Sumru kuşu, martıgiller (Laridae) familyasına bağlı, Sterna hirundo türünden bir deniz kuşudur. Dünya genelinde geniş bir dağılıma sahip olan bu tür, zarif yapısı, uzun göç rotaları ve koloni hâlinde üreme davranışlarıyla bilinir. Türkiye’de ise en yaygın görülen sumru türü olarak kaydedilmektedir.

Tanımı ve Fiziksel Özellikleri

Sumru, martılara kıyasla daha küçük ve zariftir. Uzun ve ince kanatları uçuş sırasında geriye doğru kıvrılır, gövdesi ise kanat hareketlerine uyumlu olarak yukarı aşağı salınır. Havada süzülürken başını öne eğerek balık arar ve avını yakalamak için suya dalar.

• Üreme dönemi tüyleri: Gagası parlak kırmızı veya turuncu olup ucu siyahtır. Baş kısmı siyah, yanaklar ve boğaz beyaz, alt taraf açık gri renklidir. El teleklerinde dıştaki tüyler koyu, içtekiler ise açık renklidir; bu fark hem alttan hem üstten belirgindir. Kuyruğu oldukça uzun ve derin çatallıdır.
• Üreme dışı tüyleri: Gaga siyah, alın beyazdır.
• Genç bireyler: Gaga dipleri ve bacakları turuncu, sırt tüyleri kahverengimsi tonlardadır. Kanat önünde koyu renkli, geniş bir şerit bulunur. Kuyruk erişkinlere göre daha kısa ve az çatallıdır.

Yetişkinlerin uzun ömürlü olduğu, doğada 25 yıla kadar yaşayabildiği bildirilmiştir.

Habitat

Sumru, farklı sulak alan ekosistemlerine uyum sağlayabilen bir türdür.

• Üreme alanları: Deniz kıyıları, göller, lagünler, nehir ağızları, adacıklar, kumlu plajlar, kayalık kıyılar ve seyrek bitki örtüsüne sahip alanlarda yuvalar.
• Göç ve kış dönemleri: Daha çok deniz üzerinde, kıyılarda ve sulak alanlarda görülür.
• Yapay yuvalama: İnsan müdahalesiyle oluşturulmuş sallar veya korunaklı alanlar da yuvalama için kullanılabilir.

Yayılışı

Sumru, Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da geniş bir kuşak boyunca yayılış gösterir. Kuzey bölgelerde ürer, kış aylarında ise Afrika, Güney Amerika, Arap Yarımadası, Hindistan kıyıları, Doğu Asya ve Avustralya’ya göç eder.

Türkiye’de yaz aylarında ve göç dönemlerinde görülür. Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz, Akdeniz’in batısı ve Doğu Anadolu’nun büyük kısmı dışında kalan bölgelerde ürediği kaydedilmiştir. Özellikle sulak alan çevrelerinde yoğun şekilde gözlenir.

Beslenme

Diyetinin büyük bölümünü küçük balıklar oluşturur. Ayrıca böcekler ve kabuklu canlılarla da beslenir. Avlanma sırasında su üzerinde asılı kalarak (“hovering”) avını gözler, ardından hızlı bir dalışla yakalar. Zaman zaman diğer sumruların avını çaldığı da gözlenmiştir. Büyük balık sürülerinde yüzlerce bireyin aynı anda toplu beslenme davranışı sergilediği bilinmektedir.

Üreme ve Davranış

Sumrular koloniler hâlinde ürer ve rahatsız edilmediği takdirde aynı alanı yıllarca yuvalama için kullanabilir. Yumurtalarını genellikle çıplak zemin ya da seyrek bitki örtüsüne bırakır. Turizm ve kıyı kullanımına bağlı insan baskısı nedeniyle üreme alanlarının korunması önem taşımaktadır.

Göçmen bir türdür. Nisan-Haziran döneminde kuzeyde üreme alanlarına gelir, üreme sonrasında tekrar güneye göç eder. Az sayıda bireyin yıl boyunca aynı bölgede kaldığı da bilinmektedir.

Koruma Durumu

Sumru kuşu dünya çapında geniş bir yayılışa sahip olsa da, habitat kaybı ve insan faaliyetleri nedeniyle bazı bölgelerde nüfus baskısı altındadır. Avrupa’daki bazı ülkelerde türün nesli risk altında kabul edilmektedir. Yuvalama alanlarının korunması, popülasyonun devamı için kritik öneme sahiptir.