Uluslararası Mongrove Ekosisteminin Korunması Günü, her yıl 26 Temmuz tarihinde kutlanan bir uluslararası farkındalık günüdür. Bu gün, mongrove ekosistemlerinin ekolojik, ekonomik ve toplumsal önemine dikkat çekmek, bu alanların korunması ve sürdürülebilir yönetimi konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla belirlenmiştir. Günün ilanı, 2015 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Genel Konferansı tarafından alınan bir kararla resmiyet kazanmıştır.
Mongrove ekosistemleri, kara ile deniz arasındaki geçiş bölgelerinde, gelgitin etkisi altında gelişen, tuzlu suya dayanıklı bitki türlerinden oluşur. Bu ekosistemler, kıyı erozyonunu önlemede, fırtına ve dalga etkilerini hafifletmede, sucul ve karasal birçok canlı türüne yaşam alanı sağlamada ve karbon depolayarak iklim değişikliğinin etkilerini azaltmada önemli bir rol oynar. UNESCO, bu günün kutlanması aracılığıyla, mongroveların korunmasının sürdürülebilir kalkınma ve toplum güvenliği açısından da büyük önem taşıdığını vurgulamaktadır.
Mongrove Ekosistemi (Anadolu Ajansı)
Tarihçe
Uluslararası Mongrove Ekosisteminin Korunması Günü’nün ilan edilmesi önerisi, Ekvador tarafından UNESCO’ya sunulmuş ve Latin Amerika ve Karayipler Grubu (GRULAC) tarafından desteklenmiştir. Söz konusu öneri, UNESCO Yürütme Kurulu’nun 197. oturumunda 197 EX/Decision 41 kararıyla ele alınmış ve ardından UNESCO Genel Konferansı’nın 38. oturumunda gündeme alınmıştır.
UNESCO Genel Konferansı, 6 Kasım 2015 tarihli 38 C/66 belgesiyle 26 Temmuz’un “Uluslararası Mongrove Ekosisteminin Korunması Günü” olarak ilan edilmesine karar vermiştir.【1】 Bu kararda, mongrove ekosisteminin yüksek biyolojik üretkenliğe sahip olduğu, kıyı bölgelerini koruduğu, iklim değişikliğine karşı doğal bir bariyer oluşturduğu ve yerel toplulukların geçim kaynakları açısından önem taşıdığı belirtilmiştir. Ayrıca üye devletler, hükûmet dışı kuruluşlar, üniversiteler, araştırma merkezleri ve yerel topluluklar, bu günü kutlamaya ve farkındalık artırıcı etkinlikler düzenlemeye davet edilmiştir.
UNESCO, mongrove ekosistemlerinin korunmasına yönelik çalışmalarını İnsan ve Biyosfer Programı (Man and the Biosphere – MAB), Uluslararası Hidrolojik Program (IHP) ve Yerel ve Yerli Bilgi Sistemleri Programı (LINKS) aracılığıyla yürütmektedir. UNESCO’ya bağlı Dünya Mirası Alanları, Biyosfer Rezervleri ve Küresel Jeoparklar Ağı içinde çok sayıda mongrove alanı yer almaktadır. Bu alanlar arasında Haiti’deki La Selle Biyosfer Rezervi, Vietnam’daki Can Gio Mongrove Rezervi, Çin’deki Shankou Mongrove Alanı ve Malezya’daki Langkawi Jeoparkı örnek olarak gösterilebilir.
Amaç
Uluslararası Mongrove Ekosisteminin Korunması Günü’nün temel amacı, mongrove ekosistemlerinin korunmasının önemine dikkat çekmek ve bu alanların sürdürülebilir biçimde yönetilmesini teşvik etmektir. UNESCO, bu gün aracılığıyla mongrove ekosisteminin çevresel, ekonomik ve toplumsal işlevlerinin tanınmasını, bu alanlara yönelik bilimsel araştırmaların desteklenmesini ve yerel bilgiyle modern bilimin bir araya getirilmesini hedeflemektedir.
Bu kapsamda UNESCO, hükûmetler, sivil toplum kuruluşları, bilim insanları ve yerel topluluklar arasında iş birliğini güçlendirmeye çalışmaktadır. Mongrove ekosisteminin korunması, kıyı bölgelerinde yaşayan toplulukların güvenliği, geçim kaynaklarının sürdürülebilirliği ve kültürel değerlerin korunması açısından da önem taşımaktadır. UNESCO, farkındalık etkinlikleri, eğitim programları ve bilimsel projeler aracılığıyla bu ekosistemlerin uzun vadeli korunması için bilgi paylaşımını ve uluslararası iş birliğini desteklemektedir.
Ekolojik ve Toplumsal Önemi
Mongrove ekosistemleri, kara ve deniz sistemleri arasında doğal bir sınır oluşturarak birçok ekolojik işlevi yerine getirir. Kök sistemleri sayesinde kıyı erozyonunu önler, fırtına ve sel gibi doğal afetlerin etkisini azaltır. Aynı zamanda balıklar, kabuklular, kuşlar ve diğer birçok canlı türü için yaşam, üreme ve beslenme alanı sağlar. Bu özellikleriyle mongrove ekosistemleri, kıyı topluluklarının gıda güvenliğini destekleyen ve doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını mümkün kılan alanlardır.
Mongrove Ekosistemi (Anadolu Ajansı)
Mongrove ekosistemleri ayrıca atmosferdeki karbondioksiti yakalayarak karbon depolar; bu özellikleriyle iklim değişikliğiyle mücadelede rol üstlenir. Bu nedenle “mavi karbon ekosistemleri” olarak da adlandırılırlar. Biyolojik çeşitliliğin yanı sıra insan topluluklarının güvenliği ve geçim kaynaklarının korunmasında rol oynar.
UNESCO’nun Çalışmaları ve Projeleri
UNESCO, mongrove ekosistemlerinin korunmasına yönelik çeşitli uluslararası projeler yürütmektedir. 2022 yılında başlatılan MangRes Projesi, Latin Amerika ve Karayipler bölgesindeki yedi ülkede (Kolombiya, Küba, Ekvador, El Salvador, Meksika, Panama ve Peru) mongrove ekosistemlerinin restorasyonu ve sürdürülebilir yönetimi üzerine odaklanmaktadır. Bu proje, mongrove ekosistemlerinin yeniden yeşertilmesini, yerel toplulukların sürece katılımını ve bilimsel bilgiyle geleneksel uygulamaların birleştirilmesini amaçlamaktadır.
Asya kıtasında yürütülen Sustaining Our Oceans Projesi, Tayland’daki en büyük mongrove ekosisteminin korunmasına yönelik çalışmaları kapsamaktadır. Bu proje, yerel bilgiyle bilimsel araştırmaları bir araya getirerek mongrove yönetimini güçlendirmeyi hedeflemektedir.
UNESCO ayrıca OceanTeacher Global Academy ile iş birliği içinde, mongrove ekosistemlerinin uzun vadeli korunması ve yönetimi için uzman yetiştirmeye yönelik eğitim programları yürütmektedir. Bu programlar, çevre eğitimi kapasitesini artırmakta, genç araştırmacıların ve yerel liderlerin bilgi düzeyini geliştirmekte ve mongrove ekosistemlerinin korunmasına yönelik uygulamaların yaygınlaştırılmasına katkı sağlamaktadır.
