2025 Tanzanya seçimleri, 29 Ekim 2025 tarihinde ülkenin cumhurbaşkanını, milletvekillerini ve yerel yöneticileri belirlemek amacıyla gerçekleştirilen seçimdir. Seçimlerde, iktidardaki Devrim Partisi’nin (Chama Cha Mapinduzi – CCM) adayı ve mevcut Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan yeniden aday olmuştur. Bağımsız Seçim Komisyonu, Hassan’ın oyların %97,66’sını alarak ikinci dönem için seçildiğini açıklamıştır.
Seçim günü ve sonrasında, ana muhalefet partilerinin seçimlerden men edilmesi nedeniyle ülkenin çeşitli şehirlerinde protestolar düzenlenmiş, Darüsselam başta olmak üzere birçok kentte güvenlik güçleriyle göstericiler arasında çatışmalar yaşanmış ve sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir.
2025 Tanzanya Genel Seçimleri, 29 Ekim 2025 - (Al Jezeera)
Seçim Günü
Tanzanya Seçim Komisyonu, 2025 genel seçimlerinin 29 Ekim Çarşamba günü yapılacağını açıklamıştır. Oylama işlemleri ülke genelinde sabah saat 07.00’de başlamış ve yerel saatle 16.00’da sona ermiştir. Seçim Komisyonu, sonuçların üç gün içinde açıklanacağını belirtmiştir.
Seçimler, cumhurbaşkanlığı, parlamento ve yerel yönetim düzeylerinde yapılmıştır. Seçmenler, ülke genelinde 400 üyeden oluşan parlamentonun üyelerini ve yarı özerk Zanzibar takımadalarında başkan ve meclis üyelerini belirlemek üzere oy kullanmıştır.
Bağımsız Seçim Komisyonu, yasal düzenlemelere göre seçimlerin “çoğunluk sistemi” esasına göre yürütüldüğünü bildirmiştir. Bu sistemde, en fazla oyu alan adayın seçimi kazandığı belirtilmiştir.
Seçim günü güvenlik önlemleri artırılmış, Darüsselam Bölge Komiseri Albert Chalamila, kamu düzeninin korunması için güvenlik birimlerinin hazır olduğunu açıklamıştır. Yetkililer, yasa dışı gösterilerin engelleneceğini duyurmuş ve halka seçim sürecinde sükûnet çağrısında bulunmuştur.
Seçim Komisyonu, seçmenlerin 18 yaş ve üzeri Tanzanya vatandaşlarından oluştuğunu, kayıtlı seçmen sayısının 37 milyonun üzerinde olduğunu bildirmiştir. 2020 yılındaki bir önceki genel seçimlerde katılım oranı yüzde 50,72 olarak kaydedilmiştir.
Zanzibar’da, 29 Ekim’de yapılan genel seçimlerle eşzamanlı olarak başkanlık ve parlamento seçimleri de gerçekleştirilmiştir. Ada bölgesinde erken oy kullanımı 28 Ekim’de başlatılmış, seçim günü ise oy verme işlemleri ana kara ile aynı şekilde yürütülmüştür
Adaylıklar ve Siyasi Partiler
2025 Tanzanya genel seçimlerinde cumhurbaşkanlığı için toplam 16 aday yarışmıştır. Mevcut Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan, iktidardaki Devrim Partisi (Chama Cha Mapinduzi – CCM) adına yeniden aday olmuştur.
Ana muhalefet partisi Demokrasi ve Kalkınma Partisi (CHADEMA) Genel Başkanı Tundu Lissu, “vatana ihanet” suçlamasıyla cezaevinde bulunduğu için seçimlere katılamamıştır. CHADEMA, Nisan 2025’te Tanzanya Seçim Komisyonu tarafından seçimlerden men edilmiştir. Komisyon, partinin zorunlu Seçim Davranış Kuralları belgesini imzalamayı reddettiğini ve bu nedenle seçim yasasını ihlal ettiğini açıklamıştır.
