Köken

Türkçedeki üvez kelimesi sesteş olup iki farklı kökene dayanır. Böcek Anlamındaki üvez, Eski Türkçede (özellikle Oğuzcada) "sivrisinek veya tatarcık" anlamına gelen uyaz veya üyez sözcüğünden evrilmiştir. Bu kelimenin kökeni, böceğin çıkardığı sesi taklit eden yansıma (onomatope) bir söze dayanır. Bitki Anlamındaki üvez hakkında ise iki farklı görüş bulunur. Birinci görüşe göre kelime, Yunanca úves sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük, Eski Yunancada "muşmulaya benzer bir meyve (Sorbus domestica)" anlamına gelen úa (ὄα) veya óa (οὖα) kelimesinden türetilmiştir. İkinci bir görüşe göre ise bitki adı, böcek anlamındaki üvez kelimesinden "üvez ağacı" tamlaması yoluyla türetilmiş olabilir.

Kullanım Alanları

• Halk İnanışları ve Edebiyat: Böcek anlamıyla, özellikle dini ve tarihi anlatılarda, Nemrut gibi zalim hükümdarları perişan eden küçük ama etkili bir güç sembolü olarak (Nemrut'un burnuna kaçan sinek) nitelendirmede kullanılır.
• Botanik ve Peyzaj: Park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilen veya ormanlık alanlarda doğal olarak bulunan Sorbus cinsi ağaçları tanımlamada kullanılır.
• Gastronomi: Muşmula gibi, toplandıktan sonra bir süre bekletilip olgunlaştırılarak (yumuşatılarak) yenen meyveyi ifade etmede kullanılır.
• Renk Tanımlaması: Edebi eserlerde, bu meyvenin kendine has kahverengimsi tonunu betimlemek için bir renk sıfatı ("üvez renkli") olarak kullanılabilir.