Atlantik benekli yunusu (Stenella frontalis), Atlantik Okyanusu'nun tropikal, ılık ve ılıman sularında yaşayan, Delphinidae (Okyanus yunusları) ailesine ait zeki ve sosyal bir deniz memelisi türüdür. Bu yunuslar, yaş ilerledikçe vücutlarında gelişen kendine özgü beneklenme desenleri ve ekolokasyon yetenekleri ile tanınırlar.

Fiziksel Özellikler

Atlantik benekli yunuslarının üç parçalı bir vücut rengi ve iki parçalı bir beneklenme deseni vardır. Sırtları beyaz benekli koyu gri, yanları beyaz benekli açık gri ve karınları koyu benekli beyaz renktedir. Yenidoğan buzağılar ve yavrular benekli değildir; benekler, sütten kesilme yaşı olan 2 ila 6 yaş civarında ilk olarak karın bölgelerinde gelişmeye başlar. Yunuslar olgunlaştıkça yan ve sırt bölgelerinde daha fazla benek oluşur. Benek miktarı popülasyonlar arasında coğrafi konuma bağlı olarak farklılık gösterir. Örneğin, açık denizde veya ılıman bölgelerde bulunan bireylerin benekleri azdır veya hiç yoktur ve ortalama 360 mm kafa uzunluğu ile küçük olma eğilimindedirler. Buna karşılık, kıyı popülasyonlarındaki bireyler genellikle yoğun beneklenmeye sahiptir ve ortalama 461 mm kafa uzunluğu ile büyüktürler.

Atlantik benekli yunuslarının 90 ila 140 mm uzunluğunda beyaz uçlu gagaları ve gagaları ile kafalarının geri kalanı arasında "kavun" adı verilen belirgin bir kıvrım bulunur. Sırt yüzgeçleri kavisli olup 160 ila 250 mm uzunluğundadır ve sırtlarının ortasına yakın konumlanmıştır. Üst çenelerinde 32 ila 42, alt çenelerinde ise 30 ila 40 diş bulunur. Yetişkin erkekler 2,6 metreye kadar uzunluğa ve 140 kg'a kadar ağırlığa ulaşabilirken, dişiler 2,29 metreye kadar uzunluğa ve 130 kg'a kadar ağırlığa ulaşabilir. Yenidoğanlar yaklaşık 0,9 ila 1,1 metre uzunluğundadır, ancak yenidoğan ağırlıkları kaydedilmemiştir. Ortalama kütle 110 ila 143 kg arasında değişir. Diğer fiziksel özellikleri endodermik olmaları ve bilateral simetriye sahip olmalarıdır. Yeni doğan yavrular yaklaşık 89-109 cm (35-43 inç) uzunluğundadır.

^{Atlantik Benekli Yunusu (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)}

Taksonomi ve Sınıflandırma

Atlantik benekli yunusu, Cetacea (balinalar) takımına, Delphinidae (okyanus yunusları) ailesine ve Stenella cinsine ait bir türdür. Linnaeus’un Animalia (hayvanlar âlemi) içerisinde yer alır; Chordata (kordalılar) şubesinin, Vertebrata (omurgalılar) alt şubesine ve Mammalia (memeliler) sınıfına dâhildir. Tür, ilk olarak 1828'de Cuvier tarafından tanımlanmıştır ve bilimsel adı Stenella frontalis'tir. Bireylerin fiziksel formunda farklılıklar görülmesi nedeniyle uzmanlar arasında uzun süredir resmi bir alt tür olarak sınıflandırılıp sınıflandırılmayacağı veya ayrı bir tür olup olmadığı konusunda belirsizlikler mevcuttur.

Coğrafi Menzil ve Doğal Ortam

Atlantik benekli yunusları, Atlantik Okyanusu'nun tropikal, ılık ve ılıman sularına özgü olup, 50 derece Kuzey ve 25 derece Güney enlemleri arasında bulunur. Dağılımları esas olarak kıta sahanlığını ve üst kıta yamacı boyunca sığ suları kapsar. Genellikle kıyı sularında görülmekle birlikte, derin sulara da göç ederler. Batı Atlantik Okyanusu'nda Kanada ve ABD'nin doğu kıyıları, Meksika Körfezi, Karayip Denizi ve Uruguay'a kadar uzanan Orta ve Güney Amerika'nın doğu kıyıları dağılım alanları arasındadır. Doğu Atlantik Okyanusu'nda ise Afrika'nın batı kıyıları, Angola'ya kadar uzanan güney suları ve St. Helena, Azorlar ve Kanarya Adaları gibi okyanus adaları çevresindeki sularda bulunurlar. Atlantik benekli yunusları Akdeniz'de ve Güney Atlantik'in batısında bulunmaz. En çok 200 metre derinlikte görülürler, ancak karadan daha uzakta yaşayan popülasyonlar 1000 metreye kadar derinliklerde yaşayabilir. Bahamalar yakınlarındaki bazı popülasyonlar ise sadece 6 ila 12 metre derinlikteki sığ kum düzlüklerinde bulunur. Yunuslar zamanlarının çoğunu 10 metreden daha az derinliklerde geçirir, ancak yiyecek ararken 6 dakikaya kadar 40 ila 60 metre derinliğe dalabilirler. Habitat bölgeleri tropikal ve tuzlu su/deniz olup, su biyomları ise pelajik ve kıyısal olarak sınıflandırılır. Menzil derinliği 6 ila 1000 metre (19,69 ila 3280,84 ft) arasında değişirken, ortalama derinlik 200 metredir (656,17 ft).

