KÜRE LogoKÜRE Logo
Ai badge logo

Bu madde yapay zeka desteği ile üretilmiştir.

Türk Kültüründe At

fav gif
Kaydet
kure star outline

At, Türkler için yalnızca bir binek hayvanı değil; aynı zamanda toplumsal yapı, inanç sistemi, sanat, edebiyat, askerî  gelenek ve günlük yaşamla iç içe geçmiş bir kültürel simgedir. Atı ilk kez evcilleştirdiği düşünülen Türkler, atı aynı zamanda bir hayat biçimi, sadık bir dost ve bir yol arkadaşı olarak görmüşlerdir. Türklerin tarih boyunca kurduğu göçebe yaşam tarzında, atı her alanda kullanılmışlardır. Bozkırda yaşayan Türkler, daha iyi meralar ve su kaynakları bulmak için sürekli yer değiştirmiştir. Bu yaşam tarzında en büyük yardımcıları at olmuştur. At sayesinde uzak mesafelere hızla ulaşabilmişler; hem kendilerini hem eşyalarını taşıyabilmişlerdir.


Bozkırda At (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)

Türkler tarih boyunca birçok savaş kazanmışlardır ve bu başarılarında atların önemli bir rolü olmuştur. Türklerin cihan hâkimiyeti anlayışını gerçekleştirmede en büyük gücü atlar olmuştur. At üstünde maharetli bir şekilde silahlarını kullanabilen atlı askerler, düşmanlarına hızlıca saldırıp geri çekilebilmiştir. Osmanlı Devleti’nin güçlü ordusunda da atlar önemli bir yere sahip olmuştur. Osmanlı padişahları atlarına büyük özen göstermiştir. Önemli coğrafyalardaki at kaynaklarına sahip olmaya dikkat etmişlerdir. Hatta Kanuni döneminde gelen Avrupalı elçiler, Osmanlı atlarına hayran kaldıklarını yazmışlardır. Osmanlı Devleti’nin stratejik üstünlüğünü atlarda gören elçiler ülkelerine at götürmeyi bile düşünmüşlerdir.【1】 


Osmanlı'da Atlı Asker(Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)

Kültürel ve Sosyal Hayatta At

Asırlarca at ile iç içe geçen bir yaşam sadece savaşlarda sınırlı kalmamıştır. Günlük yaşamda, sanat ve geleneklerde de önemli yer tutmuştur. Türk halılarında, kilimlerinde ve minyatürlerinde at motifleri sıklıkla yer almıştır. At, Türk destanlarında kahramanın en yakın arkadaşıdır. Kaşgarlı Mahmud’un “At Türk’ün kanadıdır” sözü, Türkler ile atlar arasındaki derin ve anlamlı bağı anlatan en güzel örnek olmuştur.【2】 


Türkler atlarına o kadar değer vermiştir ki ölümlerden sonra at da sahibinin yanına gömülmüştür. At, Türkler için kutsal sayılan unsurların başında yer almıştır. İslamiyet öncesi Türklerde olduğu gibi İslamiyet sonrasında ve Türklerin kurduğu en büyük devlet olan Osmanlı Devleti döneminde de bu saygı devam etmiştir. Hatta padişahların cuma namazına atla gitmesi bu önemin varlığını göstermiştir.【3】 


Türk Sanatında At Motifi(Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)

Günümüzde Atın Yeri

Günümüzde teknoloji ilerledikçe kas gücüne dayalı olan organik teknolojinin en güçlü unsuru olan atların günlük hayattaki yeri azalmıştır. Ancak kültürel hafızadaki yerini hâlâ koruyan atlar, otomobillerin motor gücünün ‘beygir gücü’ cinsinden ifade edilmesiyle, Türk kültüründeki tarihî bağlarını da hatırlatmaktadır. Kültürel mirasın önemli bir parçası olan at kültürünün varlığı önemlidir. Bu mirası yaşatmak için 2021 yılında Sivas’ta bir Savaş Atları Müzesi açılmıştır.【4】 


Fatih Sultan Mehmet Beyaz Atıyla ((Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)




Kaynakça

Anadolu Ajansı. "Sivas’ta Savaş Atları Müzesi Açıldı." Anadolu Ajansı, 2021. https://www.aa.com.tr/tr/yasam/sivasta-savas-atlari-muzesini-600-bin-kisi-ziyaret-etti/2976076

