 metre, çapı ise 50 metre civarındadır. Giriş kısmı güney cephesindedir ve kayaya oyulmuş bir merdivenle ulaşılan dromos aracılığıyla girilmektedir. Dromosun her iki yanında mezar nişleri yer almakta, bu nişlerdeki lahit kapaklarının ise günümüzde kayıp olduğu bilinmektedir.

Mezar odaları ve avlunun oluşturduğu kompleks yapının ortasında üç ayrı mezar odası bulunmaktadır. Bu odalar, kesme taşlardan inşa edilmiş olup üst yapıları tonoz örtülüdür. Lahitlerin bazıları yerinde durmakla birlikte kapakları eksiktir. Giriş seviyesi mevcut zeminden yaklaşık yedi metre aşağıda yer almakta, tümülüsün kuzey yarısı bu yapının üstünü örten toprak dolgu ile kaplıdır.