Yıldız Irmağı Köprüsü, Türkiye'nin Sivas il merkezinin yaklaşık 5 kilometre kuzeydoğusunda, Yıldız Irmağı üzerinde konumlanan tarihî bir taş köprüdür. Günümüzde ulaşıma kapalı olan yapı, 104,5 metre uzunluğunda ve 4,55 metre genişliğindedir. Kesme taştan inşa edilen köprü, 13 adet kemer gözünden oluşmakta ve bu kemerler sivri ile dairesel biçimlerde sıralanmaktadır. Her iki cephesinde üçgen kesitli selyaranlar bulunan köprünün mimarisi, işlevsel bir tasarım anlayışını yansıtmaktadır. Mevcut hâliyle Selçuklu dönemi özellikleri sergileyen köprüde, alt kısımlarda Roma dönemine ait yapı kalıntılarına da rastlanmaktadır. Yapı, Türkiye’nin önemli kültürel miras unsurlarından biri olarak tescillenmiş ve 2008 yılında kapsamlı bir restorasyondan geçirilmiştir.

Konum ve Coğrafi Bağlam

Köprü, Sivas şehir merkezine yaklaşık 5 kilometre mesafede, Yıldız Irmağı'nın dar ve derin bir kesitine konumlandırılmıştır. Yapının bulunduğu mevkide akarsu yatağı, ulaşımı sınırlayan doğal bir engel teşkil ettiğinden, tarihsel süreçte bu noktada sabit bir geçiş yapısına duyulan ihtiyaç köprünün inşasını gerekli kılmıştır. Akarsu rejimi, mevsimsel olarak değişkenlik göstermekle birlikte zaman zaman taşkınlara yol açtığından, köprünün planlamasında bu çevresel koşullar dikkate alınmıştır.

^{Yıldız Irmağı Köprüsü (Karayolları Genel Müdürlüğü)}

Tarihçe

Yıldız Irmağı Köprüsü'nün inşa tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, temel yapısında Roma dönemine ait taş bloklara ve örgü sistemine rastlanmaktadır. Üst yapı ise Selçuklu dönemi mimari üslubunu yansıtan taş işçiliği ve kemer sistemleriyle karakterize edilmektedir. Bu veriler, köprünün ilk yapımının Roma dönemine kadar uzandığını, ancak günümüzde görülen hâlinin Selçuklular döneminde büyük ölçüde yeniden inşa edildiğini göstermektedir. Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde çeşitli onarımlar geçiren yapı, çok katmanlı tarihsel karaktere sahiptir.

Yapısal ve Mimari Özellikler

Köprü, toplam uzunluğu 104,5 metre, genişliği ise 4,55 metre olan bir yapıdır. Gövdesi kesme taşlarla inşa edilmiş olup, yapının temel bölümlerinde iri blok taşlar kullanılmıştır. Kemer açıklıkları su akışının şiddetine ve vadi kesitine uyumlu biçimde düzenlenmiştir. Ortadaki büyük kemer açıklığı, köprünün taşıyıcı dengesini sağlar; yanlara doğru gidildikçe kemer açıklıkları küçülerek 13 adet gözü oluşturur.

Kemer açıklıkları farklı biçimlerde tasarlanmıştır: Bazıları sivri kemer, bazıları dairesel kemer formundadır. Bu çeşitlilik, yapının farklı dönemlerde onarıldığını ve bazı bölümlerinin yeniden inşa edildiğini düşündürmektedir. Kemer ayakları önüne yerleştirilen üçgen kesitli selyaranlar, suyun akış gücünü azaltarak ayakları koruma işlevi görmektedir.

Süsleme ve Yüzey Detayları

Yapının genelinde mimari süsleme oldukça sınırlıdır. Ancak bazı kemer kilit taşlarında ve selyaran yüzeylerinde sade bezeme örnekleri yer almaktadır. Köprünün döşeme kısmı taş plakalarla kaplanmış, her iki yanında taş korkuluklar inşa edilmiştir. Süsten uzak, yalın ve işlevsel tasarım anlayışı yapının geçiş işlevine odaklandığını göstermektedir.

Onarımlar ve Restorasyon Süreci

Yıldız Irmağı Köprüsü, tarihsel süreçte farklı dönemlerde çeşitli müdahalelere uğramıştır. Özellikle Osmanlı döneminde bazı kemerlerin yeniden örüldüğü, taş işçiliğindeki nitelik farklılıklarından anlaşılmaktadır. Cumhuriyet döneminde ise koruma amacıyla yapıya müdahaleler yapılmış ancak kapsamlı bir restorasyon 2008 yılında Karayolları Genel Müdürlüğünün gözetiminde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma kapsamında kemerlerde sağlamlaştırma, selyaranların yenilenmesi, taş derzlerinin onarılması ve döşeme kaplamalarının düzenlenmesi sağlanmıştır.

Koruma Statüsü ve Günümüzdeki Durumu

Köprü, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiş ve koruma altına alınmıştır. Günümüzde köprü, araç ve yaya trafiğine kapalıdır; çevresindeki doğal doku korunmuş olup herhangi bir modern yapılaşma bulunmamaktadır. Bu durum, köprünün tarihsel ve çevresel bağlamıyla uyumlu şekilde varlığını sürdürmesine olanak tanımaktadır.

Yıldız Irmağı Köprüsü, çok katmanlı tarihî geçmişi, farklı dönemlere ait inşa ve onarım izleri, özgün mimari detayları ve korunmuş doğal çevresiyle Anadolu taş köprü mimarisinin önemli örneklerinden biridir. Roma temelleri üzerine inşa edilen ve Selçuklu dönemi karakteristiğini yansıtan bu yapı, yalnızca mühendislik başarısı olarak değil, tarihî sürekliliğin ve mimari dönüşümün de somut bir belgesi olarak değerlendirilmektedir. Günümüzde ulaşıma kapalı olsa da kültürel miras olarak taşıdığı önem nedeniyle dikkatle korunmakta ve belgelenmektedir.

^{Tarihi Yıldız Köprüsü Havadan Görüntülendiği Video (Urfa Milat)}