Çokgözlü amanda (Polyommatus amandus), 28–36 mm kanat açıklığına sahip zarif bir kelebektir. Erkeklerin kanat üstü parlak gök mavisi renkte olup kenarları siyah çizgiyle çevrilidir. Dişilerde kanatlar kahverengi veya gri-kahverengi tonlarda görülür, kimi zaman mavimsi yansımalar taşır. Alt kanatlar gri-bej zemin üzerinde siyah benekler ve ince turuncu desenlerle süslüdür. Bu desenler, türün benzer çokgözlü kelebeklerden ayırt edilmesinde önemli bir özelliktir.

^{Çokgözlü Amanda (pixabay)}

Yayılış ve Habitat

Bu tür Palearktik bölgede geniş bir dağılım gösterir. Avrupa’nın büyük bölümünden başlayarak Türkiye, Kafkasya, Orta Asya ve Sibirya’ya kadar uzanır. Türkiye’de hemen her bölgede gözlenir ve deniz seviyesinden 2000 metreye kadar olan yüksekliklerde yaşar. Nemli çayırlıklar, dere kenarları, alpin çayırlar, orman açıklıkları ve tarım arazilerinin kenarları türün tercih ettiği yaşam alanlarıdır.

Biyoloji ve Ekoloji

Çokgözlü amanda, Mayıs ile Ağustos ayları arasında uçuş gösterir. Alçak rakımlarda iki nesil, yüksek bölgelerde ise tek nesil verir. Erişkin bireyler özellikle yonca (Trifolium), korunga (Onobrychis), üçgül (Medicago) ve keven (Astragalus) gibi baklagillerin çiçeklerinden nektar alır. Tırtıllar ise bu bitkilerin yapraklarıyla beslenir ve kışı larva evresinde geçirir. Ayrıca tırtılların bazı karınca türleriyle simbiyotik bir ilişkisi bulunur; karıncalar tırtılları korurken, tırtıllar onlara şekerli salgılar sunar.

Benzer Türler

Polyommatus amandus, Polyommatus icarus (Çokgözlü mavi) ve Polyommatus semiargus (Çokgözlü gökmavi) ile kolaylıkla karıştırılabilir. Ancak amanda genellikle daha iri yapılıdır, kanat mavisi daha parlaktır ve kanat altındaki siyah benekleri daha belirgindir.

Korunma Durumu

IUCN tarafından “Asgari Endişe (LC)” kategorisinde değerlendirilmektedir. Küresel ölçekte tehdit altında olmasa da tarımsal faaliyetler, yoğun pestisit kullanımı, habitat kaybı ve iklim değişikliği yerel popülasyonları olumsuz etkileyebilir.

Bilimsel ve Kültürel Önemi

Polyommatus türleri, biyocoğrafya, taksonomi ve evrimsel biyoloji araştırmalarında model organizmalardan biri olarak önem taşır. Canlı renkleri ve estetik görünümleriyle doğa gözlemcilerinin de ilgi duyduğu kelebek türleri arasında yer alır.