Balıkesir tombul bamyası, Türkiye'nin Balıkesir ilinde yetiştirilen, altı-sekiz köşeli, şişkin meyveli ve az sümüksü yapıya sahip yerel bir bamya çeşididir. 29 Nisan 2024 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından “Menşe Adı” olarak tescillenmiştir.
Ürün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri
Balıkesir tombul bamyası, Abelmoschus esculentus L. türüne ait olup genellikle yaş meyve olarak sofralık veya kurutulmuş şekilde pazara sunulmaktadır. Meyvesi kısa ve ucu küt yapısıyla dikkat çekmektedir. Altı-sekiz köşeli ve etli yapılı olması, bu bamya çeşidinin temel ayırt edici özellikleri arasında yer almaktadır.
Meyve rengi yeşildir. Bitki boyu sulama koşullarına göre 40–110 cm arasında değişmektedir. Gövdesi kalın ve sağlam yapılı olup açık yeşil-sarımtırak renktedir. Meyvelerdeki protein oranı yaş ağırlık bazında %2,5–4,0 arasında, yağ oranı kuru madde bazında %0,17–0,25 arasında değişmektedir. Ayrıca iç yapısındaki sümüksü (zamksı) dokunun düşük seviyede olması, kullanım kolaylığı sağlamaktadır.
Tohum rengi beyazdır ve her meyvede 4–40 adet tohum bulunabilir. Meyve uzunluğu 2–10 cm, genişliği 12–40 mm aralığındadır. Yağ asidi bileşimi açısından önemli oranlarda oleik asit (C18:1) ve linoleik asit (C18:2) içerir.
Balıkesir Tombul Bamyası (Balıkesir Belediyesi)
Üretim Metodu
Ekim ve Yetiştirme
Tohum ekimi, nisan ayı ortalarında başlar. Toprak tavı sağlandıktan sonra tohumlar 3–5 cm derinliğe, sıralar arası 70–80 cm olacak şekilde ekilir. Genellikle her ocağa 3 tohum yerleştirilir ve üzerlerine yanmış çiftlik gübresi konur. Bu uygulama, çimlenme sürecini desteklemektedir. Tohumlar önceden ıslak bezde bekletilerek çimlenme teşvik edilir.
Sulama yapılmadan da yetiştirilebilmekle birlikte, gerekli dönemlerde karık usulü ile sulama yapılması verimi artırabilir. Gübreleme ihtiyacı düşük seviyededir ancak kompoze gübre ve çiftlik gübresiyle yapılan destekleme, verim üzerinde olumlu etki sağlamaktadır.
Hasat ve Son İşlemler
Balıkesir tombul bamyasında hasat, genellikle haziran başında başlar ve eylül ortasına kadar devam eder. Hasat sırasında ellerin korunması amacıyla bez veya eldiven kullanılır. Hasat edilen ürünler boylarına göre ayrılır, küçük torba ya da kasalarda pazara sunulur.
Kurutma işlemi, temmuz-eylül aylarında güneşte veya modern kurutma tünellerinde yapılabilir. Depolama koşulları olarak 7–10 °C sıcaklık ve %90–95 nem oranı önerilir. Ürünler; gıda ile temasa uygun ambalajlarda ve mevzuata uygun etiket bilgileriyle piyasaya arz edilir.
Balıkesir Tombul Bamya Hasadı (Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur)
Coğrafi Sınır ve Denetim
Balıkesir tombul bamyasının üretim alanı, yalnızca Balıkesir ili ile sınırlıdır. Denetim süreci; Balıkesir Büyükşehir Belediyesi koordinasyonunda, Balıkesir Sebze ve Meyveciler Esnaf Odası ve Balıkesir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir komisyon tarafından yürütülmektedir.
