Deltoid Kası, omuzu saran ve kolun hareketlerinde önemli rol oynanan bir kastır. İsmini, üçgen şeklinden dolayı Yunanca "delta" (Δ) kelimesinden alır. Bazı anatomik kaynaklarda deltoideus olarak da geçer. Kolun ana abdüktör kası (kaldırıcı kas) olarak işlev görür ve omuz ekleminin stabilizasyonuna katkıda bulunur.

Anatomik Yapı

Morfoloji ve Bölümleri

Deltoid kası, omuz çevresinde üç farklı anatomik bölümden oluşan geniş ve üçgen biçimli bir kastır. Bu bölümler: ön (klaviküler) baş, orta (akromiyal) baş ve arka (spinal) baş olarak adlandırılır. Ön baş, klavikulanın lateral üçte birlik kısmından orijin alır ve esas olarak kolun fleksiyonu (öne kaldırılması) ile iç rotasyonuna katkı sağlar. Orta baş, akromion çıkıntısından başlar ve kolun abdüksiyonu, yani yana doğru açılması sırasında ana etkili kas olarak görev alır. Arka baş ise skapulanın spina çıkıntısından başlar ve kolun ekstansiyonu (arkaya götürülmesi) ile dış rotasyonu işlevlerinde aktiftir. Deltoid kasının tüm lifleri, humerusun lateralinde bulunan deltoid tüberozitesine tutunarak sonlanır. Bu yapısal bütünlük, kasın omuz hareketleri sırasında çok yönlü kuvvet üretmesini sağlar.

Embriyolojik Köken ve Sınıflandırma

Deltoid kası, paraksiyel mezoderm kökenli somitik mezenşimden türeyerek ekstremite tomurcuğu içinde gelişen dorsal kas kitlesinden farklılaşır. Skapulohumeral kaslar arasında sınıflandırılan bu kas, hem yüzeyel konumu hem de çoklu fonksiyonu nedeniyle üst ekstremitenin önemli kaslarından biridir.

Sinir İnnervasyonu ve Vasküler Beslenme

Deltoid kası, aksiller sinir (C5–C6) tarafından innerve edilir. Bu sinir, brakiyal pleksusun posterior kordonundan çıkarak, kasın derin yüzeyine dallar gönderir. Aksiller sinir aynı zamanda teres minor kasını da innerve eder ve humerus boynu etrafından geçerken travmaya açık bir pozisyonda seyreder. Kasın vasküler beslenmesi esas olarak posterior sirkumfleks humeral arter tarafından sağlanır. Bu arter, aksiller arterin bir dalıdır ve deltoid kasın derinliklerine dallar vererek yeterli perfüzyon sağlar.

Fonksiyon ve Klinik İlişkiler

Deltoid kası, çok başlı yapısı sayesinde omuz ekleminin hemen her yönündeki hareketlerine katkı sağlar. En belirgin fonksiyonu, kolun abdüksiyonudur; özellikle 15 dereceden sonraki hareketlerde deltoid, supraspinatus kasından görevi devralır ve kolu yana doğru kaldırır. Ön lifleri, fleksiyon ve iç rotasyon hareketlerinde; arka lifleri ise ekstansiyon ve dış rotasyonda aktif rol oynar. Ayrıca kas, humerus başını glenoid boşlukta tutarak omuz ekleminin pasif stabilizasyonuna da katkıda bulunur. Klinik açıdan, deltoid kası intramüsküler enjeksiyonlar için sık tercih edilen bir bölgedir; özellikle erişkinlerde bu kas, iyi vaskülarize olması ve kolay erişilebilirliği nedeniyle öne çıkar. Ancak aşırı kullanım, direkt travma ya da tekrarlayan mikrotravmalar sonucu zedelenebilir ve omuz ağrısına yol açabilir. Aksiller sinirin yaralanması durumunda, deltoid kası ciddi şekilde etkilenebilir. Bu durum, kas atrofisi ve omuz abdüksiyonunda belirgin güçsüzlük ile sonuçlanabilir. Sinir hasarı genellikle humerus başı kırıkları, omuz çıkıkları ya da cerrahi müdahaleler sonrası gelişebilir.