Atlantik Benekli Yunusu (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)

Davranış ve Yaşam Süresi

Atlantik benekli yunusları sosyaldir ve zeki oldukları varsayılır. Hızlı yüzücülerdir ve akrobatiktirler; sudan fırlayıp gemilerin pruvalarının oluşturduğu dalgalara binme eğilimindedirler. Genellikle gruplar halinde (podlar) bulunurlar; kıyı bölgelerinde 5 ila 15, daha derin sularda ise 50'ye yakın bireyden oluşan gruplar halinde yaşarlar. Şişe burunlu yunuslarla (Tursiops truncatus) hem oyunbaz hem de agresif bir şekilde etkileşim kurdukları bilinmektedir. Göçmen olmadıkları düşünülmektedir; Bahamalar'da aynı bireylerin art arda yıllarda görüldüğü bildirilmiştir. Vahşi doğada ortalama yaşam süreleri 23 yıldır. Esaret altında genellikle 1 yıl veya daha az yaşarlar, çünkü yemek yemeyi reddederler.

İletişim

Atlantik benekli yunuslarının iç tür iletişim yöntemleri vardır ve bağlama bağlı olarak değişen hem sesli hem de sessiz sinyaller kullanırlar. Yüksek düzeyde gelişmiş bir işitme duyusuna sahiptirler ve 0.1 ila 18 kHz arasında yüksek frekanslarda sesler üretirler. Genellikle tek bir sürekli çağrıda 8 ila 1200 tıklama arasında değişebilen bir dizi tıklama kullanarak iletişim kurarlar. Ses tellerini kullanmazlar, bunun yerine alınlarındaki "kavun" adı verilen yağ dokusu kütlesini kullanırlar. Üç ana vokal iletişim türü kullanırlar: ıslıklar, tıklamalar ve patlamalı darbeli sesler. Islıklar öncelikle sosyal iletişim ve heyecan sesleri için kullanılır. Tıklamaları çevrelerinde gezinmek ve yön bulmak için kullanırlar (ekolokasyon). Yunuslar ıslıkları kavunlarının sağ tarafını ve tıklamaları sol tarafını kullanarak üretirler. Squawk'lar, senkronize squawk'lar, çığlıklar ve havlamalar gibi diğer vokalizasyonlar da bağlamsal ve sosyal davranışlarla ilişkilidir. Beslenme ve avlanma davranışlarıyla ilişkili diğer sesler arasında jilet uğultuları, triller ve yükselen ıslıklar bulunur.

Sınırlı su altı görüşü nedeniyle görsel sinyalleri çok kullanmasalar da, görsel iletişim için solunum deliklerinden baloncuklar çıkarırlar. Ayrıca dokunsal uyaranlar kullanarak da bilgi aktarırlar. Bir dişi ve yavrusu arasındaki pektoral yüzgeç sürtünmesi yavruyu sakinleştirme yöntemi olabilirken, akraba olmayan yunuslar arasında yardım ihtiyacı anlamına gelebilir. Üreme dönemindeki dişiler, çiftleşmeye hazır olduklarını iletmek için özel feromonlar yayarak kimyasal uyarıcılarla da iletişim kurarlar.

Beslenme Şekli

Atlantik benekli yunusları çeşitli avlarla beslenirler ve diyetleri coğrafi konuma göre değişir. Av öğeleri arasında yassı balıklar (Pleuronectiformes takımı), ringa balığı benzeri balıklar (Clupeidae ailesi), yarım gagalı balıklar (Hemiramphidae ailesi) ve karangidler (Carangidae ailesi) gibi küçük, yumuşak gövdeli balıklar bulunur. Ayrıca kalamar ve bazı diğer kafadanbacaklıları (Cephalopoda sınıfı) ve diğer omurgasızları da yerler. Yunuslar tipik olarak avlarını adaların veya deniz dağlarının yakınında tuzağa düşürerek avlanırlar. Bununla birlikte, trol gemilerini takip edip balık ve karides gibi atılan organizmaları yedikleri de bilinmektedir. Birincil diyetleri etoburdur (balıkçıl, yumuşakça yiyen, diğer deniz omurgasızlarını yiyen).

Üreme

Atlantik benekli yunusları, genellikle erken ilkbahar ile geç sonbahar arasında üreyen poliginandröz (promisküöz) bir üreme sistemine sahiptir. Çiftleşme olayları tipik olarak bir dişiyi takip eden üç veya dört erkeği içerir. Erkekler, takip ettikleri dişiyi deniz tabanına kadar takip eder ve dişi çiftleşmeye hazır olana kadar diğer erkek gruplarını uzaklaştırırlar. Küçük erkek grupları başlangıçta senkronize yüzme, ses çıkarma ve özel duruşlar gibi davranışlarla dişi yunusları cezbederler.

