2025 Madagaskar protestoları, 25 Eylül 2025 tarihinde başkent Antananarivo’da elektrik ve su kesintilerine karşı başlayan geniş çaplı gösterilerdir. Protestolar kısa sürede şiddet olaylarına dönüşmüş ve ülkenin büyük şehirlerine yayılmıştır. Birleşmiş Milletler, protestolar sırasında en az 22 kişinin hayatını kaybettiğini ve 100’den fazla kişinin yaralandığını açıklamıştır. Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina, artan tepkiler üzerine 29 Eylül 2025’te Başbakan Christian Ntsay ve tüm kabineyi görevden almıştır.

Ekim ayında gösterilen devam etmesi üzerine, ordu içindeki Kara Kuvvetleri Personel İdare Merkezi (CAPSAT) birimi protestoculara destek verdiklerini açıklamıştır. 14 Ekim 2025’te Albay Michael Randrianirina komutasındaki birlikler Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na girerek yönetimi devralmıştır. Yüksek Anayasa Mahkemesi 15 Ekim’de Cumhurbaşkanı Rajoelina’nın görevden alınmasına hükmetmiş, 16 Ekim 2025’te ise Afrika Birliği, ordunun yönetime el koyması üzerine Madagaskar’ın üyeliğini askıya almıştır. 

_{2025 Madagaskar protestoları, 25 Eylül 2025 - (Al Jezeera)}

Protestoların Nedenleri

Madagaskar’da başlayan kitlesel protestoların temel nedeni, uzun süredir devam eden kronik su ve elektrik kesintileridir. Başkent Antananarivo ve diğer şehirlerde halk, günde 12 saati aşan elektrik kesintileriyle ve düzenli olarak yaşanan su kesintileriyle karşı karşıya kalmıştır.

Kesintilerin uzun süre çözülmemesi, yalnızca altyapısal bir sorun olarak değil, aynı zamanda yönetimsel bir yetersizlik ve siyasi irade eksikliği olarak görülmüştür. Genç nüfus, protestoların öncü gücünü oluşturmuştur. Özellikle sosyal medya üzerinden örgütlenen gençler, eylemleri kısa sürede Antananarivo dışına da taşımıştır. Protestoların örgütlenme biçimi ve kullandığı semboller, Kenya ve Nepal’de gerçekleşen “Gen Z” protestolarına benzetilmiştir.

Gösteriler yalnızca temel hizmetlere erişim talebiyle sınırlı kalmamış, aynı zamanda hükümetin ekonomik ve siyasi politikalarına karşı bir itiraz hareketine dönüşmüştür. Yolsuzlukla mücadele, kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi ve siyasal reform talepleri de protestocular tarafından gündeme getirilmiştir.

Protestoların Başlangıcı

Protestolar, 25 Eylül 2025’te Antananarivo’da başlamıştır. İlk günlerde binlerce kişi başkentin ana caddelerinde yürüyüş yapmış, su ve elektrik kesintilerini protesto eden pankartlar taşımıştır. Başlangıçta barışçıl bir şekilde ilerleyen protestolar, kısa sürede güvenlik güçleriyle karşı karşıya gelmiştir.

Polis, kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz ve plastik mermiler kullanmış, ardından sokaklarda taşlı ve barikatlı eylemler görülmeye başlamıştır. Göstericiler, yollara taş ve lastikler koyarak barikatlar kurmuş, lastikleri ateşe vermiştir. Bazı gruplar, başkentteki alışveriş merkezlerini ve mağazaları hedef alarak yağmalamış, süpermarketler ve kamu binalarına saldırılar düzenlemiştir.

Protestoların Yayılması

Antananarivo’da başlayan protestolar kısa sürede ülkenin farklı bölgelerine yayılmıştır. İlk geniş çaplı eylemler başkentte yoğunlaşırken, birkaç gün içinde liman kenti Toamasina, kuzeyde Antsiranana, merkezde Antsirabe, batıda Mahajanga ve kuzeyde Diego Suarez gibi şehirlerde de gösteriler düzenlenmiştir. Ayrıca Antananarivo’ya 20 kilometre mesafedeki Fenoarivo kasabasında da halk sokaklara çıkmıştır.

Şehir merkezlerinde protestocular yolları kapatmış, barikatlar kurmuş ve bazı bölgelerde toplu ulaşım tamamen durmuştur. Antananarivo’daki gösteriler mahallelere yayılmış, kent genelinde ulaşım aksaklıkları yaşanmıştır.

