2025 Tanzanya seçimleri, 29 Ekim 2025 tarihinde ülkenin cumhurbaşkanını, milletvekillerini ve yerel yöneticileri belirlemek amacıyla gerçekleştirilen seçimdir. Yaklaşık 68 milyon nüfusa sahip ülkede, 37 milyondan fazla kayıtlı seçmen oy kullanma hakkına sahiptir. Seçimlerde iktidardaki Devrim Partisi (Chama Cha Mapinduzi - CCM) adayı ve mevcut Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan yeniden aday olmuştur. Ülkede 1961 yılında İngiltere’den bağımsızlığın kazanılmasından bu yana tüm seçimleri CCM Partisi kazanmıştır.
2025 Tanzanya Genel Seçimleri, 29 Ekim 2025 - (Al Jezeera)
Seçimlerde cumhurbaşkanlığı için toplam 16 aday yarışmıştır ancak iki ana muhalefet partisinin liderlerinin adaylıkları çeşitli nedenlerle reddedilmiştir.
Seçim Günü
Tanzanya Seçim Komisyonu, 2025 genel seçimlerinin 29 Ekim Çarşamba günü yapılacağını açıklamıştır. Oylama işlemleri ülke genelinde sabah saat 07.00’de başlamış ve yerel saatle 16.00’da sona ermiştir. Seçim Komisyonu, sonuçların üç gün içinde açıklanacağını belirtmiştir.
Seçimler, cumhurbaşkanlığı, parlamento ve yerel yönetim düzeylerinde yapılmıştır. Seçmenler, ülke genelinde 400 üyeden oluşan parlamentonun üyelerini ve yarı özerk Zanzibar takımadalarında başkan ve meclis üyelerini belirlemek üzere oy kullanmıştır.
Bağımsız Seçim Komisyonu, yasal düzenlemelere göre seçimlerin “çoğunluk sistemi” esasına göre yürütüldüğünü bildirmiştir. Bu sistemde, en fazla oyu alan adayın seçimi kazandığı belirtilmiştir.
Seçim günü güvenlik önlemleri artırılmış, Darüsselam Bölge Komiseri Albert Chalamila, kamu düzeninin korunması için güvenlik birimlerinin hazır olduğunu açıklamıştır. Yetkililer, yasa dışı gösterilerin engelleneceğini duyurmuş ve halka seçim sürecinde sükûnet çağrısında bulunmuştur.
Seçim Komisyonu, seçmenlerin 18 yaş ve üzeri Tanzanya vatandaşlarından oluştuğunu, kayıtlı seçmen sayısının 37 milyonun üzerinde olduğunu bildirmiştir. 2020 yılındaki bir önceki genel seçimlerde katılım oranı yüzde 50,72 olarak kaydedilmiştir.
Zanzibar’da, 29 Ekim’de yapılan genel seçimlerle eşzamanlı olarak başkanlık ve parlamento seçimleri de gerçekleştirilmiştir. Ada bölgesinde erken oy kullanımı 28 Ekim’de başlatılmış, seçim günü ise oy verme işlemleri ana kara ile aynı şekilde yürütülmüştür
Adaylıklar ve Siyasi Partiler
2025 Tanzanya genel seçimlerinde cumhurbaşkanlığı için toplam 16 aday yarışmıştır. Mevcut Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan, iktidardaki Devrim Partisi (Chama Cha Mapinduzi – CCM) adına yeniden aday olmuştur.
Ana muhalefet partisi Demokrasi ve Kalkınma Partisi (CHADEMA) Genel Başkanı Tundu Lissu, “vatana ihanet” suçlamasıyla cezaevinde bulunduğu için seçimlere katılamamıştır. CHADEMA, Nisan 2025’te Tanzanya Seçim Komisyonu tarafından seçimlerden men edilmiştir. Komisyon, partinin zorunlu Seçim Davranış Kuralları belgesini imzalamayı reddettiğini ve bu nedenle seçim yasasını ihlal ettiğini açıklamıştır.
Tundu Lissu’nun adaylığı resmi olarak reddedilmiş, partinin 2030 yılına kadar ulusal seçimlere katılması yasaklanmıştır. Lissu’nun bazı mitinglerinde yaptığı açıklamaların “kışkırtıcı” nitelikte olduğu ileri sürülmüştür. Nisan ayında düzenlenen bir parti mitinginin ardından Lissu gözaltına alınmış, üç gün sonra partisi seçimlerden diskalifiye edilmiştir.
İkinci büyük muhalefet partisi olan Değişim ve Şeffaflık İttifakı (Alliance for Change and Transparency – ACT-Wazalendo) adayı Luhaga Mpina da Ağustos 2025’te seçimlerden diskalifiye edilmiştir. Seçim Komisyonu, Mpina’nın adaylık başvurusunda usul eksikliği bulunduğunu belirterek adaylığını geçersiz saymıştır.
Bu iki diskalifie sonucunda cumhurbaşkanlığı yarışında yalnızca küçük partilerin adayları yer almıştır. Ana muhalefet partilerinin seçim dışı bırakılmasıyla yarışta iktidar partisinin karşısında yüksek desteğe sahip bir rakip kalmamıştır. Yarı özerk Zanzibar’da ise CCM adayı Hüseyin Mwinyi, ACT-Wazalendo adayı Othman Masoud ile başkanlık için yarışmıştır.
Protestolar ve Güvenlik Durumu
29 Ekim 2025 tarihinde yapılan genel seçimler sırasında Tanzanya’nın çeşitli kentlerinde protestolar meydana gelmiştir. Özellikle ülkenin en büyük kenti ve ticari merkezi olan Darüsselam’da güvenlik güçleri ile göstericiler arasında çatışmalar yaşanmıştır.
