Avustralya’da 16 yaşından küçük bireylerin sosyal medya platformlarında hesap açmasını ve mevcut hesaplarını kullanmasını engellemeye yönelik kapsamlı düzenleme, 10 Aralık 2025 itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Bu uygulama, çocukların çevrim içi mecralarda karşılaştığı güvenlik risklerinin azaltılması, zararlı içeriklerin etkisinin sınırlandırılması ve büyük teknoloji şirketlerinin sorumluluklarının artırılması amacıyla hazırlanmış bir politika paketidir. Düzenleme, dünyada ilk örneklerden biri olması sebebiyle uluslararası alanda geniş etki yaratmış ve pek çok ülke tarafından yakından izlenir hâle gelmiştir.

Yasanın Hukuki Çerçevesi

Temel Hükümler

Yasa, 16 yaşından küçük bireylerin Instagram, TikTok, Snapchat, Facebook, YouTube, Reddit, X, Threads ve benzeri platformlarda hesap sahibi olmasını yasaklamıştır. Bu hüküm hem yeni hesap açılmasını hem de mevcut hesapların kullanılmasını kapsamaktadır. Kullanıcıların sosyal medya içeriklerine pasif biçimde erişebilmesine belirli sınırlamalar dahilinde izin verilmiş; ancak hesap açma, içerik yükleme ve etkileşimde bulunma imkânları ortadan kaldırılmıştır.

Platformlara Yönelik Yükümlülükler

Sosyal medya şirketleri, 16 yaş altı kullanıcıları tespit etmek ve erişimlerini engellemekle yükümlü kılınmıştır. Bu yükümlülük kapsamında:

• Şüpheli yaş grubundaki hesapların devre dışı bırakılması,
• Yaş doğrulama sistemlerinin zorunlu hâle getirilmesi,
• Yaşa aykırı hesapların tespit edilmesi hâlinde erişimin kesilmesi,
• Uyum sağlamayan platformlara yüksek tutarlı para cezalarının uygulanması şeklinde hükümler belirlenmiştir.

Cezai yaptırımlar, ihlalin ağırlığına göre milyonlarca doları bulabilmektedir. Bu durum, platformların düzenlemeye uyum süreçlerini hızlandırmıştır.

^{Avustralya sosyal medya yasağı (Anadolu Ajansı)}

Yaş Doğrulama Teknolojileri

Kullanılan Yöntemler

Platformlar, yasa çerçevesinde çeşitli yaş doğrulama teknikleri uygulamaya başlamıştır. Bu yöntemler arasında:

• Selfie tabanlı yüz yaş tahmini,
• Davranışsal veri analizi,
• Kimlik belgesi yükleme,
• Banka veya ödeme yöntemleri üzerinden doğrulama,
• Velinin sisteme kayıtlı kimlik doğrulaması yer almaktadır.

Bazı şirketler yaş tahmini için makine öğrenimi modelleri kullanmış; bazıları ise manuel doğrulama sistemlerini devreye almıştır.

^{Avustralya sosyal medya yasağı (9 News Australia)} 

Teknik Sorunlar

Yaş doğrulama teknolojilerinin doğruluk oranı, özellikle genç kullanıcılar arasında tartışma yaratmıştır. Yanlış pozitif tespitler sonucunda yetişkin kullanıcıların hesaplarının kapatılabildiği; yanlış negatif tespitlerde ise küçük yaştakilerin sisteme erişim sağlayabildiği görülmüştür. Bu durum, düzenlemenin teknik uygulanabilirliği konusunda soru işaretleri doğurmuştur.

^{Avustralya sosyal medya yasağı (Anadolu Ajansı)}

Uygulama Süreci ve Platform Tepkileri

Meta’nın Uygulamaları

Meta, yasa yürürlüğe girmeden önce milyonlarca kullanıcıya SMS ve e-posta yoluyla bilgilendirme göndermiştir. Şirket, şüpheli yaş grubundaki hesapları belirli tarihlerden itibaren kapatacağını bildirmiş ve Instagram ile Facebook’ta on binlerce hesabı devre dışı bırakmıştır. Kullanıcılara içeriklerini indirme hakkı tanınmış; 16 yaşına geldiklerinde hesapların yeniden etkinleştirilebileceği açıklanmıştır.