Tundu Lissu’nun adaylığı resmi olarak reddedilmiş, partinin 2030 yılına kadar ulusal seçimlere katılması yasaklanmıştır. Lissu’nun bazı mitinglerinde yaptığı açıklamaların “kışkırtıcı” nitelikte olduğu ileri sürülmüştür. Nisan ayında düzenlenen bir parti mitinginin ardından Lissu gözaltına alınmış, üç gün sonra partisi seçimlerden diskalifiye edilmiştir.
İkinci büyük muhalefet partisi olan Değişim ve Şeffaflık İttifakı (Alliance for Change and Transparency – ACT-Wazalendo) adayı Luhaga Mpina da Ağustos 2025’te seçimlerden diskalifiye edilmiştir. Seçim Komisyonu, Mpina’nın adaylık başvurusunda usul eksikliği bulunduğunu belirterek adaylığını geçersiz saymıştır.
Bu iki diskalifie sonucunda cumhurbaşkanlığı yarışında yalnızca küçük partilerin adayları yer almıştır. Ana muhalefet partilerinin seçim dışı bırakılmasıyla yarışta iktidar partisinin karşısında yüksek desteğe sahip bir rakip kalmamıştır. Yarı özerk Zanzibar’da ise CCM adayı Hüseyin Mwinyi, ACT-Wazalendo adayı Othman Masoud ile başkanlık için yarışmıştır.
Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan’ın Siyasi Geçmişi
Samia Suluhu Hassan, Tanzanya’nın altıncı ve ilk kadın cumhurbaşkanıdır. 2015–2021 yılları arasında ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanı yardımcısı olarak görev yapmıştır. 2021 yılında Cumhurbaşkanı John Magufuli’nin kalp rahatsızlığı nedeniyle hayatını kaybetmesinin ardından, anayasal düzen gereği görevi devralmıştır. Böylece Tanzanya tarihinde ilk kez bir kadın devlet başkanı olarak görev üstlenmiştir.
Hassan, 2025 genel seçimlerinde ilk kez doğrudan halk oylamasına katılmıştır. Bu seçim, onun devlet başkanlığı görevini halk tarafından onaylatacağı ilk seçim niteliğini taşımaktadır. 65 yaşında olan Hassan, iktidar partisi Chama Cha Mapinduzi’nin (CCM) adayı olarak yarışmıştır.
Göreve geldiği 2021 yılından itibaren, John Magufuli döneminde yürürlükte olan bazı politikaları değiştirmiştir. Tanzanya’nın COVID-19 salgınını inkâr eden önceki yönetim çizgisinden ayrılarak, ülkenin uluslararası COVAX programına katılmasını sağlamıştır. Bu kapsamda Tanzanya, Dünya Sağlık Örgütü destekli küresel aşı dağıtım sistemine dahil olmuştur.
Hassan, Magufuli döneminde getirilen altı yıllık siyasi miting yasağını kaldırmıştır. Ayrıca selefinden devraldığı altyapı projelerini tamamlamaya ve yeni ulaşım, enerji ve kırsal elektrikleşme projelerini başlatmaya odaklanmıştır.
Protestolar ve Güvenlik Durumu
29 Ekim 2025 tarihinde yapılan genel seçimler sırasında Tanzanya’nın çeşitli kentlerinde protestolar meydana gelmiştir. Özellikle ülkenin en büyük kenti ve ticari merkezi olan Darüsselam’da güvenlik güçleri ile göstericiler arasında çatışmalar yaşanmıştır.
Genel Seçimler Sırasında Tanzanya’da Gerçekleştirilen Protestolar, 29 Ekim 2025 - (Capital FM Kenya)
Darüsselam’da protestocular, “ülkeyi geri istiyoruz” sloganlarıyla yürüyüşler düzenlemiştir. Göstericilerden bir grup, kentin liman bölgesine uzanan Nelson Mandela Yolu üzerinde bulunan bir polis karakolunu ateşe vermiştir. Güvenlik güçleri göz yaşartıcı gaz kullanmış, bazı bölgelerde uyarı atışları yapılmıştır.
Protestolar, yalnızca Darüsselam ile sınırlı kalmamış, Mbeya ve Tunduma kentlerinde de benzer olaylar yaşanmıştır. Göstericiler, araçları ve bazı kamu binalarını ateşe vermiş, yerel yönetim ofislerinde hasar meydana gelmiştir.