Üniversite çevresinde toplanan gençler, pankartlar ve şarkılar eşliğinde şehir merkezine yürümek istemiş, ancak polis bu yürüyüşlere göz yaşartıcı gaz ile müdahale etmiştir. Protestocuların örgütlenmesinde sosyal medya ve Facebook kullanılmış, çağrılar kısa sürede geniş kitlelere ulaşmıştır.

Gösterilerin yayılmasıyla birlikte farklı şehirlerde şiddet olayları da artmıştır. Toamasina’da çok sayıda iş yeri yağmalanmış, dükkanlar kapanmak zorunda kalmıştır. Başkent dışındaki bölgelerde ise özellikle ulusal su ve elektrik şirketinin ofisleri hedef alınmış, bu kurum halk tarafından krizin sorumlusu olarak görülmüştür.

Hükümet ve Güvenlik Güçlerinin Müdahaleleri

Gösterilerin başlamasıyla birlikte güvenlik güçleri başkent Antananarivo ve diğer şehirlerde yoğun önlemler almıştır. Polis, protestoların ilk günlerinden itibaren göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullanarak kalabalıkları dağıtmaya çalışmıştır. Bazı noktalarda güvenlik güçleriyle göstericiler arasında şiddetli çatışmalar yaşanmış, sokaklarda taşlı saldırılar ve barikatlarla karşı karşıya kalınmıştır.

Gösterilerin büyümesiyle birlikte polis yalnızca plastik mermi değil, gerçek mühimmat da kullanmıştır. Birleşmiş Milletler, güvenlik güçlerinin “orantısız ve gereksiz güç” kullandığını, bunun sonucunda ölümlerin ve çok sayıda yaralanmanın yaşandığını açıklamıştır.

Antananarivo’da olayların tırmanması üzerine askeri birlikler de devreye girmiştir. Sokaklarda polis ve askerlerin ortak devriyeleri görülmüş, bazı meydan ve caddeler tamamen güvenlik güçlerinin kontrolüne alınmıştır. Güvenlik güçleri, özellikle üniversite çevresindeki yürüyüşlerde geniş çaplı müdahalelerde bulunmuş, göstericilerin şehir merkezine ilerlemesini engellemiştir.

Polisin müdahaleleri sırasında çok sayıda kişi gözaltına alınmıştır. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, keyfi gözaltıların yapıldığını ve barışçıl göstericilerin tutuklandığını rapor etmiştir.

Hükümete bağlı yetkililer, yaşanan şiddeti yalnızca protestoculara bağlamamış, aynı zamanda bazı grupların olayları fırsat bilerek yağmalama ve kundaklama gerçekleştirdiğini açıklamıştır. Cumhurbaşkanlığı sözcüsü, sosyal medya hesabından “Halkın evleri yağmalandı, mülkler tahrip edildi” şeklinde açıklama yapmıştır.

_{2025 Madagaskar protestoları, 25 Eylül 2025 - (Reuters)}

Sokağa Çıkma Yasakları ve Güvenlik Önlemleri

Protestoların kısa sürede şiddet olaylarına dönüşmesi üzerine hükümet, başkent Antananarivo’da sokağa çıkma yasağı ilan etmiştir. İlk olarak 25 Eylül 2025’te duyurulan karar, akşam 19.00 ile sabah 05.00 saatleri arasında geçerli olacak şekilde uygulanmıştır. Genelkurmay ve emniyet yetkilileri, yasağın “kamu düzenini sağlamak ve halkın can ve mal güvenliğini korumak” amacıyla alındığını açıklamıştır.

Yasağın uygulandığı saatlerde güvenlik güçleri şehir merkezlerinde devriye gezmiş, giriş-çıkışlar kontrol altına alınmıştır. Antananarivo’da güvenlik güçleriyle birlikte askeri birlikler de konuşlandırılmıştır.

Yasağın ilanıyla birlikte ulaşımda da ciddi aksaklıklar yaşanmıştır. Antananarivo’da toplu ulaşım neredeyse tamamen durmuş, şehirdeki trafik büyük ölçüde kapanmıştır. Bazı uçuşlar güvenlik gerekçesiyle iptal edilmiş, bir kısmı da başka şehirlere yönlendirilmiştir.

Sokağa çıkma yasağına rağmen, birçok mahallede protestolar gece saatlerinde de devam etmiştir. Özellikle barikatlar ve ateşe verilen araçlar nedeniyle güvenlik güçleriyle göstericiler arasında gece boyunca çatışmalar yaşanmıştır. Yetkililer, yasağın protestolar sona erene kadar süreceğini açıklamıştır.

