Sturmgewehr 44 (kısaca StG 44), İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından geliştirilmiş, seçmeli atış sistemine sahip, gaz tepkili, dünyanın ilk modern saldırı tüfeğidir. Silahın tasarımı, otomatik atış kabiliyeti ile bir tüfeğin menzil gücünü birleştirmeyi amaçlamış ve modern piyade silahlarının gelişiminde dönüm noktası oluşturmuştur. “Sturmgewehr” terimi, 1944 yılında Adolf Hitler’in silaha bizzat verdiği isimle resmiyet kazanmış ve daha sonra tüm dünyada bir silah sınıfını tanımlayan terim hâline gelmiştir.

StG 44, hem mühimmat tipi hem de tasarımı itibarıyla ara bir çözüm sunmuş, yakın mesafedeki makineli tabancalar ile uzun menzilli tüfekler arasındaki boşluğu doldurmuştur. Bu yönüyle, savaş sonrası dönemde üretilen AK-47, M16 ve G36 gibi saldırı tüfeklerinin teknik prensiplerine öncülük etmiştir.

^{StG 44 (DigitaltMuseum)}

Geliştirme Süreci

Tarihsel Arka Plan

Birinci Dünya Savaşı’ndan itibaren Almanya’daki silah mühendisleri, geleneksel tüfek mühimmatının savaş alanında çoğu zaman gereğinden fazla güçlü olduğunu gözlemlemişti. Çoğu çatışma 800 metrenin altında gerçekleşiyor, dolayısıyla mevcut mühimmatın enerjisinin yarısından fazlası boşa gidiyordu. Bu gözlem, daha az barut kullanan, daha kısa bir “ara fişek” (Mittelpatrone) geliştirme fikrini doğurdu.

1930’ların sonuna gelindiğinde Alman Ordusu’nun Silahlanma Dairesi (Heereswaffenamt), hem tabanca hem de tüfek fişeği arasında bir denge sağlayacak yeni bir mühimmat geliştirilmesini istedi. 1934 yılında “7.92×33 mm Infanterie Kurz Patrone” olarak adlandırılan fişek ortaya çıktı. Bu mühimmat, daha düşük geri tepme ve daha kolay kontrol edilebilirlik avantajlarıyla öne çıkıyordu.

Tasarımın Ortaya Çıkışı

Yeni mühimmat için silah tasarlama görevi, 1938’de C.G. Haenel Waffenfabrik’e verildi. Projenin baş mühendisi olarak Hugo Schmeisser görevlendirildi. Schmeisser, namlu eksenini dipçik çizgisiyle aynı hizaya getirerek geri tepmeyi azaltmayı hedefledi. 1940 yılına gelindiğinde temel tasarım prensipleri belirlenmişti, ancak üretim araçlarının yetersizliği ve presleme teknolojisinin sınırlılığı nedeniyle üretim yavaş ilerliyordu. Haenel firması, parçaların bir kısmını Erma ve Merzwerke gibi taşeronlara yaptırmak zorunda kaldı.

1942 yazında ilk 50 prototip “Maschinenkarabiner 42(H)” (MKb 42(H)) adıyla üretildi. Bu model gaz tepkili mekanizmaya sahipti ve 30 mermilik kavisli şarjörüyle dikkat çekti. Testlerde olumlu sonuçlar alınmasına rağmen, aynı dönemde Carl Walther firması da benzer bir model geliştirmişti.

Adlandırma ve Politik Süreç

1943 yılı başlarında Hitler, 7.92×33 mm Kurz fişeğinin üretiminin standart 7.92 mm Mauser fişeği üretimine zarar vereceği gerekçesiyle projeyi durdurmak istedi. Ancak ordu, silahın adını “Maschinenpistole 43” (MP 43) olarak değiştirerek üretimi gizlice sürdürdü. Doğu Cephesi’nden gelen olumlu raporlar üzerine, 1944’te Hitler silahı bizzat denedi ve memnun kalarak adını “Sturmgewehr 44” olarak değiştirdi.

Bu adlandırma yalnızca teknik değil, aynı zamanda propaganda açısından da önemliydi; “Sturmgewehr/saldırı tüfeği” kavramı, Alman kamuoyuna savaşın son evresinde moral kazandırmak amacıyla kullanılmıştı.

^{İkinci Dünya Savaşı'nda StG 44 Kullanımı (spottydog4477)}

Teknik Özellikler

StG 44, gaz tepkili, uzun piston stroklu, döner başlıklı kilitleme sistemine sahip bir silahtır. 7.92×33 mm Kurz fişeği kullanır ve seçmeli atış sistemi sayesinde yarı otomatik veya tam otomatik ateş edebilir. Gövde, düşük maliyetli üretim için çelik sacdan preslenmiş, dipçik ise ahşaptan yapılmıştır.

Temel Teknik Veriler

• Kalibre: 7.92×33 mm Kurz
• Ağırlık: 5.2 kg (dolu), 4.6 kg (boş)
• Uzunluk: 940 mm
• Namlu uzunluğu: 419 mm
• Şarjör kapasitesi: 30 mermi
• Atış hızı: Dakikada 500–600 mermi
• Etkili menzil: 300–400 metre
• Nişangâh sistemi: Önde korumalı gez, arkada ayarlanabilir V tipi arpacık
• Mekanizma: Gazla çalışan, döner sürgülü sistem

Silahın namlu çıkış hızı yaklaşık 685 m/s’dir ve mermiler, çelik kovan içinde kurşun kaplamalı bir çekirdek içerir. Tetik sistemi tamir edilemeyecek şekilde perçinlenmiş olduğundan, arızalarda tüm tetik grubunun değiştirilmesi gerekiyordu. Bu, üretim kolaylığı sağlasa da bakım açısından zorluk yaratmıştır.

