Thomas Hobbes, 5 Nisan 1588’de İngiltere’nin Malmesbury kentinin yakınlarındaki Westport’ta doğmuştur. Babası bir Anglikan papazıydı, ancak şiddetli karakteri ve cehaleti nedeniyle görevinden alınmıştır. Hobbes’un erken yaşamı, büyük ölçüde amcasının himayesinde geçmiştir. Eğitimine Malmesbury’de başladıktan sonra, Oxford Üniversitesi’ne bağlı Magdalen Hall’da klasik filoloji ve mantık eğitimi aldı. Henüz on dört yaşındayken Euripides’in Medea adlı eserini Latinceye çevirdi. Üniversite eğitimini tamamladıktan sonra, Cavendish ailesine öğretmen olarak katıldı ve bu ilişki hayatının sonuna kadar sürdü.
Hobbes, Cavendish ailesi sayesinde dönemin önde gelen düşünür ve siyasetçileriyle temas kurma imkânı buldu. Avrupa’ya gerçekleştirdiği seyahatler, onun özellikle İtalya ve Fransa’daki siyasal kurumları yerinde gözlemlemesini sağladı. 1630’lu yıllarda Floransa’da Galileo ile, Paris’te Descartes ve Gassendi gibi isimlerle tanıştı. Bu entelektüel temaslar, özellikle doğa bilimlerinin metodolojisinin siyaset felsefesine uygulanması düşüncesini geliştirmesinde etkili olmuştur.
Felsefi ve Siyasal Düşüncesi
Hobbes’un felsefesi, mekanik doğa anlayışına dayalı bütüncül bir sistemdir. Düşüncesi, doğa bilimlerinden aldığı yöntemle insan davranışlarını ve toplumsal düzeni açıklamayı hedeflemiştir. Bu sistem dört ana eserde şekillenmiştir: De Cive (1642), De Corpore (1655), De Homine (1658) ve en önemlisi Leviathan (1651).
Leviathan, Hobbes’un siyasal felsefesinin merkezi eseridir. Eserde insan doğası, doğa durumu, toplum sözleşmesi, egemenlik ve mutlak otoritenin zorunluluğu gibi konular ele alınır. Ona göre insanlar doğa durumunda eşit ve özgürdür, ancak bu durum aynı zamanda bir güvensizlik ve sürekli çatışma halidir. Bu nedenle insanlar aralarında bir sözleşme yaparak doğa haklarından vazgeçer ve barış içinde yaşamak için egemen bir otoriteye, yani Leviathan’a itaat ederler.
Siyasal Kuramı ve Egemenlik Anlayışı
Hobbes’un siyaset felsefesi, otorite ve düzen arayışı üzerine kuruludur. Ona göre toplumsal barışın ve güvenliğin sağlanması, bireylerin özgürlüklerinden feragat ederek mutlak bir egemene yetki vermeleriyle mümkündür. Bu egemenin iradesi yasaların kaynağını oluşturur. Hobbes’a göre, hukuk egemenin emridir; adalet, ancak bir siyasal otorite tarafından tanımlandığı zaman var olabilir. Bu nedenle hukuk, doğa yasalarından değil, toplumsal sözleşme sonucunda doğan egemen otoritenin iradesinden türer.
Egemenin özellikleri şunlardır:
- Mutlak otoriteye sahiptir.
- Bölünemezdir; yasa koyma, savaş ilan etme, dinî otorite olma gibi tüm yetkiler onda toplanır.
- Otoritesine itaat, sözleşmeye sadakat anlamına gelir.
Din ve Kilise Eleştirisi
Hobbes, Hristiyanlık çerçevesinde dinî otoriteyi dünyevi otoriteye tabi kılar. Ona göre kilise, ancak egemenin iradesi doğrultusunda faaliyet göstermelidir. Roma Katolik Kilisesi'ni otoritenin parçalanmasına neden olduğu için eleştirir. Leviathan’ın dördüncü bölümünde bu yaklaşım, “Karanlık Krallık” başlığıyla ayrıntılı biçimde işlenmiştir.
Eserleri ve Etkisi
Hobbes’un düşünceleri başta İngiltere olmak üzere Avrupa’da geniş yankı uyandırmıştır. Ancak yaşamı boyunca fikirleri ciddi tepkilere yol açmış, bazı eserlerinin İngiltere’de yayımlanması yasaklanmıştır. Kiliseye ve geleneksel otoritelere karşı eleştirel tutumu, onun dinsizlikle suçlanmasına neden olmuş; İngiltere’de çıkan veba ve yangın felaketlerinden bile sorumlu tutulmuştur.
Başlıca eserleri şunlardır:
- Translation of Thucydides (1628)
- De Cive (1642)
- Leviathan (1651)
- De Corpore (1655)
- De Homine (1658)
- Behemoth (ölümünden sonra yayımlanmıştır)
Ölümü ve Mirası
Thomas Hobbes, 1679 yılında 91 yaşında hayatını kaybetti. Yaşamı boyunca siyaset, hukuk ve din alanlarında geliştirdiği fikirler, modern siyasal düşüncenin kurucu taşları arasında yer aldı. Hukuk felsefesi, egemenlik kuramı ve sosyal sözleşme anlayışı, sonraki düşünürler üzerinde kalıcı etkiler yaratmıştır. Modern devlet anlayışının teorik temellerini atan isimlerden biri olarak değerlendirilir.