Can Kaybı ve Yaralanmalar

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin 29 Eylül 2025 tarihli açıklamasına göre, gösteriler sırasında en az 22 kişi hayatını kaybetmiş, 100’den fazla kişi yaralanmıştır. Madagaskar hükümeti ise BM’nin açıkladığı rakamları reddetmiştir. Dışişleri Bakanlığı, açıklanan sayıların “resmî kaynaklardan gelmediğini, söylenti ve yanlış bilgilere dayandığını” belirtmiştir.

Hükümetin Feshedilmesi

Protestoların giderek yayılması ve şiddet olaylarının artması üzerine Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina, ilk olarak Enerji Bakanını görevden almıştır. Bu karara rağmen gösteriler devam etmiştir. Artan baskı karşısında Rajoelina, 29 Eylül 2025’te hükümeti feshetme kararı almıştır. Başbakan Christian Ntsay ve tüm kabine üyeleri görevden alınmış ancak yeni hükümet kurulana kadar mevcut kabinenin rutin işlerle görevine devam edeceği duyurulmuştur. Rajoelina, ulusal televizyonda yaptığı konuşmada halka hitap ederek özür dilemiş, “Halkın ihtiyaçlarını yeterince karşılayamadık” ifadelerini kullanmıştır.

Cumhurbaşkanı, aynı konuşmada reform sözü vermiş ve gençlerle doğrudan diyalog kurulacağını açıklamıştır. Ayrıca yağmalamalardan etkilenen iş dünyasına destek sağlanacağına dair taahhütte bulunmuştur. Protestoların büyüklüğünü kabul eden Rajoelina, “Halkın öfkesini ve sıkıntılarını anladım, çağrılarını duydum” şeklinde ifadeler kullanmıştır.

Hükümetin feshi kararına rağmen, göstericiler ve muhalefet Rajoelina’nın görevde kalmasını kabul etmemiştir. Protestocular, sosyal medya üzerinden yayımladığı mesajlarda yalnızca hükümetin değil, Cumhurbaşkanı’nın ve başkentin yöneticisinin de görevden ayrılmasını talep etmiştir.

Muhalefet ve Sivil Toplum Tepkileri

Protestoların büyümesiyle muhalefet partileri ve sivil toplum kuruluşları harekete geçmiştir. Muhalefet ittifakı Firaisankina, Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina görevde kaldığı sürece yeni bir hükümete katılmayacağını duyurmuştur. Muhalefet lideri Rivo Rakotovao, Rajoelina’nın istifasını talep etmiştir.

Göstericiler, yalnızca hükümetin değil, başbakanın ve Antananarivo yöneticisinin de görevden alınmasını istemiştir. Sosyal medya üzerinden örgütlenen gençler, Cumhurbaşkanı’nın özrünü ve hükümeti feshetmesini yetersiz bulmuştur.

Sivil toplum örgütleri, yolsuzlukla mücadele ve kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi taleplerini desteklemiş, bazı temsilciler ise yağmalamaların protestoların meşruiyetini zedelediğini belirtmiştir. Vatikan’dan Papa Leo, şiddetin sona ermesi için barış çağrısında bulunmuştur.

Askeri Gelişmeler ve Darbe İddiaları

Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina’nın 29 Eylül 2025’te hükümeti feshetmesinin ardından, protestolar ekim ayının ilk haftasında da devam etmiştir. 10 Ekim 2025’te Antananarivo’da yaklaşık 1.000 gösterici, Rajoelina’nın istifasını talep ederek yürüyüş düzenlemiştir. Polis, kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz, ses bombası ve plastik mermi kullanmıştır.

11 Ekim 2025’te, Madagaskar ordusuna bağlı elit CAPSAT (Centre Administratif du Personnel des Armées et des Services Techniques) birimi protestolara destek açıklaması yapmıştır. CAPSAT yetkilileri yayımladıkları videoda, “Ülke temel hizmetlerin çöküşüyle karşı karşıya. Güvenlik güçleri yasadışı emirlere körü körüne uymamalıdır” ifadelerini kullanmıştır. Aynı gün, birliğin komutanı Albay Michael Randrianirina, “Halkın çağrısına cevap verdik” diyerek eylemlerinin bir darbe olmadığını, halkın yanında olduklarını söylemiştir. CAPSAT, tüm kara, hava ve deniz kuvvetlerinin emirlerinin artık kendi karargâhlarından verileceğini duyurmuştur.

