Urfa (Şanlıurfa) su kabağı yemeği, Şanlıurfa ili ile özdeşleşmiş, uzun yıllara dayanan kültürel bilgi birikimi ile günümüze ulaşmış yöresel bir yemektir. Mahreç işareti olarak 21.02.2018 tarihinde tescillenmiştir. Yemek; etli ve sebzeli olarak, temelinde su kullanılmaksızın sadece domatesin suyu ve yemeğe adını veren su kabağı kullanılarak hazırlanır. Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası tarafından tescil ettirilen bu ürün, kentin zengin ve kendine has mutfak kültürünün önemli bir parçasıdır.
Ürün Özellikleri
Urfa (Şanlıurfa) su kabağı yemeğinin yapımında bazı spesifik malzemeler kullanılır:
- Yemeğe adını veren su kabağı (bilimsel adı Lagenaria siceraria), özellikle Şanlıurfa’da yetiştirilen genotiplerin olgunlaşmamış meyveleridir.
- Ürünün lezzetini dengelemek amacıyla olgunlaşmamış üzümden elde edilen koruk suyu veya nar suyu kullanılır.
- Kullanılan et, Urfa yöresinde yetişen İvesi ırkı koyunlardan temin edilir.
- Yemekte su yerine domates suyu kullanılır.
Yemek, pilav, aya köftesi veya iri yuvalak (yuvalah) ile beraber taze isot (biber) eşliğinde servis edilir.
Üretim Metodu
Urfa (Şanlıurfa) su kabağı yemeğinin hazırlanması ustalık gerektirir ve aşağıdaki adımları içerir:
- Su kabağı temizlenip sapı ayrılır, gövdesi dilimlere bölünür, çekirdekleri temizlenir ve yeşil kabuk kısmı soyulduktan sonra küp biçiminde doğranır.
- Kullanılacak koyun eti kuşbaşı olarak hazırlanır.
- Lezzet dengelemesi için nar suyu veya koruk suyu kullanılacaksa, meyveler süzülerek suları çıkarılır.
- Domatesler ezilerek suları alınır ve tencerede kullanılmak üzere ayrılır.
- Kuşbaşı et, ilikli kemikler, önceden ıslatılmış nohut, domates suyu ve salça tencerede birleştirilerek pişirilir.
- Kaynayan karışıma doğranmış su kabakları, tat dengesi için nar/koruk suyu, şeker ve tuz ilave edilir.
- Yemek kısık ateşte kabaklar yumuşayıp pişme kıvamına gelene kadar pişirilir.
Coğrafi Sınır
Urfa (Şanlıurfa) su kabağı yemeğinin coğrafi sınırı Şanlıurfa ili olarak belirlenmiştir. Yöre ile özdeşleşen ve uzun yıllardır bilinen bu özel ürünün üretiminin Şanlıurfa ili içerisinde gerçekleştirilmesi, özellikle etin Urfa yöresinde yetişen İvesi ırkı koyun eti olması zorunludur.
Denetim
Ürünün belirtilen standartlara uygunluğunun denetimi; Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda; Şanlıurfa Belediyesi, Şanlıurfa Lokantacı, Köfteci ve Tatlıcılar Esnaf Odası, Şanlıurfa Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ve Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası’ndan ürün hakkında bilgili birer uzmanın katılımıyla oluşan toplam dört kişilik bir denetim mercii tarafından sağlanır. Denetimler periyodik olarak, ihtiyaç halinde veya şikâyet üzerine gerçekleştirilebilir. Denetim merci, kullanılan malzemelerin içeriğini, üretim, pişirme ve sunum metodunun tanıma uygunluğunu kontrol eder ve haksız kullanımlara karşı yasal süreçleri başlatır.
