X-Ray, yani röntgen teknolojisi, yüksek frekanslı elektromanyetik dalgaların malzemelerden geçerek iç yapılarının görüntülenmesini sağlayan bir tekniktir. Tıpta, endüstride, güvenlik sistemlerinde ve bilimsel araştırmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. X-ray ışınları, Wilhelm Conrad Röntgen tarafından 1895 yılında keşfedilmiş ve o tarihten itibaren pek çok alanda devrim yaratmıştır.
Çalışma Prensibi
X-ray sistemleri, yüksek enerjili fotonlar yayarak bu ışınların nesnelerden geçmesini sağlar. Yoğunluğu daha düşük olan dokular ya da malzeme bölgeleri ışını geçirirken, yoğunluğu yüksek bölgeler ışını soğurur. Böylece bir dedektör veya film üzerinde iç yapının kontrastlı bir görüntüsü oluşur.
Kullanım Alanları
Tıbbi Uygulamalar
- Kemik kırıkları ve ortopedik teşhisler
- Diş ve çene röntgeni
- Akciğer taramaları
- Tümör ve iç organ anormallikleri
Endüstriyel Uygulamalar
- Kaynak dikişi kontrolü (NDT)
- Kompozit malzeme iç boşluklarının tespiti
- Parça içi çatlak ve kusur analizleri
- Havacılık, otomotiv ve savunma üretim süreçlerinde kalite kontrol
Güvenlik ve Savunma
- Havaalanı bagaj tarama sistemleri
- Kargo ve araç içi tarama sistemleri
- Sınır kapılarında kaçak eşya ve silah tespiti
Avantajları
- Tahribatsız iç yapı görüntüleme sağlar
- Hızlı ve sonuç odaklıdır
- Geniş malzeme yelpazesinde uygulanabilir
- Düşük maliyetli ve tekrarlanabilir sonuçlar alınabilir
Dezavantajları
- İyonlaştırıcı radyasyon içerdiği için sağlık riski taşır
- Kurşun önlük, ekranlama ve sınırlandırılmış alan gerektirir
- Çok kalın ve yoğun malzemelerde sınırlı penetrasyon
- Bazı yumuşak dokular için düşük çözünürlük
Türkiye’de X-Ray Teknolojisi
Türkiye'de X-ray sistemleri sağlık sektöründe yaygın olduğu gibi; HAVELSAN, ASELSAN, TÜBİTAK MAM ve STM gibi kurumlar tarafından geliştirilen güvenlik ve savunma uygulamaları için yerli çözümler üretilmektedir. Ayrıca sivil havacılık ve sınır güvenliği uygulamaları için de gümrüklerde kullanılan yerli üretim X-ray tarayıcılar kullanılmaktadır.