12 Ekim 2025’te, Cumhurbaşkanlığı Ofisi, “Anayasa’ya ve demokratik ilkelere aykırı biçimde devlet gücünü ele geçirme girişimi” yaşandığını açıklamıştır. Cumhurbaşkanı Rajoelina, ulusa yaptığı açıklamada “ülkenin egemenliği ve anayasal düzenin savunulması” çağrısında bulunmuştur. Aynı gün, Antananarivo’da düzenlenen askerî törenle General Demosthene Pikulas, CAPSAT tarafından ordunun yeni komutanı olarak atanmıştır. Törene Savunma Bakanı Manantsoa Deramasinjaka Rakotoarivelo katılmış ve “Kendisine onayımı veriyorum” ifadesini kullanmıştır. General Pikulas, “Ordunun görevi ülke genelinde barış ve istikrarı yeniden tesis etmektir” açıklamasında bulunmuştur.

Cumhurbaşkanlığı, CAPSAT’ın eylemini “ülkeyi istikrarsızlaştırmaya yönelik yasa dışı bir güç gaspı” olarak nitelendirmiştir. Başkentte yoğun askerî varlık bildirilmiş ancak o gün itibarıyla doğrudan çatışma yaşandığına dair resmi bir bilgi paylaşılmamıştır. ABD Büyükelçiliği vatandaşlarına “yüksek derecede öngörülemez bir ortam” uyarısı yapmış, Afrika Birliği ise tüm taraflara “sükûnet ve itidal” çağrısında bulunmuştur.

Aynı dönemde, Başbakan Ruphin Fortunat Zafisambo (asker kökenli) göreve atanmış, hükümetin tüm toplumsal kesimlerle diyaloga hazır olduğu bildirilmiştir. Ülkede siyasal gerilim artarken, Senato, Rajoelina’ya yakınlığıyla bilinen Senato Başkanı Richard Ravalomanana’yı görevden almış ve gerekçe olarak “adalet, istikrar ve şeffaf yönetim taleplerini karşılamak” ifadesini kullanmıştır.

Protestoların devam ettiği sırada CAPSAT askerleri, göstericilerle birlikte Antananarivo’daki 13 Mayıs Meydanı’nda toplanmış ve bu meydan askerî kordon altındaki engellerin kaldırılmasıyla kalabalığa açılmıştır. Göstericiler, Cumhurbaşkanı’nın istifası, halktan özür dilemesi ve Senato’nun feshi taleplerini yinelemiştir. Aynı gün, Air France-KLM güvenlik gerekçesiyle 11–13 Ekim 2025 tarihleri arasında Paris–Antananarivo uçuşlarını askıya aldığını açıklamıştır.

13–14 Ekim 2025 Tarihli Gelişmeler

Cumhurbaşkanı Rajoelina’nın Ülkeden Ayrıldığına Dair İddiaların Yayılması

12 Ekim 2025 gecesi, Madagaskar Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina’nın başkent Antananarivo’dan helikopterle Sainte-Marie Adası’na götürüldüğü ve burada Fransız ordusuna ait bir askerî nakliye uçağına bindirilerek adadan tahliye edildiği iddia edilmiştir. Fransız Ulusal Radyosu RFI’nin aktardığı bilgilere göre, bu operasyon Fransız askerî yetkililerinin gözetiminde gerçekleşmiş, Rajoelina önce La Réunion Adası’na, ardından açıklanmayan bir bölgeye ailesiyle birlikte götürülmüştür.

Fransa merkezli kaynaklar, bu tahliyenin Paris yönetiminin bilgisi ve onayıyla, ancak “askerî müdahale amacı taşımadan” yapıldığını bildirmiştir. Fransa hükümeti ise konu hakkında resmi bir açıklama yapmamış, Rajoelina’nın yerinin gizli tutulduğu belirtilmiştir.

Cumhurbaşkanı’nın ülkeyi terk ettiğine ilişkin iddialar üzerine Madagaskar makamları ilk etapta sessiz kalmış, daha sonra Cumhurbaşkanlığı Ofisi yalnızca Rajoelina’nın “güvenli bir bölgede bulunduğunu” ifade etmiştir. Ancak aynı saatlerde uluslararası haber ajansları, Fransız askerî uçağının 12 Ekim gecesi Sainte-Marie Havaalanı’ndan kalkış yaptığını doğrulayan görgü tanıklarının ifadelerini yayımlamıştır.

Rajoelina’nın ülkeyi terk edip etmediği konusu 13 Ekim sabahına kadar netlik kazanmamış, hem yerel hem uluslararası basında Cumhurbaşkanı’nın “Fransız askerî koruması altında tahliye edildiği” yönündeki haberler tartışılmaya devam etmiştir.

