Beş Taş, en az iki kişiyle oynanan geleneksel bir çocuk oyunudur. Oyun için beş adet küçük, yuvarlak ve pürüzsüz taş kullanılır. Taşların büyüklüğü, bir avuca sığabilecek kadar olmalıdır. Oyun genellikle düz bir zemin üzerinde, ev veya açık alanlarda oynanabilir.
Oynanış
Oyun, kurayla belirlenen ilk oyuncunun taşlardan birini havaya atmasıyla başlar. Havaya atılan taş havadayken oyuncu diğer taşlardan birini eline alıp havadaki taşı yakalamaya çalışır. Bu işlem sırasında taşların düşürülmemesi ve diğer taşlara dokunulmaması gerekmektedir. Eğer havaya atılan taş yakalanamaz veya kurallara uyulmazsa sıra diğer oyuncuya geçer.
Beş taş oyunu (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)
Oyun Kuralları ve Aşamaları
Altı aşamadan oluşur:
- Birler: Taşlar yere serbest bırakılır. Oyuncu havaya attığı taşı yakalayarak yerdeki taşları tek tek toplar.
- İkiler: Yine taşlar yere serbest bırakılır. Havaya atılan taşı yakalayarak yerdeki taşları ikişer olarak toplamaya çalışılır.
- Üçler: Taşlar yere bırakılır. Oyuncu havaya attığı taşı yakalayarak önce bir taşı, ardından kalan üç taşı tek seferde alır.
- Dörtler: Uygun bir taş havaya atılır ve yerde kalan dört taş bir defada alınmaya çalışılır.
- Pisî: İşaret parmağı başparmak arasında tutularak diğer dört taş avuç içine alınır. Havaya atılan taş yakalanır ve avuçtaki taşlar düşürülmeden toplanmaya çalışılır.
- Gelinler: Başparmak ve işaret parmağı arasındaki açıyla bir “kale” şekli oluşturulur. Oyuncu yerdeki taşlardan birini alır ve rakibin seçtiği “gelin” taşı hariç diğer taşları kalenin içinden geçirmeye çalışır. Son aşamada “gelin” taşı da kalenin içinden tek atışta geçirilir.
Final Aşaması
Final aşamasında, tüm taşlar avuç içine alınarak hafifçe yukarı atılır ve avucun tersiyle yakalanmaya çalışılır. Avucun dışında kalan taş sayısı kadar puan kazanılır. En çok taşı avucunun tersinde tutabilen oyuncu oyunu kazanır.
Beş Taş Oyunu (TRT Avaz)
Oyunun Faydaları
Beş Taş oyunu, el becerilerini, göz koordinasyonunu ve parmak kaslarını geliştirmeye yardımcı olur. Aynı zamanda dikkati artıran, kurallı ve stratejik bir oyun olarak çocuklar arasında yaygın şekilde oynanır.
Coğrafi ve Kültürel Yayılım
Azerbaycan, Türkmenistan ve Kırgızistan’da da benzer biçimde oynanan varyasyonları bulunmaktadır. Türkmenistan ve Kırgızistan’da bu oyun “top taş” adıyla bilinmektedir.
Beş Taş, tarihsel olarak Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir. Prof. Dr. Metin And’ın ifadesine göre, oyun eski zamanlarda aşıklar arasında da oynanmıştır. Oyun, özellikle kız çocukları arasında yaygındır ve hem eğlence hem beceri geliştirme amacıyla tercih edilmektedir.
