Köken

Tümce kelimesi, Türkiye Türkçesinde tüm sözcüğüne Yeni Türkçe +çA eki getirilerek türetilmiştir. Yapı bakımından, “bütünlük” fikrini taşıyan tüm köküne dayanan bu sözcük, Osmanlıca cümle (جمله) kelimesinin Türkçe karşılığı olarak önerilmiştir. Cümle ise Arapçadan geçmiş olup “bütün, toplu ifade” anlamındadır. Böylece tümce, hem biçimsel olarak Türkçeye uygun biçimde türetilmiş hem de yabancı kökenli bir terimin karşılığı olarak işlev görmüştür.

Kullanım Alanları

• Dilbilgisi: Cümle yapısının Türkçe karşılığı olarak dilbilimsel terminolojide kullanılır; özne, yüklem ve diğer ögelerle kurulu anlamlı birimlere işaret eder.
• Eğitim: İlköğretim düzeyinden itibaren cümle bilgisinin Türkçe kaynaklarda öğretilmesinde temel terimdir.
• Yazın ve dil çalışmaları: Sözdizimsel ve anlamsal yapıların çözümlenmesinde, “cümle” karşılığı olarak tercih edilir.
• Resmi Türkçe: Dil Devrimi sonrası, Osmanlıca terimlerin yerine geçen sözcüklerden biri olarak yaygınlaştırılmıştır.