Cumhurbaşkanının “Güvenli Bölge” Açıklaması ve Ulusa Seslenişi

Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina, 13 Ekim 2025 akşamı resmi Facebook hesabı üzerinden yaptığı canlı yayında, “güvenli bir bölgede bulunduğunu” doğrulamıştır. Bu konuşma, ordu içindeki CAPSAT biriminin hükümet karşıtı protestolara destek vermesinin ardından Rajoelina’nın yaptığı ilk kamuya açık açıklama olmuştur.

_{Madagaskar Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina - (Anadolu Ajansı)}

Cumhurbaşkanı, konuşmasında son haftalarda kendisine yönelik “suikast girişimleri ve darbe planları” bulunduğunu ileri sürmüş, “25 Eylül’den bu yana hayatıma kasteden girişimler ve darbe teşebbüsleri oldu” demiştir. Bu nedenle “hayatını korumak amacıyla güvenli bir bölgeye geçtiğini” ifade etmiştir.

Rajoelina, ulusa seslenişinde krizin çözümü için tek çıkış yolunun anayasanın korunması ve yürürlükteki düzenin sürdürülmesi olduğunu vurgulamıştır. “Bu sorunların çözümü için tek bir çıkış yolu var. O da yürürlükteki anayasaya saygı göstermektir.” ifadesini kullanmıştır. Ayrıca, “Ülkemizin birliğini korumak ve bu krizden çıkmak için diyaloğa açık olmalıyız.” sözleriyle ulusal birlik çağrısını yinelemiştir.

Cumhurbaşkanı’nın konuşması, iki kez ertelendikten sonra çevrim içi olarak yayımlanmıştır. Erteleme gerekçesi olarak, silahlı bir grubun devlet televizyonu ve radyosunun kontrolünü ele geçirme girişiminde bulunduğu bildirilmiştir.

Rajoelina, konuşmasında istifa çağrılarına yanıt vermemiş ve anayasal düzenin korunması gerektiğini vurgulamaya devam etmiştir. Protestoları sürdüren Gen Z Madagascar hareketi temsilcileri, Cumhurbaşkanı’nın açıklamasını yetersiz bulmuş ve “hareketin devam edeceğini” belirtmiştir.

Parlamento ve Siyasi Kurumlarda Yaşanan Gelişmeler

Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina, 13 Ekim 2025 tarihinde yaptığı açıklamalardan kısa bir süre sonra Ulusal Meclis’i feshettiğini duyurmuştur. Bu karar, muhalefet partilerinin Cumhurbaşkanı hakkında “görevini terk etme” gerekçesiyle azil süreci başlatmaya hazırlandığı döneme denk gelmiştir.

Cumhurbaşkanının kararı, Meclis içinde ve muhalefet saflarında tepkiyle karşılanmıştır. Muhalefet lideri Siteny Randrianasoloniaiko, fesih kararının “hukuken geçersiz” olduğunu açıklamış ve Meclis Başkanı’nın bu konuda resmi olarak bilgilendirilmediğini ifade etmiştir.

Fesih kararının ardından Rajoelina, Lova Tahina Rajaoarinelina’yı “kurumlarla ilişkilerden sorumlu özel danışman” olarak atamıştır. Cumhurbaşkanlığı, bu atamanın devlet kurumlarıyla yürütülecek geçici koordinasyonu sağlamak amacı taşıdığını bildirmiştir.

Askeri Gelişmeler

13–14 Ekim 2025 tarihleri arasında Madagaskar’da askerî yapı içinde hareketlilik sürmüştür. Genelkurmay Başkanı General Demosthene Pikulas ile Jandarma Komutanı General Nonos Mbina Mamelison, ortak bir açıklama yaparak güvenlik güçlerinin “ülke genelinde düzeni ve anayasal istikrarı korumak için birlikte çalıştıklarını” bildirmiştir. Açıklamada ordunun, protestoların seyrine müdahale etmeden ulusal güvenliğin sağlanmasıyla yükümlü olduğu ifade edilmiştir.

Savunma Bakanı Manantsoa Deramasinjaka Rakotoarivelo, 13 Ekim akşamı kuvvet komutanlarıyla acil bir toplantı gerçekleştirmiştir. Toplantının amacının, CAPSAT biriminin protestolara katılımı sonrasında ordu içindeki bölünmeleri önlemek ve komuta zincirini yeniden düzenlemek olduğu belirtilmiştir.

Son günlerde orduda üst düzey atamalar yapılmıştır. CAPSAT biriminin yöneticisi Albay Michael Randrianirina’nın açıklamalarının ardından, General Demosthene Pikulas Genelkurmay Başkanlığına, General Nonos Mbina Mamelison ise Jandarma Komutanlığına atanmıştır. Bu atamalarla birlikte güvenlik kuvvetlerinde komuta yapısının yeniden şekillendiği bildirilmiştir. Ordu kaynakları, CAPSAT’ın faaliyetlerinin “hükümeti devralma amacı taşımadığını” ve ordunun ülkenin anayasal düzenine bağlı kaldığını ifade etmiştir.

