Zonguldak Malay Yemeği, mısır ve buğday unu ile hazırlanan, madenci ve Karadeniz yöresi sofralarında geleneksel bir yere sahip doyurucu bir hamur yemeğidir. 7 Ağustos 2023’te Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası tarafından "Mahreç İşareti" statüsüyle korunmaya alınmıştır. Bu çalışma, yemeğin tarihsel kökeni, üretim yöntemi, besin değeri, coğrafi işaret süreci, kültürel ve sosyo‑ekonomik etkilerini analiz etmektedir.
Tarihçesi ve Coğrafi İşaret Süreci
Zonguldak Malay Yemeği, özellikle 19. yüzyılın sonlarında maden işçilerinin enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla ortaya çıkmış, taşkömürü kültürüyle iç içe gelişmiştir. 14 Kasım 2022'de başvuru yapılan coğrafi işaret, 7 Ağustos 2023’te Tescil No. 1443 ile kabul edilmiş ve Zonguldak ili sınırları içinde üretim, sunum ve tanıtım koşullarını garanti altına almıştır .
Üretim Metodu ve Malzemeler
Tescil dosyasına göre tarif şu şekildedir:
300 g mısır unu, 100 g buğday unu, 600 ml su, 4–6 g tuz içeren hamur hazırlanır.
Kaynar suya eklenen unlar, 5–6 dakika pürüzsüz kıvam oluşturulana dek pişirilir.
Kaşık yardımıyla şekil verilir ve tabağa yerleştirilir.
Üstüne üç çeşit sos uygulanabilir:
- “Kakırdak” adı verilen, kendi yağıyla kızartılan süt kaymağı,
- Ayçiçek ve tereyağıyla kızartılmış keş,
- Tereyağında kavrulmuş iri ceviz içi.
Besin Değeri ve Fonksiyonel Özellikler
Mısır ve buğday unu kombinasyonu, özellikle kompleks karbonhidrat ve bitkisel protein sağlar. Sos seçenekleri (kaymak, keş, ceviz) ile enerji ve yağ profili çeşitlilik gösterir, bu da madenci gibi yüksek enerji gereksinimi olan bireyler için uygun bir besin kaynağı olduğunu vurgular .
Kültürel ve Sosyo‑Ekonomik Rol
Madenci sınıfı arasında uzun süre popüler kalan Malay, dayanıklılığı ve basit hazırlanışı nedeniyle Karadeniz’deki yaşam biçimiyle özdeşleşmiştir . Alan çalışmalarıyla Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi (BEÜ) ekipleri, Malay’ın kaybolan tarifini şehirli üretime yeniden dahil etmeye yönelik adımlar atmıştır. Coğrafi işaret başvurusu sürecinde Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası ile Batı Karadeniz Kalkınma Birliği işbirliği yapmıştır .