Diğer Platformların Tutumu

YouTube, TikTok ve Snapchat gibi platformlar da yaş doğrulama ve erişim engelleme sistemlerini devreye almak için teknik hazırlıklarını tamamlamıştır. Bazı şirketler, düzenlemenin ifade özgürlüğü ve kullanıcı gizliliği üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini belirtmiştir. Bununla birlikte, yasal yükümlülükler gereği tüm platformların uyum sürecini başlattığı bildirilmiştir.

^{Avustralya sosyal medya yasağı (ABC News)}

Toplumsal Etkiler ve Kamuoyu Tartışmaları

Ebeveyn Yaklaşımları

Pek çok ebeveyn, çocukların çevrim içi ortamlarda korunmasını sağlayacak bir düzenleme getirilmiş olmasını memnuniyetle karşılamıştır. Zararlı içerikler, yabancı kişilerle iletişim riski ve sosyal medya bağımlılığı gibi konular ebeveynlerin en sık dile getirdiği gerekçeler arasında yer almıştır.

Genç Kullanıcıların Yaklaşımları

Bazı gençler, sosyal medyanın arkadaşlık kurma, bilgi edinme ve toplumsal gelişmeleri takip etme açısından önemli bir araç olduğunu ifade etmiştir. Bu nedenle düzenlemenin bilgiye erişimi sınırladığı, sosyal ilişkileri olumsuz etkilediği ve dijital kültürden kopmaya yol açtığı yönünde görüşler öne çıkmıştır.

Uzman Görüşleri

Bazı akademisyenler, düzenlemenin küresel teknoloji şirketlerinin uzun süredir eleştirilen uygulamalarına karşı devlet düzeyinde alınmış önemli bir karar olduğunu belirtmiştir. Diğer uzmanlar ise yasakların gençleri denetlenmeyen alternatif platformlara yönlendirebileceğini ve daha büyük güvenlik sorunlarına yol açabileceğini ifade etmiştir.

Yargı Süreci

Yüksek Mahkeme Başvuruları

Aralık 2025’te iki genç kullanıcı, yasanın siyasi iletişim özgürlüğünü ve ifade özgürlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle yüksek mahkemeye başvurmuştur. Başvuru sahipleri, düzenlemenin zararlı içerikleri hedef almak yerine tüm genç nüfusu kapsayan geniş bir erişim engeli getirdiğini savunmuştur. Mahkemenin 2026 yılında özel bir duruşmada konuyu değerlendirmesi öngörülmüştür.

Hükûmetin Tutumu

Hükûmet, açılan davaların uygulamayı durdurmayacağını açıklamış ve düzenlemenin zamanında yürürlüğe konulacağını bildirmiştir. Yasal tehdide rağmen uygulamadan geri adım atılmayacağı vurgulanmıştır.

^{Avustralya sosyal medya yasağı (BBC World)}

Uluslararası Yankılar

Diğer Ülkelerin Yaklaşımları

Avustralya’daki düzenleme, farklı ülkelerde politika yapıcılar tarafından örnek uygulama olarak değerlendirilmiştir. Bazı hükûmetlerin benzer yaş sınırlamaları üzerinde çalıştığı, bazı liderlerin Avustralya ile doğrudan temas kurarak düzenlemenin ayrıntılarını incelediği açıklanmıştır.

Küresel Teknoloji Düzenlemelerine Etkisi

Uygulama, büyük teknoloji şirketlerinin küresel ölçekte sorumluluk almaları gerektiğine dair tartışmaları yeniden gündeme taşımıştır. Avustralya’nın attığı adımın, ilerleyen dönemlerde uluslararası standartlara dönüşebileceği değerlendirilmiştir. Uygulamanın, sosyal medyanın gelecekteki iş modelleri, reklam stratejileri ve kullanıcı erişimi üzerindeki etkileri uzun vadede izlenecektir.