Protestolar ve Kamuoyu Hareketliliği

13 Ekim 2025 itibarıyla, Madagaskar’ın başkenti Antananarivo’da ve diğer büyük şehirlerinde protestolar devam etmiştir. Göstericiler, Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina’nın istifasını, halka açık şekilde özür dilemesini ve yeni seçim çağrısı yapmasını talep etmiştir.

Antananarivo’da binlerce kişi, özellikle Belediye Binası çevresinde ve Bağımsızlık Meydanı’nda toplanmıştır. Bazı askerler ve güvenlik güçleri, protestocularla birlikte meydanlarda yer almıştır. Meydan çevresinde askerî araçların bulunduğu, ancak ordunun kalabalığa doğrudan müdahale etmediği bildirilmiştir.

Gösteriler sırasında hayatını kaybedenler için anma törenleri düzenlenmiş, dini temsilciler barış çağrısı yapmıştır. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Ofisi, daha önce açıklamış olduğu 22 ölüm ve yüzlerce yaralı bilgisini yinelemiş, hükümet ise bu rakamları resmi olarak doğrulamamıştır. Protestoların büyük kısmı “Gen Z Madagascar” adlı gençlik hareketi tarafından organize edilmiştir. 

Uluslararası Tepkiler

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 13 Ekim'de Mısır’daki zirve sırasında yaptığı açıklamada, “Madagaskar’da anayasal düzenin ve kurumsal sürekliliğin korunmasının çok önemli olduğunu” belirtmiştir. Macron, Fransa’nın herhangi bir askeri müdahalede bulunmadığını vurgulamış, ancak “ülkenin istikrarı ve halkın refahı için anayasal düzenin sürdürülmesi gerektiğini” ifade etmiştir.

Afrika Birliği Komisyonu ve Bölgesel Güvenlik Konseyi temsilcileri, Madagaskar’daki olayları yakından izlediklerini duyurmuş, tüm taraflara “şiddetten kaçınma ve anayasal çerçevede çözüm arayışı” çağrısında bulunmuştur.

Ayrıca Air France-KLM havayolu şirketi, güvenlik riskleri nedeniyle Paris–Antananarivo uçuşlarını hafta sonuna kadar askıya aldığını açıklamıştır. Fransız sivil havacılık makamları da Madagaskar hava sahasına yönelik “güvenlik riski” uyarısını güncellemiştir.

Madagaskar'da Ordunun Yönetimi Devralması

14 Ekim 2025 tarihinde Madagaskar’da ordu, haftalardır devam eden hükümet karşıtı protestoların ardından yönetime el koyduğunu duyurmuştur. Yerel medya kaynaklarına göre, Albay Michael Randrianirina komutasındaki Kara Kuvvetleri Personel İdare Merkezi (CAPSAT) birlikleri başkent Antananarivo’daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na girerek ülkenin kontrolünü ele geçirmiştir.

_{Madagaskar'da ordu adına yönetime el koyan Albay Michael Randrianirina, 15 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)}

Ordu tarafından yapılan açıklamada, anayasanın askıya alındığı ve hükümet ile bazı devlet kurumlarının faaliyetlerinin geçici olarak durdurulduğu bildirilmiştir. CAPSAT birlikleri, ordu adına yayımladıkları bildiride ülkenin yönetimini devraldıklarını ve geçici bir düzen kurulacağını açıklamıştır.

Cumhurbaşkanlığı Ofisi, yapılan bu açıklamayı kınamış ve CAPSAT’ı “askeri isyancı bir grup” olarak tanımlamıştır. Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan bildiride, “anayasayı askıya alma yönündeki bildirinin yasa dışı olduğu” vurgulanmış ve bu eylemin “açık bir darbe girişimi” anlamına geldiği ifade edilmiştir. Açıklamada ayrıca, Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina’nın görevine devam ettiği, “anayasal düzenin ve ulusal istikrarın korunmasını sağladığı” belirtilmiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin Kararı

Madagaskar Yüksek Anayasa Mahkemesi, 15 Ekim 2025 tarihinde yayımladığı bildiride, Albay Michael Randrianirina’yı “cumhurbaşkanlığı görevlerini geçici olarak yürütmek üzere davet ettiğini” açıklamıştır. Mahkeme kararında, Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina’nın görevini fiilen sürdüremediği, ülke yönetiminde anayasal boşluk oluştuğu ve bu nedenle ordunun geçici bir idare kurmasının gerekli hale geldiği ifade edilmiştir.