Darüsselam Bölge Komiseri Alfred Chalamila, “barışı bozmaya çalışanlara karşı güvenlik güçlerinin gerekli önlemleri aldığını” açıklamıştır. Polis teşkilatı, kamu düzenini bozma girişimlerine karşı operasyonların sürdüğünü bildirmiştir. NetBlocks adlı uluslararası izleme kuruluşu, 29 Ekim akşamından itibaren Tanzanya genelinde internet erişiminde ciddi kesintiler yaşandığını söylemiştir.
Sokağa Çıkma Yasağı ve Askeri Önlemler
30 Ekim 2025 tarihinde Tanzanya’nın başlıca şehirlerinde, özellikle Darüsselam’da sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir. Yasak, seçim günü başlayan protestoların ardından artan güvenlik endişeleri gerekçe gösterilerek uygulanmaya başlanmıştır.
Darüsselam Emniyet Müdürü Camillus Wambura, protestocuların bir otobüsü ve bir akaryakıt istasyonunu ateşe vermesinin ardından kentin bazı bölgelerinde sokağa çıkma yasağı kararı alındığını açıklamıştır. Wambura, vatandaşlara evlerinde kalmaları yönünde çağrıda bulunmuştur.
Darüsselam Bölge Komiseri Albert Chalamila, basın toplantısında “güvenlik birimlerinin kamu düzenini bozmaya çalışanlara karşı gerekli önlemleri aldığını” belirtmiştir. Chalamila, şehir genelinde güvenlik güçlerinin konuşlandırıldığını ve operasyonların devam ettiğini ifade etmiştir.
Sokağa çıkma yasağının süresine ilişkin resmi bir bilgi verilmemiştir. Ancak aynı gün itibarıyla Darüsselam’da gece saat 18.00’den itibaren yasağın yürürlüğe girdiği ve yasağın bitiş tarihinin açıklanmadığı bildirilmiştir.
Askerî birlikler, yalnızca Darüsselam’da değil, ülkenin başkenti Dodoma ve yarı özerk Zanzibar adasında da devriye görevine başlamıştır. Bu bölgelerde güvenlik önlemlerinin artırıldığı belirtilmiştir.
Hükümet Sözcüsü Gerson Msigwa, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, kamu çalışanlarının ertesi gün evden çalışmaları talimatını verdiğini duyurmuştur. Aynı gün devlet televizyonu, öğrencilerin evlerinde kalmaları ve okulların geçici olarak kapalı olacağı yönünde bir duyuru yayınlamıştır.
Seçim Sonuçlarının Açıklanması ve İlk Tepkiler
Tanzanya Bağımsız Seçim Komisyonu, 1 Kasım 2025 tarihinde 29 Ekim’de yapılan genel seçimlerin kesin olmayan sonuçlarını açıklamıştır. Komisyon, iktidardaki Devrim Partisi (Chama Cha Mapinduzi – CCM) adayı ve mevcut Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan’ın oyların %97,66’sını alarak yeniden seçildiğini duyurmuştur. Açıklanan verilere göre toplam 32,7 milyon geçerli oyun 31,9 milyonu Hassan lehine çıkmıştır.
Seçim Komisyonu, ülke genelinde katılım oranının %87 olarak gerçekleştiğini bildirmiştir. Zanzibar’daki yarı özerk başkanlık seçimlerinde de CCM adayı Hüseyin Mwinyi’nin yaklaşık %79 oy oranıyla yeniden göreve geldiği açıklanmıştır. Bu sonuçla birlikte hem ana kara Tanzanya’da hem de Zanzibar’da iktidar partisi yönetimi sürdürmüştür.
