Yalçın Tura (23 Mart 1934, İstanbul), Türk besteci, müzikolog, teorisyen ve eğitimcidir. 20. yüzyıl çağdaş Türk müziğinin önde gelen isimlerinden biri olarak kabul edilir.^【1】 Beste çalışmaları, film ve sahne müzikleri, Türk müziği kuramına yönelik araştırmaları ve Osmanlı dönemine ait müzik yazmalarını günümüz müzik literatürüne kazandıran çalışmalarıyla tanınmıştır. Geleneksel Türk müziği ile Batı müziği tekniklerini bir arada değerlendiren yaklaşımı, sanat hayatının belirleyici unsurlarındandır.

Ailesi ve İlk Yılları

İstanbul’da doğan Yalçın Tura, klasik Türk müziğine ilginin bulunduğu bir aile ortamında yetişti. Babası devlet memuru ve Çanakkale gazisi Mustafa Niyazi Bey, annesi Ayşe Necile Hanım’dır. Küçük yaşlardan itibaren müzikle tanışan Tura, keman ve piyano çalmayı öğrendi; Türk müziğine ilişkin ilk bilgilerini ud da çalan babasından edindi. Bu erken dönem müzik eğitimi, ilerleyen yıllarda geliştireceği sentezci müzik anlayışının temelini oluşturdu.

Eğitim Hayatı

1946 - 1954 yılları arasında Galatasaray Lisesi’nde öğrenim gören Tura, bu dönemde Seyfettin Asal ile keman, Hulusi Öktem ile teori ve solfej çalıştı. Lise yıllarında besteciliğe ilgi duymaya başladı. Beste denemelerini Cemal Reşit Rey’e göstermesi üzerine Demirhan Altuğ’dan armoni ve müzik kuramı dersleri aldı; daha sonra Cemal Reşit Rey ile kontrpuan, füg ve kompozisyon çalıştı.

1954 yılında Galatasaray Lisesi’nden mezun olan Tura, İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’ne girdi ve bu bölümden 1960 yılında mezun oldu.^【2】 Üniversite eğitimi sırasında da müzik çalışmalarını sürdürerek estetik, düşünce ve sanat felsefesine dayalı bir müzik yaklaşımı geliştirdi.

Besteciliğe Yönelişi ve Erken Dönem Çalışmaları

1950’li yılların ortalarından itibaren besteciliği meslek olarak benimseyen Yalçın Tura, hem çok sesli Batı müziği alanında hem de tek sesli Türk müziği geleneği içinde eserler verdi. Senfonik yapıtlar, oda müziği eserleri, solo çalgı için besteler ve koro yapıtları, erken dönemden itibaren üretiminin önemli bir bölümünü oluşturdu.

^{Beşiktaş Çocuk & Gençlik Korosu - Cumhuriyet Güneşi / Çok Sesli (Yalçın Tura) - (Beşiktaş Çocuk Korosu YouTube Kanalı)}

Film ve Sahne Müzikleri

Yalçın Tura, özellikle film ve tiyatro müzikleriyle geniş kitleler tarafından tanındı. 1955 yılından başlayarak yirmi yılı aşkın bir süre boyunca çok sayıda film, tiyatro oyunu ve televizyon dizisi için müzik besteledi.

Zümrüt, Yılanların Öcü, Keşanlı Ali Destanı, Toprak Ana, Taş Bebek, Umutsuzlar, Bir Yudum Sevgi ve Sen de Gitme gibi yapımlar için yazdığı müzikler, Türk sinema ve tiyatro tarihinde kalıcı bir yer edindi.^【3】 Bu eserlerde melodik zenginlik, dramatik yapı ile bütünleşen müzik dili ve özgün orkestrasyon anlayışı öne çıkar.

Akademik Kariyeri

1976 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı’nda öğretim üyesi olarak göreve başlayan Tura, burada müzikoloji alanında önemli çalışmalar yürüttü. 1988 yılında Müzikoloji Bölümü’nün başkanlığına getirildi. 1997 - 2001 yılları arasında konservatuvar müdürlüğü görevini üstlendi ve 2001 yılında emekli oldu. Akademik yaşamı boyunca çok sayıda öğrenci yetiştirdi ve Türk müziği araştırmalarının kurumsallaşmasına katkı sağladı.

Müzikoloji ve Kuramsal Çalışmaları

Yalçın Tura’nın müzikoloji alanındaki çalışmaları, Türk müziği ses sistemi, makam yapıları, form bilgisi ve armoni konularında yoğunlaşır. 1970’li yıllardan itibaren Türk müziği teorisi üzerine eleştirel ve araştırmaya dayalı yazılar kaleme aldı. Türk Musıkisi ve Armoni – 1, Türk Mûsıkîsinin Mes'eleleri, Kantemiroğlu: Musikiyi Harflerle Tespit ve İcra İlminin Kitabı, 2000 kitapları bulunmaktadır.

Osmanlı Müzik Kaynaklarının Yayımı

Tura’nın en önemli bilimsel katkılarından biri, Osmanlı dönemine ait müzik kuramı metinlerini günümüz müzik dünyasına kazandırmasıdır. Dimitri Kantemiroğlu’nun Kitâbu ‘İlmi’l-Mûsîkî ‘alâ Vechi’l-Hurûfât adlı eserini tıpkıbasım, çeviriyazı, çeviri ve Batı notasıyla yayıma hazırlamış; Abdülbâkî Nâsır Dede’nin Tedkîk ü Tahkîk adlı yapıtını günümüz Türkçesine aktarmıştır.^【4】 Bu çalışmalar, Türk müziği tarihi ve kuramı açısından temel başvuru kaynakları arasında yer alır.

Bestecilik Anlayışı

Yalçın Tura, müziğinde tek bir estetik ya da teknik sisteme bağlı kalmamıştır. Geleneksel Türk müziği, Batı klasik müziği, caz ve farklı müzik türlerinden yararlanarak çok yönlü bir dil oluşturmuştur. 1970’li yıllarda bazı eserlerinde mikrotonal bir yaklaşımı benimsemiş; Türk müziğinde kullanılan aralıkları çoksesli yapılarda değerlendirmeyi amaçlamıştır.

Aldığı Ödüller

Tura, sanat yaşamı boyunca çok sayıda ödüle layık görülmüştür. Gazeteciler Sinema Armağanı, Altın Portakal Film Festivali En İyi Film Müziği ve Yaşam Boyu Onur Ödülleri, İstanbul Film Festivali Sinema Onur Ödülü ve İstanbul Müzik Festivali Onur Ödülü bunlar arasındadır. 2025 yılında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nü almıştır.