Belek, Kayrat. "Eski Türklerde At ve At Kültürü (Dünden Bugüne Kırgız Kültürel Hayatı Örneği)." Gazi Türkiyat 16 (2015): 111–128.

https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziturkiyat/issue/64865/987225

Busbecq, Ogier Ghiselin de. Türk Mektupları: Kanuni Döneminde Avrupalı Bir Elçinin Gözlemleri (1555–1560). Çeviren: Derya Türkömer. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2005.  https://www.scribd.com/document/685292080/BUSBECQ-TURK-MEKTUPLARI

Çavuşoğlu, Ali. "At Kültürü, Düşünce ve Duygu Dünyamızdaki Yansıması." İstem 9 (2007): 91–110. https://dergipark.org.tr/tr/pub/istem/issue/26536/27935  

Çınar, Ali Abbas. “Divanu Lügati’t-Türk’te At Kültürü.” In Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık, Emine Gürsoy-Naskali. İstanbul: Resim Matbaacılık A.Ş., 1995 https://actaturcica.wordpress.com/wp-content/uploads/2019/12/tucc88rk-kucc88ltucc88rucc88nde-at-ve-atccca7ilik.pdf

Derman, Mehmet. “Cuma Selâmlığı.” Diyanet İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/cuma-selamligi.

Durmuş, İlhami. "Türk Kültür Çevresinde At." Asya Araştırmaları Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 5, no. 1 (2021): 1–12. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1782201

Genç, Savaş Volkan, ve Haluk Perk. "Türk Ordusu İçin 1927–1928 Yıllarında Hazırlanan Bir Süvari Biniş Takımı Kataloğu." Erdem 77 (2019): 307–320. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erdem/article/656957.

Kaya, Bülent. "Divan Şiirinde At ve Şiirlerde İşlenişi." TÜBAV Bilim Dergisi 10, no. 3 (2017): 86–99. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubav/issue/31124/337917.

Murathan, Fatih, Mustafa Koç, Mehmet Kartal, ve Talha Murathan. "Osmanlı Devleti’nde Binicilik." Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 31 (2019): 769–807. https://doi.org/10.14520/adyusbd.444243.

Özkartal, Mehmet. "Türk Destanlarında Geçen Halı Anlatımları, Halılardaki Hayvan Motifleri ve Renklerinin Dili." Arış Dergisi 8 (2012): 92–101. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aris/article/534435.

Sivrikaya, Ömer. "At Kültürü ve At Yarışları: Düzce Örneği." Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7, no. 2 (2017): 564–573. https://dergipark.org.tr/tr/pub/joiss/issue/32387/360231.

Ünal, Ayhan Afşin, ve Gülsün Uysal. "Türk Kültüründe At ve Atçılık." The Journal of Turk-Islam World Social Studies (2023). https://tidsad.com/?mod=tammetin&makaleadi=&key=69765

Virlan, Özgür. Atın Tarihsel Gelişimi ve Türkler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022. https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/ET004273.pdf

Yılmaz, Ahmet, ve Ali Toraman. "Türk Kültüründe At Kuyruğu Bağlama ve Kesme Geleneği Üzerine Bazı Tetkikler." History Studies 12, no. 3 (2020): 745–763.https://www.historystudies.net/dergi/turk-kulturunde-at-kuyrugu-baglama-ve-kesme-gelenegi-uzerine-bazi-tetkikler202006cc5ba42.pdf.

 

Dipnotlar

[1]

Ogier Ghiselin de Busbecq, Türk Mektupları: Kanuni Döneminde Avrupalı Bir Elçinin Gözlemleri (1555–1560), çev. Derya Türkömer (İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2005), 114. https://www.scribd.com/document/685292080/BUSBECQ-TURK-MEKTUPLARI

[2]

Kayrat Belek, “Eski Türklerde At ve At Kültürü (Dünden Bugüne Kırgız Kültürel Hayatı Örneği),” Gazi Türkiyat 16 (2015): 114.https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziturkiyat/issue/64865/987225

[3]

Derman, Mehmet. “Cuma Selâmlığı.” Diyanet İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/cuma-selamligi

Sen de Değerlendir!

0 Değerlendirme

Yazar Bilgileri

Avatar
Ana YazarAsiye Güneş4 Temmuz 2025 08:57
KÜRE'ye Sor