Çine köftesi, Türkiye’nin Aydın iline bağlı Çine ilçesinde üretilen, mahreç işaretiyle tescillenmiş yerel bir köfte türüdür. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 24 Haziran 2013 tarihinden itibaren korunmak üzere, 29 Kasım 2018 tarihinde Çine Belediyesi tarafından tescil edilmiştir. Coğrafi işaretin türü mahreç işareti olup, markalama yöntemiyle kullanılmaktadır.

Ayırt Edici Özellikleri

Çine köftesini benzerlerinden ayıran temel unsur, üretiminde kullanılan etin kaynağı ve işlenme biçimidir. Köfte yapımında yalnızca Çine ilçesindeki meralarda doğal yöntemlerle beslenen, silaj ve şeker pancarı küspesiyle beslenmemiş, 1–1,5 yaşındaki Alaca, Esmer ve Simental ırkı erkek sığırların kaburga (döş) veya kol etleri kullanılır. Bu hayvanların yetiştiği bölge, Akdeniz ikliminin etkisi altındaki kurakçıl bitki örtüsüyle karakterizedir.

Yapılışı

Çine köftesinin üretimi, hem etin hazırlanışı hem de yoğurulma ve şekillendirme süreci bakımından kendine özgü kurallara sahiptir:

Malzemeler (8 kişilik)

• 1 kg kıyma (döş eti)
• 50 gr hayvan iç yağı
• 100 gr soğan
• 5 gr tuz
• 5 gr kimyon

Etin Hazırlanışı

• Et, kesim sonrası iki gün soğuk hava dolabında askıda dinlendirilir.
• Dondurulan et, soğuk zinciri bozulmadan kıyma makinesinde 0 numara ince taraktan geçirilir.
• İç yağ ve soğan ayrı ayrı az miktarda etle kıyılır; bu işlem yağın diri kalmasını önler.
• Kalan et tek seferde kıyılır; ikinci kez kıyma işlemi yalnızca iç yağ ve soğan için uygulanır.

Yoğurma ve Dinlendirme

• Kıyma karışımına tuz ve kimyon eklenerek yoğurma makinesinde karıştırılır.
• Karışım 6 saat dolapta dinlendirilir; tercihen akşamdan hazırlanıp sabaha kadar bekletilir.
• Şekil verme işlemi elde, el ıslatılarak yapılır.

Pişirme

• Köfteler 3–3,5 cm eninde, 5–5,5 cm boyunda hazırlanır.
• Önceden közlenmiş mangal kömürü üzerinde, alevsiz ve küllenmemiş ateşte 2–2,5 dakika pişirilir.

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Çine köftesinin üretiminde kullanılan etin, yalnızca Çine ilçesi sınırları içindeki meralarda yetiştirilen uygun yaş ve ırktaki erkek sığırlardan elde edilmesi zorunludur. Beslenme sürecinde silaj ve şeker pancarı küspesi kullanılmaması, ürünün ayırt edici niteliğini korumak açısından temel şarttır.

Denetim Mekanizması

Çine köftesinin coğrafi işaret kullanımına ilişkin denetim, Çine Belediyesi koordinatörlüğünde yürütülür. Denetim ekibinde Çine Kültür Derneği, Çine Esnaf ve Sanatkârlar Odası, Çine Ziraat Odası, Aydın Ticaret Odası ve İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü temsilcileri yer alır. Denetimler; etin temin edildiği yer, hayvanın türü ve yaşı, köftenin içeriği ve üretim süreci gibi unsurlar açısından yapılır. Etlerin menşei, kesimhane belgeleriyle kontrol edilir. Denetim süreci, kamu veya özel kuruluşlardan hizmet alınarak yürütülebilir ve hukuki süreçler denetim mercii tarafından takip edilir.