Denizcilik ve Kabotaj Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti’nin denizlerdeki egemenliğini ve millî ekonomik bağımsızlığını sembolize eden, her yıl 1 Temmuz tarihinde kutlanan resmî bayramlardan biridir. Bayramın temelini oluşturan “kabotaj” kavramı, bir devletin kendi kıyılarında ve karasularında ticari gemi işletme hakkını yalnızca kendi vatandaşlarına ve kendi bayrağını taşıyan gemilere tanıma esasına dayanır. