Tavas kurbağası, Türkiye’ye endemik, sınırlı dağılımlı ve nesli tehlike altında olan bir amfibi türü olup, yalnızca Denizli iline bağlı Tavas ve çevresinde doğal olarak yaşamakta olan bir kurbağa türüdür.

Dağılım ve Habitat

Tavas kurbağası, sadece Tavas ve çevresindeki sulak alanlar, tatlı su göletleri, akarsular ve nemli tarım alanlarında gözlemlenmiştir. Habitatının küçük ve parçalı oluşu, türün ekolojik dayanıklılığını sınırlamakta ve çevresel değişimlere karşı duyarlılığını artırmaktadır. Sulak alanların kurutulması, tarımsal faaliyetlerin yoğunlaşması ve iklim değişikliğine bağlı su stresi, türün yaşam alanlarının doğrudan bozulmasına yol açmaktadır.

Morfolojik Özellikler

Orta boyutlu bir amfibi olan Tavas kurbağasının yetişkin bireyleri 50–80 mm uzunluğundadır. Sırtı koyu kahverengi ve yeşilimsi lekelerle kaplı, karın kısmı ise açık renklidir. Derisi nemli ve pürüzsüzdür; erkeklerde üreme döneminde belirgin ses keseleri gelişir. Bu morfolojik özellikler, türün doğal yaşam alanındaki adaptasyonlarını ve eşeysel farklılıklarını yansıtmaktadır.

^{Tavas Kurbağası temsili çizimi. (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Davranış ve Beslenme

Tavas kurbağası genellikle gece aktiftir ve su kenarlarında beslenir. Böcekler ve diğer küçük omurgasızlarla beslenir; bu beslenme biçimi, ekosistemdeki enerji akışı ve besin zinciri üzerinde önemli bir rol oynar.

Üreme ve Yaşam Döngüsü

Üreme dönemi ilkbahar ve yaz başında gerçekleşir. Dişiler, yumurtalarını suya yapışık şekilde bırakır; larvalar su ortamında gelişir ve birkaç hafta içinde metamorfik aşamaya ulaşır. Reprodüksiyon başarısı, su kalitesi, nem oranı ve habitatın sürekliliğine doğrudan bağlıdır.

Tehditler ve Risk Faktörleri

Başlıca tehditler, habitat kaybı, sulak alanların kurutulması, tarımsal faaliyetler, su kirliliği ve iklim değişikliği olarak belirlenmiştir. Küçük ve parçalı dağılım alanı, genetik çeşitliliğin sınırlı olmasına ve popülasyonların lokal olarak yok olmasına neden olabilir.

Koruma Çalışmaları

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan “Tavas Kurbağası Tür Eylem Planı” kapsamında türün yaşam alanları koruma altına alınmış, popülasyon izleme çalışmaları ve habitat restorasyonu projeleri başlatılmıştır. TÜBİTAK ve diğer bilimsel kurumlar tarafından yürütülen saha araştırmaları, türün ekolojik gereksinimlerini, popülasyon dinamiklerini ve korunma stratejilerini detaylı olarak incelemektedir. 2023 yılında Tavas ve çevresindeki yaşam alanları koruma altına alınmış, türün hayatta kalmasını destekleyen önlemler uygulanmıştır.

Bilimsel ve Ekolojik Önemi

Tavas kurbağası, Türkiye’ye özgü endemik bir tür olarak biyolojik çeşitlilik açısından kritik bir göstergedir. Türün korunması, bölgedeki sulak alanların ve genel amfibi çeşitliliğinin sürdürülebilirliği için önem taşır. Ayrıca, Tavas kurbağası, ekolojik değişimlerin izlenmesi ve koruma stratejilerinin geliştirilmesi açısından bilimsel araştırmalara temel oluşturmaktadır.