Kararda, cumhurbaşkanlığı makamının “boş ilan edildiği” belirtilmiş ve Randrianirina’nın “devlet başkanlığı görevini geçici olarak üstlenmesi” yönünde çağrıda bulunulmuştur. Aynı kararda, 60 gün içinde seçimlerin düzenlenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

Mahkeme ayrıca, yeni dönemin “geçiş süreci” olarak tanımlanacağını, bu süreçte devlet kurumlarının yeniden yapılandırılması ve istikrarın tesis edilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Bu kararın ardından ordu, anayasal çerçeve içinde hareket ettiğini savunmuş, “ülke yönetiminin yeniden düzenlenmesi ve kamu güvenliğinin sağlanması” amacını taşıdığını bildirmiştir. Cumhurbaşkanlığı kanadı ise mahkemenin kararını tanımadığını, mevcut anayasal düzenin halen yürürlükte olduğunu belirtmiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla birlikte Madagaskar’da yürütme erki fiilen ordu kontrolüne geçmiş, sivil hükümetin yetkileri sona ermiştir. Bu gelişme, ülkenin siyasi tarihinde 2009’daki askeri müdahaleden sonraki ilk resmi yönetim devri olarak kaydedilmiştir.

Cumhurbaşkanı Rajoelina’nın Görevden Alınması ve Ülkeyi Terk Etmesi

Madagaskar’da Ulusal Meclis, 14 Ekim 2025 tarihinde Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina’nın görevden alınması yönünde oylama yapmıştır. Meclis üyeleri, Cumhurbaşkanı’nın “ülkeyi yönetme sorumluluğunu yerine getiremediği” ve “ülkeyi terk ederek anayasal yükümlülüklerini ihlal ettiği” gerekçesiyle görevden alınmasına karar vermiştir.

Rajoelina, 12 Ekim tarihinde “hayatına yönelik ciddi tehditler” nedeniyle ülkeyi terk ettiğini doğrulamıştır. Uluslararası basın kuruluşları, Rajoelina’nın Fransız ordusuna ait bir uçakla tahliye edilerek önce Sainte-Marie Adası’ndan La Réunion’a, oradan da üçüncü bir ülkeye götürüldüğünü bildirmiştir.

Cumhurbaşkanı, 13 Ekim 2025’te yaptığı ulusa seslenişte “güvenli bir bölgede bulunduğunu” ve “hayatını korumak amacıyla geçici olarak ülkenin dışında olduğunu” açıklamıştır. Konuşmasında, anayasal düzenin korunması gerektiğini vurgulayarak, “Bu krizin çözümü için tek çıkış yolu yürürlükteki anayasaya saygı göstermektir.” ifadelerini kullanmıştır. Ulusal Meclis, ayrıca Cumhurbaşkanı’nın ülkeyi terk etmesinden sonra yayımladığı “Meclis feshi kararını” da “hukuken geçersiz” ilan etmiştir.

Geçiş Dönemi Duyurusu

Madagaskar ordusu, 15 Ekim 2025 tarihinde yaptığı açıklamada, ülkenin iki yıl sürecek bir geçiş dönemine girdiğini duyurmuştur. Açıklamaya göre, bu dönemde kamu düzeninin yeniden tesis edilmesi, yeni bir anayasanın hazırlanması ve ardından genel seçimlerin yapılması planlanmaktadır.

Askeri yönetim, geçiş sürecinin başında yürütme yetkisinin Albay Michael Randrianirina tarafından kullanılacağını bildirmiştir. Ordu, geçici hükümetin “Cumhuriyetin Yeniden Kuruluşu” adını taşıyacağını ve Randrianirina’nın “Geçiş Dönemi Cumhurbaşkanı” sıfatıyla 17 Ekim 2025’te yemin edeceğini açıklamıştır.

Geçiş yönetimi, ülkenin yeniden yapılandırılmasına yönelik planını açıklarken, Ulusal Meclis hariç diğer tüm devlet kurumlarının faaliyetlerinin askıya alındığını bildirmiştir. Askıya alınan kurumlar arasında Yüksek Anayasa Mahkemesi, Bağımsız Ulusal Seçim Komisyonu, Senato, İnsan Haklarını Savunma Yüksek Konseyi ve Yüksek Adalet Divanı yer almıştır.

Ordunun açıklamasında, geçiş döneminin temel hedefi olarak “ülkede barış, istikrar ve kamu düzeninin yeniden tesis edilmesi” gösterilmiştir. Ordu, anayasal düzenin ileride yeniden kurulacağını ve halkın iradesine dayalı bir sivil yönetime geçişin sağlanacağını ifade etmiştir.

