Ve Dağlar Yankılandı (Özgün ad: And the Mountains Echoed), Afganistan kökenli Amerikalı yazar Khaled Hosseini’nin üçüncü romanıdır. İlk olarak 2013 yılında İngilizce olarak yayımlanan eser, aynı yıl Püren Özgören’in çevirisiyle Everest Yayınları tarafından Türkçe olarak basılmıştır. Hosseini’nin daha önceki romanları Uçurtma Avcısı ve Bin Muhteşem Güneş ile dünya çapında büyük bir başarı elde eden yazar, bu eserinde de aile bağları, sevgi, fedakârlık, ihanet ve sadakat gibi evrensel temaları işler. Roman, 1950’ler Afganistan’ında başlayan ve Kâbil’den Paris’e, San Francisco’dan Tinos Adası’na uzanan çok katmanlı bir hikâyeyi, farklı karakterlerin perspektiflerinden anlatır.

Eserin İçeriği ve Temaları

Ve Dağlar Yankılandı, annelerini kaybetmiş iki kardeş, Abdullah ve Peri’nin hikâyesiyle başlar. On yaşındaki Abdullah için küçük kız kardeşi Peri her şey demektir; Peri için ise ağabeyi, bir bakıma anne ve baba yerine geçer. Babalarının maddi zorluklar nedeniyle Kâbil’e yaptığı bir yolculuk, aileyi yürek parçalayıcı bir kararla karşı karşıya bırakır: Peri, babalarının üvey kardeşi Nebi’nin çalıştığı zengin bir aileye evlatlık verilir. Bu ayrılık, yalnızca kardeşlerin değil, onların hayatına dokunan diğer insanların da kaderini nesiller boyu etkileyecek bir yankı yaratır. Roman, bu ana hikâyeden dallanıp budaklanan birden fazla öyküyü iç içe geçirerek, sevgi, kayıp ve insan ilişkilerinin karmaşıklığını keşfeder.

• Aile ve Bağlılık: Roman, aile bağlarının gücünü ve bu bağların zamanla nasıl dönüştüğünü ele alır. Abdullah ve Peri’nin ayrılığı, diğer karakterlerin hayatlarında da yankılanarak aile kavramını farklı açılardan sorgular.
• Fedakârlık ve İhanet: Karakterlerin yaptıkları seçimler, fedakârlık ile ihanet arasındaki ince çizgiyi gösterir. Özellikle Peri’nin evlatlık verilmesi, babanın çaresizliği ve ailenin hayatta kalma mücadelesini yansıtır.
• Kültürel ve Coğrafi Çeşitlilik: Hikâye, Afganistan’ın kırsal bir köyünden başlayarak farklı kültürlerde ve coğrafyalarda (Kâbil, Paris, San Francisco, Tinos Adası) ilerler. Bu, Hosseini’nin küresel bir perspektif sunma çabasını gösterir.
• Zaman ve Hafıza: Roman, nesiller boyu süren etkileri ve geçmişin bugünü nasıl şekillendirdiğini vurgulayarak, zamanın insan hayatındaki rolünü inceler.

Eserin Yapısı ve Üslubu

Ve Dağlar Yankılandı, Hosseini’nin önceki romanlarından farklı olarak, tek bir ana hikâyeye odaklanmak yerine birden fazla karakterin ve onların kesişen hayatlarının hikâyelerini anlatır. Her bölüm, farklı bir karakterin bakış açısıyla yazılmış ve bağımsız bir öykü gibi okunabilirken, tüm bölümler ince bağlarla birbirine bağlanır. Bu yapı, romana çok katmanlı bir doku kazandırır, ancak bazı okurlar tarafından hikâyeler arasındaki bağlantıların zayıf olduğu ya da anlatının dağınık bulunduğu eleştirilmiştir. Hosseini’nin şiirsel ve duygu yüklü üslubu, özellikle karakterlerin iç dünyasını ve duygusal çatışmalarını aktarmada güçlü bir etki yaratır.

Roman, Mevlana’nın “Doğru ve yanlış kavramlarının ötesinde uzanan bir toprak var, seni orada bekleyeceğim” sözüyle başlar ve bu alıntı, eserin temalarını çerçeveleyen felsefi bir bakış açısını yansıtır. Kitabın açılışında yer alan bir “dev masalı” ise, hikâyenin tonunu belirler ve fedakârlık temasını sembolik bir şekilde tanıtır.

Ana Karakterler

Ve Dağlar Yankılandı, çok sayıda karakterin hikâyelerini içerse de, bazı karakterler anlatının merkezinde yer alır ve hikâyenin duygusal ve tematik derinliğini şekillendirir:

Abdullah

Abdullah, romanın ana karakterlerinden biri ve Peri’nin ağabeyidir. Annesini kaybetmiş bir çocuk olarak, küçük kız kardeşi Peri’ye hem ağabey hem de ebeveyn gibi bakar. Onunla olan bağı, romanın duygusal omurgasını oluşturur. Peri’nin evlatlık verilmesi, Abdullah’ın hayatında derin bir yara açar ve bu kayıp, onun sonraki yaşamını ve anılarını derinden etkiler.

