Cambridge Merkez Camii (İngilizce: Cambridge Central Mosque), Birleşik Krallık'ın Cambridge şehrinde bulunan ve Avrupa'nın ilk çevre dostu (eko) camisi olarak tanınan bir ibadethanedir. 2019 yılında hizmete giren cami, hem İslami hem de İngiliz mimari geleneklerini harmanlayan çağdaş tasarımı, sürdürülebilir özellikleri ve toplum merkezi işleviyle dikkat çekmektedir.

^{Cambridge Merkez Camii'ne Dair Tanıtım Videosu (Anadolu Ajansı)}

Tarihçe ve Yapım Süreci

Cambridge'deki Müslüman nüfusun artışı ve mevcut mescitlerin yetersiz kalması üzerine, 2008 yılında yeni bir cami inşa etme fikri gelişti. Proje, Cambridge Üniversitesi'nde İslami çalışmalar dersleri veren Dr. Timothy Winter (Abdulhakim Murad) ve sanatçı Yusuf İslam öncülüğünde başlatıldı. Türkiye Diyanet Vakfı'nın (TDV) ana destekçi olduğu projeye, Katar Ulusal Fonu da dâhil olmak üzere 10.000'den fazla bağışçı katkı sağladı. 2009'da arazi satın alındı ve uluslararası mimari yarışma sonucunda Marks Barfield Architects firmasının tasarımı seçildi. Caminin inşası 2019'da tamamlandı ve 5 Aralık 2019'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katıldığı törenle açıldı.

Mimari ve Tasarım

Cami, İslami mimari ile İngiliz Gotik tarzını birleştiren yenilikçi bir yaklaşıma sahiptir. Ahşap ağırlıklı tasarımında, sekizgen geometrik desenler ve "ağaç" benzeri sütunlar kullanılmıştır. Bu sütunlar, İngiltere'deki geleneksel yelpaze tonoz sistemini anımsatan bir çatıyı destekler. Yapıda doğal malzemeler (ahşap, mermer) tercih edilmiş ve çivi kullanılmadan geçme teknikleriyle inşa edilmiştir. Cephede Cambridge'e özgü sarı tuğlalar kullanılmış ve tuğlalar üzerine Kufi hat ile İhlas Suresi'nin ilk ayeti işlenmiştir. İbadet alanı, üstten gelen doğal ışıkla aydınlatılmakta ve duvarlarda pencere bulunmamaktadır. Caminin ahşap işçiliği ve kubbesiz, merkezi şadırvanlı tasarımı ile Kudüs'teki Mescid-i Aksa'nın erken dönem İslam mimarisini anımsatan bir atmosferi vardır.

Çevre Dostu (Eko) Özellikler

Cambridge Merkez Camii, Avrupa'nın ilk sıfır karbon ayak izine sahip camisi olarak tanınır. Başlıca çevre dostu sistemleri şunlardır:

• Güneş Enerjisi: Çatıdaki güneş panelleri, kışın elektriğin %30'unu, yazın ise %40'ını karşılar.
• Yağmur Suyu Hasadı: Yağmur suları depolanarak bahçe sulama ve temizlikte kullanılır.
• Isı Pompaları: Hava kaynaklı ısı pompaları, binanın ısıtma ve soğutma ihtiyacını karşılar.
• Doğal Havalandırma: Sensörlerle kontrol edilen sistem, içerideki hava kalitesini optimize eder.
• Yeşil Çatı: Çatıda bitkilendirme yapılarak enerji tasarrufu sağlanmıştır.
• Doğal Aydınlatma: Çatı ışıklıkları sayesinde gün boyu yapay aydınlatmaya ihtiyaç duyulmaz.

^{Cambridge Merkez Camii'ne Dair İnfografik (Anadolu Ajansı)}

Kapasite ve Sosyal Olanaklar

Cami, 1.300 kişi kapasitelidir ve 5.270 metrekarelik bir külliyeden oluşur. Aşağıdaki birimleri içerir:

• Sergi salonu
• Konferans alanı
• Derslikler
• Anne-çocuk aktivite alanı
• Kafeterya
• İslami bahçe
• Yer altı otoparkı ve bisiklet park alanı

Kültürel ve Toplumsal Rolü

Cambridge Merkez Camii, sadece bir ibadethane değil, aynı zamanda farklı inanç ve kültürlerden insanları bir araya getiren bir merkezdir. Gayrimüslim ziyaretçilere yönelik rehberli turlar düzenlenmekte, seminerler ve sergilerle topluma açık hizmet verilmektedir. Cami, İslamofobiye karşı bir cevap olarak "bir arada yaşama" modeli sunmaktadır. Ayrıca, "9-16. Yüzyıllar Arasında İslam Medeniyetinde Bilimsel Miras" adlı kalıcı sergiye ev sahipliği yapmaktadır. Cami projesine öncülük eden Yusuf İslam, caminin farklı din mensuplarının birbirini daha iyi anlaması için bir buluşma noktası olmasını umduğunu ifade etmiştir.

Ödüller ve Tanınırlık

Cami, 2019 yılında açılışından bu yana çeşitli mimari ve çevre ödülleri almıştır. 2021'de İngiltere'nin prestijli mimarlık ödülü Stirling Prize'a aday gösterilmiş ve bir caminin ilk kez bu listede yer almasıyla tarihe geçmiştir.

Konum ve İletişim

• Adres: 309-313 Mill Road, Cambridge, CB1 3DF, Birleşik Krallık.
• Ulaşım: Cambridge tren istasyonuna yürüme mesafesindedir. Otobüs ve bisiklet erişimine uygundur.