AUTOSAR (AUTomotive Open System ARchitecture), dünya çapında otomotiv üreticileri, tedarikçiler, hizmet ve teknoloji sağlayıcılarının oluşturduğu küresel bir geliştirme ortaklığıdır. Amacı, otomotiv yazılımı için açık ve standartlaştırılmış bir yazılım mimarisi tanımlayarak, modern araçlardaki elektronik kontrol ünitelerinin (ECU) yazılım geliştirme süreçlerini kolaylaştırmaktır.

Günümüz otomotiv endüstrisinde yazılım karmaşıklığı, gelişmiş sürücü destek sistemleri (ADAS), otonom fonksiyonlar, elektrikli güç aktarma organları, OTA (Over-the-Air) güncellemeler ve bağlantılı araç teknolojileriyle birlikte ciddi ölçüde artmıştır. AUTOSAR bu karmaşıklığı yönetmek, yazılım-donanım ayrımını sağlamak ve farklı tedarikçilerden gelen bileşenlerin entegrasyonunu kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiştir.

Amaç ve Önemi

AUTOSAR’ın ortaya çıkış motivasyonları şunlardır:

• Yazılım bileşenlerinin yeniden kullanılabilirliğini artırmak
• Farklı üretici ve tedarikçilerden gelen bileşenler arasında birlikte çalışabilirliği sağlamak
• Fonksiyonel güvenlik (ISO 26262) ve siber güvenlik standartlarına uyum
• Geliştirme maliyetlerini ve pazara çıkış süresini azaltmak
• Yazılım-donanım ayrışması sayesinde taşınabilirlik ve ölçeklenebilirlik sunmak
• Yazılım tanımlı araçların (SDV) altyapısını desteklemek

AUTOSAR Mimarisi

AUTOSAR, yazılımı donanımdan ayıran katmanlı bir mimari üzerine kuruludur.

Katmanlar

1. Uygulama Katmanı: Araç fonksiyonlarını tanımlayan yazılım bileşenlerinden oluşur.
2. Çalışma Zamanı Ortamı (RTE): Uygulama bileşenleri ile temel yazılım arasında iletişim köprüsü görevi görür.
3. Temel Yazılım (BSW): Bellek, haberleşme, tanılama ve G/Ç işlemleri için standartlaştırılmış hizmetler sunar.
4. ECU Soyutlama Katmanı: Donanım bağımlı işlevleri gizleyerek üst katmanların donanımdan bağımsız çalışmasını sağlar.
5. Mikrodenetleyici Soyutlama Katmanı (MCAL): Donanım sürücülerini soyutlayarak farklı mikrodenetleyiciler üzerinde yazılım taşınabilirliğini sağlar.

Bu mimari sayesinde, bir yazılım bileşeni farklı donanım platformlarında minimum değişiklikle çalıştırılabilir.

AUTOSAR Platformları

Klasik Platform (Classic Platform - CP)

• Gerçek zamanlı ve kaynak kısıtlı ECU’lar için tasarlanmıştır.
• Fren, motor kontrolü, gövde elektroniği ve güvenlik sistemleri gibi alanlarda kullanılır.
• OSEK/VDX tabanlı gerçek zamanlı işletim sistemi üzerine kuruludur.
• Statik yapılandırma yaklaşımıyla çalışır.

^{AUTOSAR Classic Platform - Basit Yazılım Katman Mimarisi (Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur.)}

Uyarlanabilir Platform (Adaptive Platform - AP)

• Yüksek işlem gücü gerektiren modern uygulamalar için geliştirilmiştir.
• Otonom sürüş, OTA güncellemeler ve bulut tabanlı servislerle uyumludur.
• POSIX tabanlı işletim sistemlerinde (ör. Linux, QNX) çalışır.
• Dinamik dağıtım, servis odaklı mimari (SOA) ve gelişmiş siber güvenlik özellikleri sunar.

Her iki platform, farklı kullanım senaryolarına hizmet etse de ortak amaç, otomotiv yazılımında modülerlik ve standardizasyondur.

^{AUTOSAR Adaptive Platform - Basit Yazılım Katman Mimarisi (Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur.)}

Araçlar ve Ekosistem

AUTOSAR geliştirme sürecinde kullanılan başlıca araç zincirleri:

• Vector DaVinci Developer / Configurator – Yazılım bileşenlerinin ve temel yazılım modüllerinin tasarımı
• Elektrobit EB Tresos Studio – Temel yazılım konfigürasyonu
• Dassault AUTOSAR Builder – Model tabanlı geliştirme
• Visure Requirements ALM – Gereksinim yönetimi, izlenebilirlik ve ISO 26262 uyumluluğu

Bu ekosistem, üretici ve tedarikçiler arasında iş birliğini kolaylaştırır.

Fonksiyonel Güvenlik ve Kullanım Alanları

AUTOSAR, ISO 26262 fonksiyonel güvenlik standardıyla uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır. Kritik uygulamalarda güvenli iletişim, yazılım bileşenlerinin ayrıştırılması ve izlenebilirlik desteklenir.

Başlıca kullanım alanları:

• Güvenlik kritik sistemler (ABS, hava yastığı, direksiyon)
• Otonom sürüş fonksiyonları
• Elektrikli araç batarya yönetim sistemleri
• OTA güncellemeler ve araç-bulut iletişimi (V2X)