Varyantlar ve Modifikasyonlar

StG 44’ün geliştirilme sürecinde birkaç ara model üretilmiştir: MKb 42(H), MKb 42(W), MP 43, MP 43/1 ve MP 44. MP 43/1 versiyonu, namlu ucuna el bombası fırlatıcı takılabilmesi için küçük yapısal değişiklikler içermekteydi.

Savaşın ilerleyen dönemlerinde “Krummlauf” adlı, 30° veya 45° açılı bükülmüş namlu eklentisi geliştirildi; bu, köşe arkası atışlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Ayrıca, gece operasyonları için “Vampir” kızılötesi nişangâh sistemine sahip deneysel modeller de üretilmiştir, ancak bunlar çok sınırlı sayıda kullanılmıştır.

^{StG 44 (DigitaltMuseum)}

Üretim ve Fabrikalar

StG 44’ün seri üretimi 1943’te başlamış, 1945’te Almanya’nın teslimiyetine kadar sürmüştür. Üretimin ana merkezi C.G. Haenel’in Suhl tesisidir; bunun yanında Sauer & Sohn, Erma, Steyr-Daimler-Puch ve Mauser gibi fabrikalar da üretime katılmıştır.

Toplam üretim miktarı yaklaşık 425.000 adettir. Seri üretimde sac presleme teknolojisi kullanılmış, bu da parça sayısını azaltarak maliyeti düşürmüştür. Ancak bu üretim yöntemi gövde dayanıklılığını olumsuz etkilemiş ve silahın savaş koşullarında kolayca ezilmesine yol açmıştır.

Kullanım ve Muharebe Deneyimleri

Cephe Dağılımı

StG 44, 1943 sonlarından itibaren öncelikle Doğu Cephesi’nde kullanıma girmiştir. Wehrmacht ve Waffen-SS birlikleri tarafından, ormanlık ve kentsel savaşlarda etkili olmuştur. Özellikle Stalingrad ve Doğu Prusya cephelerinde, silahın ateş gücü ve menzili askerler tarafından övgüyle karşılanmıştır.

Taktik Rol

StG 44, piyade takımlarına makineli tüfek desteği olmaksızın ara mesafelerde üstünlük sağlama imkânı tanıdı. Bu sayede bireysel asker ateş gücü önemli ölçüde arttı. Ancak mühimmat üretimi ve ikmal zorlukları nedeniyle silah hiçbir zaman tüm Alman birliklerine yaygın şekilde dağıtılamadı.

Performans ve Güvenilirlik

Kullanıcı raporları, StG 44’ün isabet oranının ve otomatik atış kontrolünün dönemi için son derece iyi olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, ince çelik gövdenin darbelerle ezilmesi, sürgü sıkışması gibi sorunlar da yaşanmıştır. Alman Ordusu, resmi yönergelerinde bu tüfeğin tam otomatik modda uzun süre kullanılmamasını, sadece kısa seri veya yarı otomatik atış yapılmasını emretmiştir.

Silahın dolu hâlde 5 kg’ı aşan ağırlığı, uzun süreli taşımada yorgunluğa neden oluyordu. Buna rağmen askerler, özellikle Sovyet SVT-40 yarı otomatik tüfekleri karşısında StG 44’ün ateş gücü avantajını açıkça belirtmişlerdir.

^{StG 44 (DigitaltMuseum)}

Savaş Sonrası Etkisi ve Mirası

StG 44, savaşın sonucu üzerinde belirleyici olmamış ancak modern saldırı tüfeği kavramının temelini oluşturmuştur. Savaşın ardından Sovyetler Birliği çok sayıda StG 44 ele geçirmiş ve bunları Doğu Almanya, Suriye, Lübnan ve Mısır gibi ülkelere göndermiştir.

Tasarım açısından, StG 44’ün AK-47 üzerindeki etkisi uzun süredir tartışılmaktadır. 1946–1952 yılları arasında StG 44’ün baş tasarımcısı Hugo Schmeisser’in Sovyetler tarafından İjevsk fabrikasında görevlendirilmiş olması, olası bir teknik aktarım ihtimalini güçlendirmektedir.

Savaş sonrası yıllarda StG 44, 1960’lara kadar Doğu Almanya polis teşkilatında kullanılmaya devam etmiştir. Ayrıca Filistin Kurtuluş Örgütü ve Hizbullah gibi örgütlerin elinde de bu silahın örnekleri bulunmuştur.

Koleksiyonlar ve Günümüzdeki Durum

Bugün StG 44, koleksiyonerler için son derece değerli bir silah olarak kabul edilir. Çalışır durumda kalan örneklerin sayısı azdır. Avustralya Savaş Anıtı, 1945 tarihli, “ai/45” damgalı bir StG 44’ü koleksiyonunda barındırmaktadır. Ayrıca Avrupa’daki birçok müzede ve özel koleksiyonda da sergilenmektedir. Günümüzde Alman firması GSG (German Sport Guns), bu silahın yarı otomatik, .22 kalibreli bir versiyonunu üretmektedir.

Sturmgewehr 44, İkinci Dünya Savaşı’nın son evresinde ortaya çıkmış olmasına rağmen, modern askeri tarih üzerinde kalıcı bir iz bırakmıştır. Hem mühimmat tipi hem de seçmeli atış sistemiyle “saldırı tüfeği” kavramının doğuşunu simgeler. Savaşın gidişatını değiştirememiştir; ancak savaş sonrası on yıllarda dünyanın hemen her ordusunda standart hâle gelecek bir silah sınıfının öncüsü olmuştur. Bu yönüyle StG 44, sadece bir Alman yeniliği değil, aynı zamanda 20. yüzyılın ikinci yarısındaki tüm hafif silah mühendisliğinin başlangıç noktasıdır.