Devlet televizyonu, seçimden bir gün sonra 30 Ekim 2025 tarihinde ilk sonuçları yayınlamaya başlamış ve Hassan’ın birçok seçim bölgesinde açık farkla önde olduğunu göstermiştir. Ancak açıklamaların ardından ülkenin bazı bölgelerinde protestolar yeniden başlamıştır. Muhalefet partileri, erken sonuçların “adil ve şeffaf olmayan bir sürecin ürünü” olduğunu öne sürmüş, oy sayım işlemlerinde usulsüzlük yapıldığı iddialarını dile getirmiştir. Buna karşılık Tanzanya Seçim Komisyonu, sürecin yasalara uygun yürütüldüğünü ve sonuçların halkın iradesini yansıttığını belirtmiştir.
Seçim sonuçlarının açıklanmaya başlamasının ardından 30 Ekim 2025 tarihinde Tanzanya’nın çeşitli kentlerinde protestolar yeniden başlamıştır. Özellikle başkent Dodoma ve ülkenin ticari merkezi Darüsselam’da güvenlik güçleri ile göstericiler arasında şiddetli çatışmalar yaşanmıştır. Gösteriler, kentin Mbagala, Gongo la Mboto ve Kiluviya mahallelerinde yoğunlaşmıştır.
Can Kaybı İddiaları ve Uluslararası Tepkiler
Seçim sonrası protestoların büyümesiyle birlikte ülkede yaşanan can kayıplarına dair farklı rakamlar açıklanmıştır. Ana muhalefet partisi Demokrasi ve Kalkınma Partisi (CHADEMA), 31 Ekim 2025 tarihinde yaptığı açıklamada, ülke genelinde 700’e yakın kişinin hayatını kaybettiğini ileri sürmüştür. Parti sözcüsü John Kitoka, yalnızca Darüsselam’da 350, Mwanza bölgesinde ise 200 civarında ölüm yaşandığını iddia etmiştir.
Buna karşılık Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Ofisi, güvenilir kaynaklara dayandırarak en az 10 kişinin öldüğünü teyit etmiş ve güvenlik güçlerine “orantısız güç kullanmaktan kaçınmaları” çağrısında bulunmuştur. BM İnsan Hakları Sözcüsü Seif Magango, 31 Ekim’de Cenevre’de yaptığı açıklamada, “protestoculara karşı gereksiz ya da orantısız güç, özellikle de ölümcül silahlar kullanılmamalıdır” ifadelerini kullanmıştır.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres de Tanzanya’daki gelişmelere ilişkin bir soruşturma çağrısı yapmış, “aşırı güç kullanımı ve seçim öncesi dönemde yaşanan zorla kaybetmelerin” araştırılmasını istemiştir.
Tanzanya Dışişleri Bakanı Mahmoud Thabit Kombo ise Al Jazeera’ye yaptığı açıklamada, “hiçbir aşırı güç kullanılmadı” diyerek muhalefetin iddialarını reddetmiştir. Kombo, “Herhangi bir ölüm sayısı elimizde yok. Ülkede yalnızca bazı bölgelerde vandalizm ve kamu mallarına yönelik saldırılar yaşandı.” demiştir.
Al Jazeera’nın diplomatik kaynaklara dayandırdığı bilgilere göre, bazı hastanelerde ve sağlık merkezlerinde yüzlerce ölüm vakasının kaydedildiği rapor edilmiştir. Aynı kaynaklar, internet kesintilerinin güvenlik güçlerinin “sahadaki görüntülerin yayılmasını engellemek” amacıyla sürdürüldüğünü bildirmiştir.
Muhalefetin Sonuçları Reddetmesi ve Açıklamaları
Seçim sonuçlarının ilan edilmesinin ardından Tanzanya’daki ana muhalefet partisi Demokrasi ve Kalkınma Partisi (CHADEMA), 31 Ekim–2 Kasım 2025 tarihleri arasında yayımladığı açıklamalarda seçim sonuçlarını kesin biçimde reddetmiştir. Parti, yayımladığı bildiride “sonuçların Tanzanya halkının iradesine karşı yapılan açık bir darbe niteliğinde olduğunu” ifade etmiş ve seçimleri “halkın demokratik hakkının gasp edilmesi” olarak nitelendirmiştir.
