Samandağ neyi, Hatay’ın Samandağ ilçesinde yetişen özel kamışlardan yapılan bir üflemeli çalgıdır.

23 Kasım 2020’de Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve böylece Hatay’a özgü bir kültürel değer olarak korunmaya başlanmıştır.

^{(Yapay zekâ ile oluşturulmuştur)}

Nerede Yetişir?

Samandağ neyi için kullanılan kamışlar, sadece Asi Nehri deltası (nehir ağzı ve çevresindeki alüvyal bölge) çevresinde yetişir. Bu bölge, Çevlik Plajı’ndan başlayıp Kel Dağ eteklerine kadar uzanır.

Bu kamışlar, düzenli boğumlara ve dayanıklı bir yapıya sahiptir. Dünyanın başka yerlerinde yetişen kamışlar, ses kalitesi ve uzun ömür açısından Samandağ kamışları kadar uygun değildir. Bu nedenle, Samandağ neyi sadece bu özel bölgede yapılabilir.

Nasıl Yapılır?

Samandağ neyinin yapımı sabır ve dikkat gerektirir. İşlem adımları şöyle gerçekleşir:

1. Kamışların Toplanması: Kamışlar kış aylarında olgunlaştığında toplanır.
2. Kurutma ve Temizleme: Yaprakları temizlenir ve kamışlar ağırlık asılarak kurutulur. Baharda tekrar kurutularak nemden arındırılır.
3. Kesim ve Boğum Ayarlaması: Kamışlar boğum uzunluklarına göre dikkatlice kesilir.
4. Delik Açma: Üst ve alt delikler açılır. Bu delikler, çalgının farklı notalar üretmesini sağlar.
5. Başpare ve Parazvane Takılması: Başpare (neyi üflemek için dudakların yerleştirildiği küçük parça) ve parazvane (ince zar gibi olup sesi titreştirerek özel tını veren parça) eklenir.

Böylece Samandağ neyi, nefesle çalınmaya hazır hâle gelir.

Özellikleri

• 9 boğumludur.
• Çapı 15–25 mm arasındadır.
• 7 deliği vardır (1’i arkada, 6’sı önde).
• Düzenli yapısı sayesinde dengeli ve temiz bir ses çıkarır.
• Farklı üfleme teknikleriyle yüksek ve alçak notalar kolayca elde edilir.

^{(Yapay zekâ ile oluşturulmuştur)}

Kültürel Önemi

Samandağ neyi, tescil edildikten sonra daha çok tanınmaya başlamıştır. Önceden yılda yaklaşık 1000 adet üretilirken, günümüzde bu sayı beş katına kadar artmıştır. Bu durum, hem üreticiler hem de müzikle ilgilenenler için önemli bir kültürel değer yaratmıştır.

Samandağ neyi, Hatay kültürünün bir parçası olarak düğünlerde, kutlamalarda ve çeşitli müzik etkinliklerinde çalınır. Üflemeli çalgılar arasında özel bir yere sahip olan Samandağ neyi, hem tarihi hem de müzik açısından Hatay’ı tanıtmada önemli bir araçtır.

Zaman Yolculuğu

Samandağ neyi, yüzlerce yıl boyunca Hatay halkı tarafından kullanılmıştır. Bu çalgı, geçmişte haberleşme, kutlama ve eğlence amaçlı çalınmıştır. Günümüzde ise hem geleneksel hem modern müziklerde kendine yer bulmaktadır.