Dişiler 8 ila 11 yıl sonra üreme olgunluğuna ulaşır. Erkeklerin cinsel olgunluğa ulaşma yaşı bilinmemekle birlikte, yaklaşık 10 yaş civarında olduğu tahmin edilmektedir. Gebelik süresi 11 ila 12 ay sürer ve dişiler üreme mevsimi başına yalnızca 1 yavru doğurur. Yenidoğanlar, annelerinin boyutunun yaklaşık 3/1​'ü kadardır. Yavrular doğumdan 3 ila 5 yıl sonra tamamen sütten kesilmiş kabul edilir, ancak doğumdan 6 ila 10 ay sonra katı yiyecekleri yakalamaya ve yemeye başlarlar. Atlantik benekli yunuslarının doğum aralığı 3 ila 4 yıldır, bu da dişilerin daha yaşlı bir yavruyu emzirirken hamile kalabileceği anlamına gelir. Yavrular genellikle doğumdan sonra yaklaşık 3 yıl anneleriyle kalırlar. Ancak, anneleri sonraki yıllarda hamile kalmazsa, yavrular doğumdan sonra 9 yıla kadar kısmen bağımlı kalabilirler.

Atlantik benekli yunusları yavrularına karşı genişletilmiş bir ebeveyn yatırımı sergiler. Erkekler kendi yavrularıyla özel olarak ilgilenmeseler de, ara sıra hamile veya küçük yavrusu olan dişileri korurlar. Dişiler yavrularını beslemek ve korumaktan sorumludur ve yenidoğanlar öğrenme ve gelişim için annelerine güvenirler. Yavrular yaklaşık 3 yıl boyunca tamamen annelerine bağımlıdır, bu süre zarfında anneler yavrularına avlanmayı öğretirler. Bunu yapmak için anneler av yakalar ve kuma geri bırakırlar. Ardından çeneleriyle ava doğru işaret ederler ve yavrunun avı yakalamaya katılmasına izin verirler.

Ekosistem Rolleri ve Tehditler

Atlantik benekli yunusları, küçük, yumuşak gövdeli balıklar, kalamarlar ve diğer omurgasızlarla beslenir. Kendileri de boğa köpekbalıkları (Carcharhinus leucas), kaplan köpekbalıkları (Galeocerdo cuvier) ve orkalar (Orcinus orca) için av görevi görürler. İnsanlar da kasıtlı olarak yiyecek için ve istem dışı olarak balıkçılık uygulamaları yoluyla Atlantik benekli yunuslarını öldürürler. Yunuslar, balıkçılık ekipmanlarına dolanarak boğulabilir veya yaralanmalar alabilirler. Yunusların bilinen parazitleri arasında bağırsaklarında bulunan Bolbosoma vasculosum, midelerinde bulunan Anisakis typica ve yağ tabakalarında bulunan Phyllobothrium delphini yer alır.

Yunuslar, potansiyel avcılara karşı yüzgeçleriyle vurma, başlarını sallama ve baloncuk bulutları çıkarma gibi çeşitli anti-predatör davranışları sergilerler. Ayrıca daha büyük ve daha korkutucu görünmek için yüzgeçlerini açarak avcılarla doğrudan yüzleşebilirler. Avcıların varlığını diğer grup üyelerine iletmek için kuyruklarını su yüzeyine tekrar tekrar vurarak alçak ve gürültülü bir ses çıkarırlar. Orka avlanırken yaydığı yüksek frekansları duyabilir ve böylece avlanmadan kaçınabilirler.

Koruma Durumu

IUCN Kırmızı Listesi'nde "veri eksikliği" olarak listelenmişlerdir, bu da daha fazla bilgi toplanana kadar koruma durumlarının kategorize edilemeyeceği anlamına gelir. CITES'in (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) Ek II'sinde listelenmiştir, bu da bireylerin ithalatını veya ihracatını düzenler ve insancıl muameleyi vurgular. Ayrıca Deniz Memelilerini Koruma Yasası (Marine Mammal Protection Act) ile de korunmaktadırlar. Atlantik benekli yunusları, Batı Afrika ve Makronezya'daki Denizayısı ve Küçük Deniz Memelilerinin Korunmasına İlişkin Mutabakat Zaptı'na dahil edilmiştir.

Popülasyonlar balıkçılık ve balina avcılığı uygulamaları tarafından tehdit edilmektedir. Günümüzde Atlantik benekli yunuslarını hedef alan balina avcılığı grupları mevcuttur. Kıyıya yakın avlanmaları ve bazen atılan balıkları yakalamak için tekneleri takip etmeleri, gemiler ve balıkçılık alanlarıyla yakın ilişki kurmalarına neden olur. Bu yakın ilişki, balıkçılık ekipmanlarına kazara yakalanmaları veya dolanmalarıyla sonuçlanır.