Yusufeli, Artvin ilinin dağlık güneybatı kesiminde, Doğu Karadeniz’in engebeli topografyasına yayılan bir ilçedir. İlçe merkezi ve köy yerleşimleri, derin vadileri kazıyan Çoruh Nehri boyunca konumlanmıştır. Coğrafi yapısının belirleyici unsurlarından biri, Çoruh Nehri’nin Kelkit–Çoruh Fay Zonu üzerinde akarak ilçe topraklarını sulamasıdır. Bu vadi yapısını çevreleyen Kaçkar Dağları’nın güneybatı etekleri, araziyi dik yamaçlar ve sarp geçitlerle şekillendirir.

^{Yusufeli (Kaynak: Anadolu Ajansı)}

Tarih

Tarihi kaynaklara göre Yusufeli ve çevresi, önce Kimmerler, Sakalar ve Arsaklılar gibi toplulukların; 645 yılında ise Habib kumandasındaki İslam ordusunun Bizans kuvvetlerini yenmesiyle İslam hâkimiyetine girmiştir. Ardından bölge, Anadolu Selçuklu Devleti sınırlarına katılmıştır. İlk ilçe teşkilatı 1879’da “KİSKİM” adıyla Erzurum sancağına bağlı olarak kurulmuş, 1889’da merkezi Ersis’e taşınmış, 1912’de adı Yusufeli olarak değiştirilmiştir. II. Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı yıllarında Rus işgaline uğrayan ilçe, 1926’da tekrar Artvin’e bağlanmış; 1933’te Rize merkezli Çoruh vilayetine, 1936’da ise yeniden Artvin’e dahil edilmiştir.

Coğrafya – İklim

İlçenin engebeli arazisi, Çoruh Nehri vadilerinin oluşturduğu dar geçitler ve yüksek dağ sıralarıyla öne çıkar.

Yüzölçümü yaklaşık 2.261 km²’dir.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre Artvin istasyonu (1991–2020 normalleri):

• Yıllık ortalama sıcaklık: 11,5 °C
• En soğuk ay: Ocak (ortalama 2,7 °C), en sıcak ay: Temmuz (ortalama 20,9 °C)
• Yıllık toplam yağış miktarı: 858 mm
• Aylık en fazla yağış: Ocak (85 mm), en az yağış: Temmuz (31,7 mm)

Nüfus – Demografi

2022 ADNKS sonuçlarına göre ilçe nüfusu toplam 18.854 kişidir. Bunun 7.204’ü ilçe merkezinde, 11.650’si köylerde yaşamaktadır. Toplam nüfusun kadın‑erkek dağılımı ise dengelidir: 9.338 kadın, 9.516 erkek.

Ekonomi

• Hayvancılık ve süt ürünleri: İlçede yayla hayvancılığı ile küçükbaş ve büyükbaş besiciliği yaygındır.
• Enerji üretimi: 22 Kasım 2022’de hizmete giren Yusufeli Barajı ve HES projesi, 558 MW kurulu güce sahiptir ve yılda yaklaşık 1,9 milyar kWh elektrik üretebilmektedir. Proje, ulaşım altyapısında değişikliklere neden olmuştur.

Turizm – Kültür – Mutfak

Başlıca turizm etkinlikleri şunlardır:

• Kültür ve inanç turizmi
• Yayla turizmi ve festivaller
• Akarsu turizmi (kano, rafting)
• Dağ ve doğa yürüyüşü, kamp ve karavan faaliyetleri
• Sportif olta balıkçılığı, kuş gözlemciliği, atlı yürüyüş, botanik gezileri
• Korunan alan ve milli park ziyaretleri

İlçede Mayıs–Temmuz döneminde düzenlenen köy ve yayla şenlikleri, karakucak güreşleri ve boğa güreşleri gibi etkinlikler öne çıkar.

Yusufeli mutfağı, Artvin yöresine ait yemeklerin örneklerini içerir:

• Süt ürünleri (peynir kuymağı, kaymak kuymağı)
• Dağ otlarıyla hazırlanan yemekler (dağ pancarı, kuş yemeği, yaban semizotu)
• Hamur işleri (Laz böreği, katmer, erişte, hınkal, çergebaz)
• Et yemekleri (ağaç şiş kebap, kavurma, keşkek)
• Çorbalar ve tatlılar (püşürük, ayran, tutmaç, soğan harşosu, hasuta, kaysefe, ballı lokum)

Özel Durum: Yeniden Yerleşim

Yusufeli Barajı’nın 22 Kasım 2022’de su tutmaya başlamasıyla ilçe merkezi ve yedi köy (Yeniköy, Tekkale, Irmakyanı, Çeltikdüzü, Çevreli, İşhan, Meşecik) yeni yerleşim alanlarına taşınmıştır. Bu köylerde yaşayan halk, yaklaşık bir yıldır bu yeni alanlarda ikamet etmektedir.