CHADEMA’nın açıklamasında, “29 Ekim 2025 tarihinde gerçek bir seçim yapılmamıştır; vatandaşlar özgür ve adil koşullarda oy kullanamamıştır” ifadeleri yer almıştır. Parti, sonuçların hiçbir geçerliliği olmadığını ve Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan’ın yönetimini tanımadıklarını duyurmuştur.
Aynı açıklamada, CHADEMA uluslararası topluma da çağrıda bulunarak “Hassan yönetiminin meşruiyetinin tanınmaması” gerektiğini belirtmiştir. Parti, seçimlerde bağımsız gözlemcilerin görev yapamadığını ve internetin kesilmesi nedeniyle oy sayımının şeffaf şekilde izlenemediğini ileri sürmüştür.
Alliance for Change and Transparency (ACT-Wazalendo) Partisi de benzer şekilde seçimleri “usulsüzlüklerle gölgelenmiş” olarak nitelemiş ve sürecin tekrarlanması çağrısında bulunmuştur.
Hükümet, muhalefet partilerinin iddialarını reddetmiş ve seçimlerin ulusal yasalar çerçevesinde yürütüldüğünü açıklamıştır. Tanzanya Dışişleri Bakanı Mahmoud Thabit Kombo, Al Jazeera’ye yaptığı açıklamada “ülkede yalnızca küçük çaplı şiddet olayları yaşandığını, ancak güvenlik güçlerinin kontrolü sağladığını” söylemiştir.
Devlet Başkanı Samia Suluhu Hassan, sonuçların açıklanmasının ardından yaptığı konuşmada protestoları “ne sorumlu ne de vatansever” olarak tanımlamıştır. Hassan, Tanzanya’nın güvenliği söz konusu olduğunda hiçbir tartışma olmayacağını ve "tüm güvenlik yollarını kullanmak zorunda" olduklarını söylemiştir.
Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan’ın Yemin Töreni (3 Kasım 2025)
Samia Suluhu Hassan, 3 Kasım 2025 tarihinde Dodoma kentinde düzenlenen resmi törenle ikinci dönemine yemin etmiştir. Tören, geleneksel olarak halkın katılımına açık stadyumlarda yapılmasına karşın bu kez güvenlik gerekçesiyle Tanzanya Halk Savunma Kuvvetleri’ne (TPDF) ait askeri geçit alanında gerçekleştirilmiştir.
Cumhurbaşkanı Samia Suluhu Hassan’ın Yemin Töreni, 3 Kasım 2025 - (Citizen TV Kenya)
Törenin düzenlendiği alan ağır güvenlik önlemleri altında korunmuş, kamuya açık katılım yasaklanmıştır. Yalnızca devlet görevlileri, güvenlik yetkilileri ve davetli yabancı konuklar törende hazır bulunmuştur. Samia Suluhu Hassan, yemin ettikten sonra askerî törenle selamlanmış ve 21 pare top atışı yapılmıştır.
Törene bölge ülkelerinden çok sayıda üst düzey temsilci katılmıştır. Somali Cumhurbaşkanı Hassan Şeyh Mahmud, Zambiya Cumhurbaşkanı Hakainde Hichilema, Burundi Cumhurbaşkanı Evariste Ndayishimiye ve Mozambik Cumhurbaşkanı Daniel Chapo törende hazır bulunmuştur. Ayrıca Zimbabve Devlet Başkan Yardımcısı Constantino Chiwenga, Uganda Devlet Başkan Yardımcısı Jessica Alupo, Komorlar Devlet Başkan Yardımcısı Moussa Said Moussaidine ve Kenya Devlet Başkan Yardımcısı Kithure Kindiki de törene iştirak etmiştir.
Bağımsız Seçim Komisyonu, yemin töreninden önce yayımladığı nihai sonuçlarda Hassan’ın 32,7 milyon geçerli oyun 31,9 milyonunu alarak %97,66 oranında destek elde ettiğini yinelemiştir. Tören, internet erişiminin altıncı gününde hâlâ kısıtlı olduğu bir dönemde yapılmıştır. İnternet kesintileri ülke genelinde devam ederken, Darüsselam ve Arusha başta olmak üzere bazı şehirlerde protestoların sürdüğü bildirilmiştir.
