Bergama Kozak Çam Fıstığı, Türkiye’nin İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin Kozak Yaylası’nda doğal koşullarda yetişen fıstık çamlarından elde edilen, fiziksel ve kimyasal özellikleri belirli standartlara sahip bir çam fıstığı türüdür. 10 Haziran 2011 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından “Menşe Adı” ile coğrafi işaret olarak tescillenmiştir.

Ürün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Bergama Kozak Çam Fıstığı, dolgun gövdeli, iri yapılı, açık krem renkli, yumuşak dokulu ve sivri ucu küt bir yapıdadır. Fiziksel olarak 100 gram üründe ortalama 138 adet dane bulunur. Ortalama boyu 14,25 mm, eni 5,48 mm, iç randımanı %27,73’tür. Kimyasal analizlere göre ise nem oranı %4,64, su aktivitesi %4,52, kül oranı %41,93, yağ oranı %44,90, protein oranı %31,97 ve karbonhidrat oranı %13,90’dır.

Ürünün yetiştiği Kozak Yaylası; granit, gnays ve kristalleşmiş şistlerden oluşan geçirgenliği yüksek toprak yapısına sahiptir. Bölgenin yıllık ortalama sıcaklığı 15–16 °C, yağış miktarı 700–800 mm ve nispi nem oranı %70–80 civarındadır. Bu koşullar, fıstık çamlarının yeterli olgunlukta meyve vermesini ve elde edilen çam fıstığının yüksek kalitede olmasını sağlar.

^{Bergama Kozak Çam Fıstığı (AA)}

Üretim Metodu

Coğrafi sınır içinde doğal olarak yetişen fıstık çamı ağaçlarından elde edilen kozalaklar (künarlar), mal kabulde tartılarak kuru havuza dökülür. Burada kapalı sistem yıkama kazanında yıkanarak silolarda bir gün bekletilir. Daha sonra kalibre elekleriyle dört boyda ayrılır ve kabuk kırma valslerinde iç ve dış kabukları ayrıştırılır.

İç fıstık, pnömatik ayırıcılar, döner elekler ve optik sistemlerle sınıflandırıldıktan sonra 2–3 cm kalınlığında plastik kasalara serilerek 1–3 gün doğal kurutmaya bırakılır. Kurutma sonrası zar ve kepek, fırça sisteminde uzaklaştırılır. Sonrasında ürün tekrar yıkanır, ön kurutmadan geçirilir, 80 °C sıcak hava dolaşımlı fırında kurutulur ve dezenfekte edilir.

Fırından çıkan ürün soğutma ünitesine alınarak ortam sıcaklığına getirilir. Son ayıklama bandında kontrol edilen çam fıstığı, bez torbalarda tartılıp ambalajlanarak +8 °C sıcaklıkta muhafaza edilir.

^{Bergama Kozak Çam Fıstığı (Bergama Ticaret Odası)}

Coğrafi Sınır ve Denetim

Bergama Kozak Çam Fıstığı yalnızca İzmir ili Bergama ilçesine bağlı Terzihaliller, Yukarıcuma, Yukarıbey, Aşağıbey, Aşağıcuma, Ayvatlar, Çamavlu, Demircidere, Okçular, Göbeller, Güneşli, Hacıhamzalar, Hisar, Kaplan, Karaveliler ve Kıranlı mahallelerinde yetiştirilmektedir.