Yeniçağa Gölü, Türkiye'nin Batı Karadeniz Havzası'nda, Filyos Alt Havzası sınırları içerisinde yer alan ulusal öneme haiz bir sulak alandır. Bolu il merkezinin 37-38 km doğusunda, D-100 karayolu üzerinde, Yeniçağa ilçe merkezinde konumlanmış bir çanak gölüdür.
Coğrafi ve İdari Özellikler
Yeniçağa ilçesi, Bolu'ya 38 km, Ankara'ya 150 km ve İstanbul'a 280 km mesafede bulunmaktadır. Gölün bulunduğu rakım 989 ile 990 m arasında değişmektedir. Gölün toplam havza alanı 145 km2 olup, tescillenen sulak alan sınırı 8224 ha'dır. Göl alanı 263,65 ha (2780 dekar) olarak tespit edilmiştir. Gölün ortalama derinliği 5 m, en derin noktası ise 12 m'dir.
Yeniçağa Sulak Alanı, 25.12.2014 tarihinde Ulusal Öneme Haiz Sulak Alan olarak onaylanmış ve sınırları 08.04.2015'te tescil edilmiştir. Alan için 2017-2021 yıllarını kapsayan bir Yönetim ve Gelişme Planı hazırlanmıştır.
Yeniçağa Gölü (Kültür Portalı)
Tarihsel Arka Plan
Bölgenin fethi 1074-1078 yılları arasında Türkler tarafından gerçekleştirilmiş ve hemen iskân edilmiştir. Yerleşimin adı, bölgenin fatihi olan Çaka Bey'in hatırasına ithafen Çağa olarak adlandırılmıştır.
Çağa'nın büyük bir kısmı yangınlar sonunda yanıp kül olmuştur. Bu yangınlar sonrası, evsiz kalan halka yeni evler inşa etmek amacıyla daha geniş bir alana taşınma kararı alınmıştır. Çağa Gölü’nün güneyindeki boş bir çayırlık alan olan Mumpınarı Mevkii, yeni yerleşim yeri olarak uygun görülmüştür. Bugün Yeniçağa olarak bilinen yerleşim, 1910 tarihinden sonra bu mevkide kurulmuştur.
İlçenin kuzeyinde yer alan Eskiçağa Köyü'nde Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait tarihi eserler bulunmaktadır. Yıldırım Beyazıt'ın Ankara Savaşı öncesinde bu bölgeyi konaklama yeri olarak seçtiği ve bir hamam yaptırdığı bilinmektedir.
Çağa Gölü Efsanesi
Gölün oluşumunu açıklamaya yönelik, dini motiflerle zenginleştirilmiş bir efsane anlatılmaktadır. Hikâye, şükürsüzlük eden ve fakirlere yardım etmeyen köy halkının Hızır olduğuna inanılan yaşlı bir adam tarafından sınanmasıyla başlar. Yalnızca yardıma muhtaç bir kadının merhametli davranması sonucu Hızır, kadına çocuğuyla birlikte köyü terk etmesini söyler; çünkü köy helak olacaktır. Köy sular altında kalırken, kadının arkasına bakma yasağını ihlal etmesi üzerine çocuğuyla birlikte taşa dönüştüğüne inanılır. Efsanede Nuh Tufanı, Lut Peygamber kıssası ve Hızır kıssasından izler bulunmaktadır ve anlatım, "kazandığından fakirlere vermeyi unutma" mesajını taşır.
Yeniçağa Gölü (Bolu İl Kültür Turizm Müdürlüğü)
Biyoçeşitlilik ve Ekolojik Yapı
Yeniçağa Gölü, uluslararası kriterlere göre ulusal öneme sahip bir ekosistemdir. Açık su yüzeyleri, sazlıklar, bataklıklar, ıslak çayırlar ve step alanları gibi farklı ve değerli habitatları barındırmaktadır.
Flora (Bitki Varlığı)
Yeniçağa Gölü, Türkiye'deki 112 önemli bitki alanından biridir. Alan ve alt havzasında 384 ile 400 arasında farklı bitki türü/taksonu tespit edilmiştir. Tespit edilen türlerden 12 ila 16 tanesi Türkiye'ye endemiktir. Ayrıca koruma altında olan 4 tür ve ülkemizde nadir görülen 8 bitki türü alanda mevcuttur.
Fauna (Hayvan Varlığı)
Göl, Türkiye'deki 184 önemli kuş alanından biridir. Yapılan gözlemler sonucunda 217 kuş türü tespit edilmiştir. Bölge, 97 kuş türünün kuluçkaya yattığı, göç ve üreme dönemlerinde kritik öneme sahip bir alandır (27 su kuşu, 14 yırtıcı, 56 ötücü kuş türü).
Önemli Kuş Türleri
- Düzenli Kuluçkaya Yatanlar: Turna, Şah Kartal, Akkuyruklu Kartal.
- Göç Dönemi Türleri: Arı Şahini, Balık Kartalı, Angıt.
- Özel Koloni: Hamzabey köyünde kavak ağaçları üzerinde bulunan en az 70 yuvalık gri balıkçıl kolonisi, Türkiye'de bir köy içinde insanlarla iç içe tespit edilen tek balıkçıl kolonisi olma özelliğini taşır.
Balık Türleri
Gölde yaşayan 6 balık türünden siraz balığı ve tatlı su kefali endemiktir. Sazan, karabalık ve kerevit de gölde bulunan diğer türlerdir.
Rekreasyonel Kullanım
Göl çevresi, olta balıkçılığı, kuş gözlemciliği ve doğa yürüyüşleri gibi aktiviteler için uygun ortam sunarak bilimsel çalışmalar ve rekreasyonel kullanımlar açısından değerli bir merkezdir.
Aktiviteler
- Sportif Olta Balıkçılığı
- Kuş Gözlemciliği (Göl kıyısında iki adet kuş gözlem kulesi bulunmaktadır.)
- Doğa Yürüyüşü ve Bisiklet Turları
- Piknik ve Fotoğrafçılık
- Bitki (Flora) Gözlemciliği
Yeniçağa Gölü (Bolu İl Kültür Turizm Müdürlüğü)
Ulaşım
Yeniçağa Gölü sulak alanına Bolu il merkezinden Yeniçağa ilçesine giden minibüsler veya bireysel araçlar ile D-100 karayolu üzerinden ulaşım sağlanabilmektedir.
