Kumar bağımlılığı, artık sadece bireysel bir zafiyet değil, bir toplumsal halk sağlığı krizi. Yeşilay Akademi’nin Eylül 2025’te yayımladığı Türkiye Kumar Raporu, bu krizi tüm boyutlarıyla gözler önüne seriyor. Raporda yer alan bulgular; bağımlılığın yaygınlığı, zararları, yasal çerçeve, önleme ve müdahale stratejileri bakımından çarpıcı bir tablo sunuyor.
Kumar: Bir Halk Sağlığı Sorunu
Dünya Sağlık Örgütüne göre kumar oynama bozukluğu olan bireylerin %20’si en az bir kez intihar girişiminde bulunuyor. Bu oran, diğer tüm bağımlılık türlerinden daha yüksek. Kumar bağımlılığı; sadece ekonomik yıkım değil, aynı zamanda psikolojik çöküntü, aile içi şiddet, boşanma ve sosyal izolasyon gibi zincirleme etkiler doğuruyor.
Türkiye’de Kumarın Yaygınlığı ve Risk Grupları
Rapora göre, Türkiye’de 15 yaş üstü bireylerin %10,1’i hayatında en az bir kez kumar oynamış. Bu oran yaklaşık 6,8 milyon kişiye tekabül ediyor. Özellikle dikkat çeken bir diğer bulgu ise kumara başlama yaşı: Kumar oynayan bireylerin %71’i, bu davranışa 15-24 yaş arasında başlamış.
Son 30 gün içerisinde kumar oynadığını belirten bireylerin %6,6’sı mobil cihazlar üzerinden yasa dışı bahis platformlarına eriştiğini belirtmiş. Özellikle erkekler arasında yoğunluk dikkat çekiyor: YEDAM’a kumar sebebiyle başvuranların %97,4’ü erkek.
Alkol-Madde ve Kumar Bağımlığı Sebebiyle Gelen Danışanların İyileşme Oranları (YEŞİLAY)
Dijitalleşme ile Yaygınlaşan Kumar
Teknolojinin gelişimiyle birlikte kumar sadece kumarhanelerde değil; cep telefonlarının, tabletlerin ve oyun platformlarının içine taşındı. Artık gençler sadece klasik bahislerle değil, oyunlardaki ganimet kutuları (loot box) ya da skin gambling gibi sistemlerle de kumara maruz kalıyor. Bu yapılar, özellikle gençleri bağımlılığa karşı savunmasız bırakıyor.
Kumarın Zararları: Üç Boyutlu Yıkım
- Finansal Zararlar: Borçlanma, iflas, temel ihtiyaçların ihmal edilmesi. Bu durum sadece bireyi değil, ailesini de etkiliyor.
- Psikolojik Zararlar: Suçluluk, depresyon, kaygı, utanç ve intihar riski. Kumar bağımlısı bireylerin intiharla sonuçlanan ölüm oranı genel popülasyona göre 15 kat daha fazla.
- Toplumsal Zararlar: Aile içi şiddet, ev içi çatışmalar ve boşanmalar.
YEDAM’a Gelen Alkol-Madde Başvuruları ile Kumar Başvurularının Karşılaştırılması (YEŞİLAY)
Yasal Çerçeve: Türkiye’de Kumar Suç mu?
Türk hukukuna göre, kumar oynamak kabahat, yer sağlamak ise suçtur. Ancak bilişim sistemleri üzerinden kumar oynanmasına imkân sağlayanlara yönelik cezalar çok daha ağır: 3 ila 6 yıl arasında hapis cezası öngörülüyor.
Uluslararası hukukta da benzer kısıtlamalar mevcut. AB Adalet Divanı, kamu yararına dayanan kumar kısıtlamalarını meşru buluyor. Yani bireyleri korumaya dönük her adım, hem etik hem yasal zeminde karşılık buluyor.
Kumara Başlama Yaş Aralığı (YEŞİLAY)
Önleme Stratejileri: Risk Oluşmadan Müdahale
Raporda, kumar bağımlılığını önlemenin tedaviden çok daha maliyet etkin olduğu vurgulanıyor. ABD verilerine göre her 1 dolarlık önleme yatırımı, 18 dolarlık tedavi masrafından kurtarıyor.
Türkiye’de uygulanan önleme programları:
- Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı (TBM)
- Okulda Bağımlılığa Müdahale Programı (OBM)
- Değişen Ben Grup Müdahale Programı
Bu programlar, okul çağındaki çocuklardan risk altındaki gençlere kadar geniş bir hedef kitleye ulaşıyor.
Tedavi ve Destek Hizmetleri
Kumar bağımlılığı tedavisinde en etkili yöntemler:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
- Motivasyonel Görüşme Teknikleri
- Psikoeğitim ve destek grupları (Adsız Kumarbazlar gibi)
Türkiye’de bu hizmetleri sağlayan iki ana yapı:
AMATEM (devlet hastanelerine bağlı)
YEDAM (Yeşilay Danışmanlık Merkezi): 81 ilde ve KKTC’de hizmet veren, tamamen ücretsiz bir merkez.
Rapor, 2024 yılında YEDAM’a alkol ve madde bağımlılığına göre daha fazla sayıda kumar danışanı başvurduğunu da vurguluyor.