Genel Seçimler Sırasında Tanzanya’da Gerçekleştirilen Protestolar, 29 Ekim 2025 - (Capital FM Kenya)
Darüsselam’da protestocular, “ülkeyi geri istiyoruz” sloganlarıyla yürüyüşler düzenlemiştir. Göstericilerden bir grup, kentin liman bölgesine uzanan Nelson Mandela Yolu üzerinde bulunan bir polis karakolunu ateşe vermiştir. Güvenlik güçleri göz yaşartıcı gaz kullanmış, bazı bölgelerde uyarı atışları yapılmıştır.
Protestolar, yalnızca Darüsselam ile sınırlı kalmamış, Mbeya ve Tunduma kentlerinde de benzer olaylar yaşanmıştır. Göstericiler, araçları ve bazı kamu binalarını ateşe vermiş, yerel yönetim ofislerinde hasar meydana gelmiştir.
Darüsselam Bölge Komiseri Alfred Chalamila, “barışı bozmaya çalışanlara karşı güvenlik güçlerinin gerekli önlemleri aldığını” açıklamıştır. Polis teşkilatı, kamu düzenini bozma girişimlerine karşı operasyonların sürdüğünü bildirmiştir.
NetBlocks adlı uluslararası izleme kuruluşu, 29 Ekim akşamından itibaren Tanzanya genelinde internet erişiminde ciddi kesintiler yaşandığını söylemiştir.
Sokağa Çıkma Yasağı ve Askeri Önlemler
30 Ekim 2025 tarihinde Tanzanya’nın başlıca şehirlerinde, özellikle Darüsselam’da sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir. Yasak, seçim günü başlayan protestoların ardından artan güvenlik endişeleri gerekçe gösterilerek uygulanmaya başlanmıştır.
Darüsselam Emniyet Müdürü Camillus Wambura, protestocuların bir otobüsü ve bir akaryakıt istasyonunu ateşe vermesinin ardından kentin bazı bölgelerinde sokağa çıkma yasağı kararı alındığını açıklamıştır. Wambura, vatandaşlara evlerinde kalmaları yönünde çağrıda bulunmuştur.
Darüsselam Bölge Komiseri Albert Chalamila, basın toplantısında “güvenlik birimlerinin kamu düzenini bozmaya çalışanlara karşı gerekli önlemleri aldığını” belirtmiştir. Chalamila, şehir genelinde güvenlik güçlerinin konuşlandırıldığını ve operasyonların devam ettiğini ifade etmiştir.
Sokağa çıkma yasağının süresine ilişkin resmi bir bilgi verilmemiştir. Ancak aynı gün itibarıyla Darüsselam’da gece saat 18.00’den itibaren yasağın yürürlüğe girdiği ve yasağın bitiş tarihinin açıklanmadığı bildirilmiştir.
Askerî birlikler, yalnızca Darüsselam’da değil, ülkenin başkenti Dodoma ve yarı özerk Zanzibar adasında da devriye görevine başlamıştır. Bu bölgelerde güvenlik önlemlerinin artırıldığı belirtilmiştir.
Hükümet Sözcüsü Gerson Msigwa, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, kamu çalışanlarının ertesi gün evden çalışmaları talimatını verdiğini duyurmuştur. Aynı gün devlet televizyonu, öğrencilerin evlerinde kalmaları ve okulların geçici olarak kapalı olacağı yönünde bir duyuru yayınlamıştır.
Seçim Komisyonu ve Oy Sayımı
Tanzanya Seçim Komisyonu, oy sayımının devam ettiğini, ilk sonuçların seçimden sonraki akşam saatlerinde açıklanacağını, nihai sonuçların ise yedi gün içinde ilan edileceğini bildirmiştir. Devlet televizyonu, 30 Ekim itibarıyla Samia Suluhu Hassan’ın birçok seçim bölgesinde açık farkla önde olduğunu gösteren ilk sonuçları yayımlamıştır.
Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan’ın Siyasi Geçmişi
Samia Suluhu Hassan, Tanzanya’nın altıncı ve ilk kadın cumhurbaşkanıdır. 2015–2021 yılları arasında ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanı yardımcısı olarak görev yapmıştır. 2021 yılında Cumhurbaşkanı John Magufuli’nin kalp rahatsızlığı nedeniyle hayatını kaybetmesinin ardından, anayasal düzen gereği görevi devralmıştır. Böylece Tanzanya tarihinde ilk kez bir kadın devlet başkanı olarak görev üstlenmiştir.
Hassan, 2025 genel seçimlerinde ilk kez doğrudan halk oylamasına katılmıştır. Bu seçim, onun devlet başkanlığı görevini halk tarafından onaylatacağı ilk seçim niteliğini taşımaktadır. 65 yaşında olan Hassan, iktidar partisi Chama Cha Mapinduzi’nin (CCM) adayı olarak yarışmıştır.
Göreve geldiği 2021 yılından itibaren, John Magufuli döneminde yürürlükte olan bazı politikaları değiştirmiştir. Tanzanya’nın COVID-19 salgınını inkâr eden önceki yönetim çizgisinden ayrılarak, ülkenin uluslararası COVAX programına katılmasını sağlamıştır. Bu kapsamda Tanzanya, Dünya Sağlık Örgütü destekli küresel aşı dağıtım sistemine dahil olmuştur.
Hassan, Magufuli döneminde getirilen altı yıllık siyasi miting yasağını kaldırmıştır. Ayrıca selefinden devraldığı altyapı projelerini tamamlamaya ve yeni ulaşım, enerji ve kırsal elektrikleşme projelerini başlatmaya odaklanmıştır.
