Cimil Çorabı, Türkiye’nin Rize iline bağlı İkizdere ilçesinin Cimil Köyü’nde geleneksel olarak üretilen ve 30 Ocak 2023 tarihinde mahreç işareti olarak tescillenen bir el sanatı ürünüdür. Tescil süreci, 8 Mart 2022 tarihli başvuru ile başlamış ve Türkiye Cumhuriyeti Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde “Çorap / Halılar, kilimler ve dokumalar dışında kalan el sanatı ürünleri” kategorisinde tamamlanmıştır. Tescil başvurusu İkizdere Kaymakamlığı tarafından gerçekleştirilmiştir. Coğrafi işaret ibaresi olan “Cimil Çorabı” ve ilgili mahreç işareti amblemi, ürünün kendisinde, ambalajında veya bu mümkün değilse üretim alanında görünür şekilde kullanılmak zorundadır.

^{Rize Cimil Çorabı, (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Teknik Özellikler

Cimil Çorabı, beş adet çorap örme şişi kullanılarak düz örgü tekniği ile örülen geleneksel bir üründür. Çorapta toplamda sekiz adet ajur lastik bulunur: dört adet 2’li ve dört adet 4’lü. Bu ajur lastikler, çoraba esneklik kazandırır ve çorabın uzun olmasına rağmen rahat giyilmesini sağlar. Cimil Çorabı’nın yapımında düz örgü, desenli örgü, renkli desenli örgü ve ajur örgü teknikleri bir arada kullanılır.

Desenler, çorap örülürken uygulanan yardımcı iplik atışı yöntemi ile şekillendirilir. Ürünün üretiminde geçmişte yalnızca koyunyünü iplikler kullanılmış olmakla birlikte, günümüzde yün ipliğin yanı sıra sentetik, akrilik veya bu ipliklerin karışımı olan malzemeler de tercih edilmektedir.

Desenler ve Kompozisyonlar

Cimil Çorabında kullanılan desenler, Cimil Köyü’nün kültürel mirasına özgüdür. Bu desenler geometrik, figürlü, bitkisel, sembolik, hayvansal ve nesneli olmak üzere altı temel kategoriye ayrılır. Aynı çorap üzerinde birden fazla desenin bir arada yer aldığı çeşitli kompozisyon biçimleri kullanılabilir. Renk ve desenler, çorabı kullanacak kişinin cinsiyetine ve yaşına göre değişkenlik gösterir.

Yaygın kullanılan bazı desen adları şunlardır:

• Geometrik ve sembolik desenler: Vavlar, Çaprazlar, Şınlar
• Çocuklara özgü desenler: Sinekler, Mineli, Dönmeli, Kuş gözü
• Bitkisel desenler: Erik yaprağı, Taç çiçeği, Purput (Erguvan), Çam ağacı, Kuşkonmaz
• Nesneli desenler: Kazan kulbu, Cecin, Mercekler, Dirsekler
• Yaş gruplarına göre özelleşmiş desenler: Dirsek dönmeli (genç ve yaşlı için farklı varyasyonları mevcuttur)

Bu desenler, genellikle zemin rengiyle kontrast oluşturan renklerde işlenir. Eskiden yalnızca kırmızı zemin rengi kullanılırken, günümüzde farklı ana renkler de tercih edilmektedir. Desen işlemek için kullanılan iplikler –“pulluk” adı verilen– genellikle yeşil veya mavi gibi renklerde ve çorap ipliğinden daha ince yapıdadır.

Üretim Metodu

Cimil Çorabı, burun kısmından başlanarak beş çift (on adet) ilmekle örülmeye başlanır. İlmek artırımı ile istenen uzunluğa ulaşılır ve örgü, diz altında tamamlanır. Arttırma işlemi tamamlandıktan sonra örgü, taban ve ön kısım yuvarlak olarak devam ettirilerek tamamlanır. Çorabın örülmesinde tüm aşamalar elle ve geleneksel yöntemlerle gerçekleştirilir.

Kültürel Bağ ve Coğrafi Sınır

Cimil Çorabı’nın üretimi, yalnızca Rize ili İkizdere ilçesi Cimil Köyü coğrafi sınırları içinde gerçekleştirilir. Ürünün geçmişi köyün tarihsel ve kültürel dokusuyla bağlantılıdır. Cimil Köyü’nde, çeyiz sandıklarında 10 ila 15 çift Cimil Çorabının bulunması geleneksel bir uygulamadır.

Kullanım Şartları

Cimil Çorabı ibaresi ve mahreç işareti amblemi, ürünün ya da ambalajının üzerinde görünür şekilde yer almalıdır. Eğer bu mümkün değilse, bu ibare ve amblem üretim yapılan işletmede kolayca görülebilecek bir şekilde bulundurulmalıdır.

^{Rize Cimil Çorabı, (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Denetim Süreci

Cimil Çorabı’nın üretimi, işlenmesi ve nihai ürüne dair tüm aşamalar, belirlenmiş denetim mekanizmalarıyla düzenli olarak kontrol edilir. Denetim süreci, İkizdere Kaymakamlığı koordinasyonunda; İkizdere Kaymakamlığı, İkizdere Belediyesi ve İkizdere İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünden belirlenen uzman temsilcilerce yürütülür. Bu ekip yılda en az bir defa düzenli denetim yapar. Ayrıca şikayet halinde veya gerekli görülen diğer durumlarda denetimler yeniden uygulanabilir. Denetim, aşağıdaki unsurları kapsar:

• Kullanılan malzeme türlerinin uygunluğu
• Üretim metoduna uygunluk
• Ürün özelliklerinin tanıma uygunluğu
• Coğrafi işaret ibaresi ve amblemin doğru kullanımı

Gerekli durumlarda denetim mercii, kamu veya özel sektördeki kuruluşlardan ya da uzman kişilerden destek alabilir.