Uluslararası Tepkiler ve Madagaskar’ın Afrika Birliği Üyeliğinin Askıya Alınması

Madagaskar’da ordunun kontrolü ele geçirmesinin ardından, Afrika Birliği (AU), 16 Ekim’de yaptığı açıklamada Madagaskar’ın üyeliğini askıya aldığını duyurmuştur. AU Komisyonu Başkanı Mahamoud Ali Youssouf, “Hukukun üstünlüğü, gücün üstünlüğüne tercih edilmelidir” ifadesini kullanarak kararın derhal yürürlüğe girdiğini bildirmiştir. Birlik açıklamasında, askerî müdahalenin Afrika Birliği ilkeleriyle bağdaşmadığı belirtilmiş ve Madagaskar’daki demokratik sürecin yeniden tesis edilmesi çağrısı yapılmıştır.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, 15 Ekim 2025’te yayımlanan bildiride “Madagaskar’daki anayasal olmayan yönetim değişikliğinden derin endişe duyduğunu” ifade etmiştir. Guterres’in sözcüsü Stephane Dujarric, Genel Sekreter’in tüm taraflara “barışçıl bir çözüm bulmak ve krizin temel nedenlerini ele almak için birlikte çalışma” çağrısı yaptığını belirtmiştir. BM açıklamasında ayrıca, örgütün Afrika Birliği ve Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) ile birlikte “barış ve istikrarın yeniden sağlanması” için işbirliğine hazır olduğu vurgulanmıştır.

SADC, bölgesel barış ve güvenliği koruma organı kapsamında bir arabuluculuk heyeti oluşturduğunu açıklamıştır. Heyete, eski Malavi Cumhurbaşkanı Joyce Banda başkanlık edecektir. SADC’nin Organ Başkanı ve Malavi Cumhurbaşkanı Peter Mutharika, yaptığı yazılı açıklamada “hiçbir Malgaş vatandaşının daha fazla can kaybı yaşamaması gerektiğini” belirtmiş ve taraflara “itidal ve diyalog” çağrısı yapmıştır.

Albay Michael Randrianirina’nın Yemin Töreni (17 Ekim 2025)

17 Ekim 2025 tarihinde, Madagaskar’ın başkenti Antananarivo’da düzenlenen törenle Albay Michael Randrianirina, ülkenin yeni cumhurbaşkanı olarak yemin etmiştir. Tören, Yüksek Anayasa Mahkemesi tarafından düzenlenmiş ve ordunun 14 Ekim’de yönetime el koymasının ardından geçiş döneminin başlangıcını temsil etmiştir.

Yemin töreni, haftalar süren siyasi krizin ve Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina’nın görevden alınmasının ardından gerçekleşmiştir. Rajoelina, meclisin 14 Ekim’de aldığı karar sonrası “görevini terk etmekle suçlanarak” azledilmiş; aynı hafta içinde ülkeyi terk ettiği doğrulanmıştır.

Törene çok sayıda davetli katılmıştır. Gençlik hareketi temsilcileri, siyasetçiler, sivil toplum örgütü üyeleri ile birlikte ABD, Avrupa Birliği ve Fransa’nın Antananarivo büyükelçisi törende hazır bulunmuştur. Albay Randrianirina, törende yaptığı konuşmada 18 ila 24 ay içinde seçimlerin düzenleneceğini açıklamış ve “ülkenin yeniden sivil yönetime geçeceğini” belirtmiştir. “Madagaskar bir askeri rejim seçmemiştir, hükümet sivillere aittir. Cumhurbaşkanlık konseyi hem askerlerden hem sivillerden oluşacaktır.” ifadelerini kullanmıştır.

Randrianirina ayrıca, “konsensüsle belirlenecek bir başbakan atanması” için istişarelerin başladığını duyurmuştur. 51 yaşındaki CAPSAT komutanı, “ülkenin istikrarı ve birliğinin yeniden sağlanmasının öncelikli hedef” olduğunu vurgulamıştır.

Rajoelina cephesi, Yüksek Mahkeme’nin bu kararını ve Randrianirina’nın atanmasını “usul ihlalleriyle dolu ve hukuken geçersiz” olarak nitelendirmiştir. Tören, Madagaskar’ın 1960’taki bağımsızlığından bu yana üçüncü askeri geçiş süreci olarak kayda geçmiştir. Daha önce 1972 ve 2009 yıllarında benzer askeri müdahaleler yaşanmıştır.