Çankırı sarımsaklı et, Türkiye’nin Çankırı iline özgü, geleneksel yöntemlerle hazırlanan ve coğrafi işaret tesciline sahip bir et yemeğidir. Sarımsak aromasının belirgin olduğu bu yemek, yöresel mutfak kültürünün önemli bir parçası olup bölge halkı tarafından hem günlük hem de özel gün sofralarında tercih edilmektedir. Üretim süreci ve malzeme seçiminde özgünlüğü koruyan bu yemek, coğrafi işaret tesciliyle kültürel miras olarak korunmaktadır.
Çankırı Sarımsaklı Et (Çankırı İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Üretim Süreci
Üretim süreci coğrafi işaret başvuru dosyasında ve yerel kaynaklarda şu şekilde tanımlanmaktadır:
Malzemeler
- 1 kilogram sinirlerinden arındırılmış kuşbaşı dana eti
- 1 kilogram arpacık soğan
- 250 gram kabuklu sarımsak (ince kabuğu alınmadan kullanılır)
- 250 gram tereyağı
- 150 gram salça
- 1 yemek kaşığı tuz
- 1 yemek kaşığı un
Hazırlama Aşamaları
Yemeğin hazırlanmasına bakır bir tencerede, önce kuşbaşı doğranmış dana eti konarak başlanır. Et, ağır ateşte su salıp çekerek sulandırılır. Bu aşamada etin içerisinde bulunan kirli su süzgeç yardımıyla alınır. Ayrı bir yerde tereyağı tencerede kızdırılır. Süzgeçten geçirilmiş et, kızgın tereyağının içine yavaşça aktarılır ve tahta kaşıkla sürekli karıştırılarak kavrulur. Et, yağa tamamen binip kızarana kadar kavrulmaya devam edilir. Halk arasında bu aşamaya “et yağa bininceye kadar” denir.
Kavrulan etin üzerine domates salçası eklenir ve karıştırılarak kavurma işlemi sürdürülür. Salça ile özleşen ete un ilave edilerek tekrar karıştırılır. Ardından, üzerini kapatacak miktarda kaynar su eklenir. Bu aşamada Çankırı kaya tuzu, kabuklu ve ince kabuğu alınmamış sarımsaklar ile arpacık soğan tencereye ilave edilir. Sarımsakların kabuğu, yemeğin aromatik yapısına katkı sağlar.
Tencere harlı ateşte kaynamaya bırakılırken, oluşan köpükler kevgirle alınır. Bir taşım kaynadıktan sonra ateş kısılır ve yemek yaklaşık bir buçuk saat boyunca ağır ateşte pişirilir. Pişirme sürecinde soğuk su eklenmez; sadece kaynar su kullanılmalıdır. Bu yöntem, etin yumuşak kalmasını ve sarımsak aromasının ete tam olarak geçmesini sağlar.
Kültürel ve Coğrafi Önemi
Çankırı sarımsaklı et hem yöresel sofraların vazgeçilmezi hem de özel günlerde tercih edilen bir yemek olarak bölge halkı tarafından büyük önem taşır. Yemeğin özgünlüğü ve kalitesi, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 25 Temmuz 2019 tarihinde 444 tescil numarası ile tescillenerek coğrafi işaret koruması altına alınmıştır. Bu tescil, ürünün geleneksel yapısını, malzeme seçimlerini ve hazırlanış biçimini garanti altına almakta, aynı zamanda bölgesel gastronomi kültürünün korunmasına katkı sağlamaktadır.
