Uluslararası Nelson Mandela Günü, her yıl 18 Temmuz’da, Güney Afrikalı lider ve insan hakları savunucusu Nelson Mandela’nın doğum günü anısına kutlanan bir gündür. Gün, Mandela’nın ırkçılığa, ayrımcılığa ve adaletsizliğe karşı verdiği mücadelenin yanı sıra insan hakları, eşitlik ve özgürlük ilkelerine olan bağlılığını anmak amacıyla belirlenmiştir.

^{Nelson Mandela (Anadolu Ajansı)}

Tarihçe

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 1 Aralık 2009 tarihinde Nelson Mandela’nın ırkçılığa karşı ve özgürlük mücadelesine olan katkılarını onurlandırmak amacıyla 18 Temmuz’u “Uluslararası Nelson Mandela Günü” olarak ilan etmiştir. Gün, Mandela’nın değerlerini ve mirasını yaşatma amacıyla dünya genelinde anılmaktadır. İlk ilanından bu yana, her yıl 18 Temmuz, insanların insan hakları, eşitlik, özgürlük ve toplumsal dayanışma konularında farkındalık kazandığı bir gün olarak kutlanmaktadır.

Uluslararası Nelson Mandela Günü, küresel ölçekte farkındalık yaratmayı ve toplumsal dayanışmayı teşvik etmeyi amaçlayan bir platform olarak kabul edilmektedir. UNESCO ve diğer uluslararası kurumlar, bu günü Mandela’nın insan hakları ve barış mücadelesini hatırlatmak, gençler ve toplumlar arasında eşitlik ve adalet bilincini güçlendirmek için çeşitli programlarla desteklemektedir.

^{Nelson Mandela ve UNESCO (UNESCO)}

Nelson Mandela’nın Hayatı ve Katkıları

Nelson Mandela, Apartheid rejimi altında Güney Afrika’da beyaz olmayan halkın karşılaştığı ayrımcılığa karşı mücadele etmiştir. Kabile yaşamından, Güney Afrika’daki ilk siyahi avukat olma sürecine kadar uzanan yaşamında Afrika Ulusal Konseyi’ne katılmış ve konseyin önde gelen üyelerinden biri olmuştur. Ulusal Konsey, Apartheid rejimine karşı direnişi örgütlemiş ve Mandela bu mücadelenin ön saflarında yer almıştır.

1962 yılında tutuklanan Mandela, 1963 yılında ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştır. Cezaevinde geçirdiği 27 yıl boyunca taş ve kireç ocaklarında çalıştırılmış, ailesiyle görüşmesine izin verilmemiştir. Bu süreçte Mandela, Apartheid karşıtı direnişin simgesi haline gelmiş ve özgürlük mücadelesini sürdürme kararlılığını korumuştur.

1990 yılında serbest bırakılan Mandela, bağışlayıcı ve birleştirici tutumuyla Güney Afrika’da toplumsal barışın sağlanmasına öncülük etmiştir. 1993 yılında o dönemdeki Devlet Başkanı Frederik Willem de Klerk ile birlikte Nobel Barış Ödülü’ne layık görülmüş, 1994 yılında tüm etnik grupların katıldığı demokratik seçimlerde Güney Afrika’nın ilk siyahi Devlet Başkanı olmuştur. Başkanlık dönemi boyunca yeni anayasanın oluşturulması, toprak reformu ve Doğruluk ve Uzlaşma Komisyonu’nun kurulması çalışmalarına liderlik etmiştir. Mandela, seçimde verdiği söz doğrultusunda yalnızca bir dönem başkanlık yapmış ve kalan hayatını hayır işleri, yoksulluk ve HIV/AIDS ile mücadeleye adamıştır.

^{Nelson Mandela'nın Hayatı ve Katkıları (Anadolu Ajansı)}

Amaç ve Önemi

Uluslararası Nelson Mandela Günü’nün temel amacı, Mandela’nın insan hakları, adalet, eşitlik ve özgürlük ilkeleri doğrultusunda verdiği mücadeleyi hatırlatmak ve bu değerlerin küresel ölçekte yayılmasını teşvik etmektir. Gün, toplumsal dayanışmayı güçlendirmek, barış ve adaletin önemini vurgulamak ve insan hakları farkındalığını artırmak için fırsat sunar. Mandela’nın hayatı, affediciliği ve birleştirici tutumu, özellikle küresel ölçekte adalet ve insan haklarının güçlendirilmesine ilham kaynağı olmaktadır.

Küresel Etkinlikler ve Çalışmalar

UNESCO, Uluslararası Nelson Mandela Günü’nü çeşitli program ve etkinliklerle desteklemektedir. Mandela’nın mirasını yaşatma ve insan hakları mücadelesini sürdürme amacıyla UNESCO; eğitim, kültür ve barış inşası alanlarında çalışmalar yürütmektedir. Nelson Mandela Miras Alanları, bu çalışmaların önemli bir parçasını oluşturur. 2024 yılında, Mandela’nın Apartheid karşıtı mücadelesi ve özgürlük davasına ilişkin 14 yer Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmiştir. Robben Adası ise 1999 yılında listeye eklenmiş olup Mandela burada 10.000 gün hapis yatmıştır.

Eğitim alanında UNESCO, 2019 yılında başlattığı Küresel Master Class Serisi ile gençleri ırkçılık ve ayrımcılık mekanizmalarını çözümlemeye teşvik etmektedir. Bugüne kadar 17.000’den fazla genç, bu programlar sayesinde topluluklarında farkındalık yaratma imkânı bulmuştur. UNESCO ayrıca kültürel ifadeyi destekleyen çalışmalar, medya ve bilgi okuryazarlığı programları ile bireylerin ve toplulukların ortak insanlık değerlerini ifade etmesine olanak sağlamaktadır. UNESCO, Mandela’nın yaşam felsefesi olan Ubuntu anlayışını da vurgulamaktadır; bu anlayış, insanların birbirine bağlı olduğunu ve toplum olmadan bireysel olarak gelişemeyeceğini ifade eder.

Türkiye’deki Etkinlikler ve Katkılar

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, Uluslararası Nelson Mandela Günü kapsamında toplumda farkındalık yaratmak için çalışmalar yürütmektedir. Kurum, insan hakları ve eşitlik ilkelerinin güçlendirilmesi, toplumsal hoşgörü ve dayanışma bilincinin artırılması, Mandela’nın evrensel değerlerinin yaygınlaştırılması amacıyla bilgilendirme faaliyetleri ve etkinlikler düzenlemektedir.

^{Neslon Mandela (Anadolu Ajansı)}

Nelson Mandela Kuralları

Mandela’nın cezaevi deneyimleri ve insan hakları mücadelesi, mahpusların haklarının korunmasına yönelik standartların geliştirilmesine katkı sağlamıştır. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 4 Aralık 2015 tarihinde Mahpuslara Muameleye Dair Birleşmiş Milletler Asgari Standart Kuralları’nın bazı maddelerini güncelleyerek “Nelson Mandela Kuralları” olarak kabul etmiştir. Bu kurallar, cezaevinde insan onuruna uygun muameleyi temin etmek amacıyla evrensel standartlar içermektedir.