Basit usulde vergilendirmeye yönelik son düzenleme, 9 Eylül 2025 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı ile büyükşehir ölçeğinde uygulama birliğini sağlamayı hedefleyen bir standardizasyon adımıdır. Önceden 13 büyükşehirde basit usul kapsamı dışında yer alan mal alım-satımı ile otel ve lokanta faaliyetlerinin, diğer 17 büyükşehirde de aynı şekilde kapsam dışına çıkarılması ve böylece 30 büyükşehir düzeyinde eşitlik tesis edilmesi planlanmaktadır.
Şehir içi yolcu taşımacılığı alanında taksi, dolmuş, minibüs ve otobüs işletmeciliğinin 1 Ocak 2026’dan itibaren gerçek usulde vergilendirileceği hükme bağlanmıştır. Düzenlemenin vergi adaletini güçlendirme ve kayıt dışılığı azaltma amacı taşıdığı belirtilmiştir.
Düzenlemenin Kapsamı ve İçeriği
Basit usulde vergilendirmeye ilişkin çerçeve, 9 Eylül 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Hükümlerine Göre Ticari Kazancı Basit Usulde Tespit Edilen Mükellefler Hakkında Cumhurbaşkanı Kararı” ile yeniden tanımlanmıştır. Karar, büyükşehir ölçeğinde uygulama birliğini tesis etmeyi amaçlayan bir standardizasyon düzenidir. Önceden 13 büyükşehirde basit usul kapsamı dışında tutulan bazı faaliyetlerin, diğer 17 büyükşehirde de aynı şekilde kapsam dışına çıkarılmasıyla 30 büyükşehir genelinde eşitlik sağlanmıştır. Mal alım-satımı ile otel ve lokanta işletmeciliği gibi faaliyetler bu standardizasyonun temel örnekleri arasında yer almaktadır.
Yeni Vergi Usulüne Dair (CNN)
Şehir içi yolcu taşımacılığı alanında taksi, dolmuş, minibüs ve otobüs işletmeciliği yapanların vergilendirme usulü 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren gerçek usule tabi kılınmıştır. Bu değişiklik, basit usulün yıllık hasılat şartı olan 480 bin lira eşiği ile sektöre özgü mali unsurların birlikte değerlendirilmesi esasına dayanmaktadır. Plaka bedelleri ve kiralama halinde ödenen aylık kira bedelleri gibi kalemlerin işin ekonomik ölçeğini fiilen büyüttüğü varsayımı, söz konusu faaliyetin basit usul kapsamı dışında değerlendirilmesinin gerekçesi olarak benimsenmiştir. Böylelikle, benzer ölçek ve nitelikteki taşımacılık faaliyetlerinin tüm büyükşehirlerde aynı usulde vergilendirilmesi hedeflenmiştir.
Nüfusu 30 binin altında olan büyükşehir ilçeleri için istisnai bir düzenleme öngörülmüştür. Bu yerlerde faaliyet gösteren şehir içi taşımacılık mükellefleri ile basit usul kapsamına giren diğer esnaf, kanuni şartları taşımaları halinde basit usulden yararlanmaya devam edebilecektir. Düzenleme, vergi adaletinin güçlendirilmesi ve kayıt dışılığın azaltılması hedefleriyle uyumlu bir araç olarak kurgulanmıştır. Halihazırda basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kazançlarının gelir vergisinden istisna olduğu ve bu mükelleflerin yıllık gelir vergisi beyannamesi vermediği hususu, sistemin yapısal özelliği olarak korunmuştur. Uygulama 1 Ocak 2026 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecektir.
Yeni Usule Dair Açıklamalar
Cumhurbaşkanlığı Kararı ile basit usulde vergilendirilen esnaf ve sanatkârların 2026 yılı itibarıyla gerçek usule geçirileceği duyurulmuştur. Bu kapsamda, basit usulde mükellefiyetin sona ermesiyle birlikte defter tutma ve beyanname verme yükümlülüğü doğacak, KDV, geçici vergi ve stopaj gibi kalemler pek çok esnaf için ilk defa devreye girecektir.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, yeni düzenlemenin küçük sermaye ile geçimini sağlayan milyonlarca esnafa ağır mali ve idari yükler getirebileceğini belirtmiştir. Palandöken, basit usulde vergilendirilen esnafın sınırlı kazançla ayakta durmaya çalıştığını, gerçek usule geçişle birlikte artacak yüklerin kepenk kapatmalara neden olabilme potansiyeline sahip olduğunu da ayrıca belirtmiştir.
Yine TESK tarafından dijitalleşme sürecine ilişkin olarak Palandöken, gerçek usule geçişin e-fatura ve e-defter gibi uygulamaları zorunlu hale getirdiğini ancak esnafın büyük bölümünün bu altyapıya erişemediğini vurgulamıştır. Özellikle yaşı ilerlemiş veya dijital okuryazarlığı bulunmayan esnafların bu süreçte zorlanacağı, teknolojik dönüşüme uyum sağlayamayanların faaliyetlerini sonlandırmasının gündeme gelebileceği ifade edilmiştir.
TESK'in Süre Uzatma Talebi
TESK başkanı Bendevi Palandöken usule dair gerekli altyapının hazırlanabilmesi için en azından 3 yıllık bir süre gerektiğini belirtmiştir. Cumhurbaşkanlığı dahil olmak üzere resmi devlet organlarından henüz bu çağrıya dair bir cevap verilmemiştir. Talep kabul edilmediği takdirde yeni usul belirlendiği tarihte devreye girecektir.