Peri

Abdullah’ın küçük kız kardeşi Peri, hikâyenin başlangıcında henüz üç yaşındadır. Zengin bir aileye evlatlık verilmesi, onun ve Abdullah’ın hayatını değiştiren bir dönüm noktasıdır. Peri’nin hikâyesi, hem çocukluğunda hem de yetişkinliğinde, aile bağlarının ve kimlik arayışının karmaşıklığını yansıtır.

Nebi

Abdullah ve Peri’nin üvey amcası olan Nebi, hikâyenin önemli bir figürüdür. Kâbil’de zengin bir aile olan Vahdeti ailesinin yanında çalışır ve Peri’nin evlatlık verilmesi sürecinde kilit bir rol oynar. Nebi’nin kendi iç çatışmaları ve ahlaki ikilemleri, romanın fedakârlık ve ihanet temalarını derinleştirir.

Nila Vahdeti

Kâbil’in varlıklı Vahdeti ailesinin bir üyesi olan Nila, şair ve entelektüel bir kadındır. Peri’yi evlatlık alan kişi olarak hikâyede önemli bir yere sahiptir. Nila’nın kendi duygusal boşlukları ve karmaşık kişiliği, romanda bireysel arayış ve yalnızlık temalarını güçlendirir.

Markos Varvaris

Yunan bir doktor olan Markos, romanın ilerleyen bölümlerinde önemli bir karakter olarak ortaya çıkar. Afganistan’da insani yardım çalışmaları yapan Markos’un hikâyesi, özellikle Tinos Adası’ndaki geçmişi ve Thalia ile olan ilişkisi üzerinden anlatılır. Onun perspektifi, romanın küresel ve insani boyutlarını zenginleştirir.

Thalia

Markos’un çocukluk arkadaşı olan Thalia, fiziksel bir deformasyonla yaşamaktadır. Onun hikâyesi, farklılık, kabul ve insanlık temalarını işler. Thalia’nın dayanıklılığı ve derinliği, romanın en etkileyici yan hikâyelerinden birini oluşturur.

İdris ve Timur

Afgan kökenli iki kuzen olan İdris ve Timur, romanın San Francisco ayağında yer alır. Savaş sonrası Afganistan’a dönerek geçmişleriyle yüzleşirler. İdris’in içe dönük ve düşünceli doğası, Timur’un ise daha dışa dönük ve pragmatik kişiliği, diaspora deneyimlerini ve kültürel kimlik çatışmalarını yansıtır.

Eleştiriler ve Değerlendirmeler

Ve Dağlar Yankılandı, Hosseini’nin Uçurtma Avcısı ve Bin Muhteşem Güneş romanlarının ardından büyük bir beklentiyle karşılanmış, ancak karışık eleştiriler almıştır. Okuyucular ve eleştirmenler, Hosseini’nin duygusal ve sürükleyici hikâye anlatımını övmüş, ancak bazıları romanın çok sayıda karaktere ve hikâyeye yer vermesi nedeniyle odaklanma sorunu yaşadığını belirtmiştir.

• Olumlu Eleştiriler: Roman, Hosseini’nin duygu yüklü anlatımı ve insan ilişkilerini derinlemesine işleyişi nedeniyle “büyüleyici” ve “dokunaklı” olarak nitelendirilmiştir. Kitabın başında yer alan dev masalı, bazı okuyucular tarafından eserin en güçlü kısımlarından biri olarak görülmüştür.
• Olumsuz Eleştiriler: Bazı okuyucular, romanın çok sayıda karaktere ve hikâyeye yer vermesi nedeniyle dağınık olduğunu ve Uçurtma Avcısı ile Bin Muhteşem Güneş’in etkileyiciliğinden yoksun olduğunu ifade etmiştir. Özellikle, bazı yan hikâyelerin (örneğin, İdris ve Timur’un öyküleri) ana anlatıya katkısının sınırlı olduğu belirtilmiştir.

Eserin Psikolojik ve Toplumsal Bağlamı

Ve Dağlar Yankılandı, bireylerin seçimlerinin ve travmalarının nesiller boyu nasıl yankılandığını psikolojik bir perspektiften ele alır. Abdullah ve Peri’nin ayrılığı, bağlanma teorisi ve kayıp psikolojisi açısından incelenebilir; kardeşlerin birbirine duyduğu derin sevgi, erken dönem bağlanma ilişkilerinin birey üzerindeki uzun vadeli etkilerini yansıtır. Toplumsal açıdan ise roman, Afganistan’ın savaş öncesi ve sonrası dönemlerdeki sosyo-ekonomik koşullarını, göç, yoksulluk ve aile dinamikleri üzerinden işler. Hosseini, Afganistan’ın kültürel dokusunu ve diaspora deneyimlerini, evrensel insanlık halleriyle harmanlayarak geniş bir okuyucu kitlesine hitap eder.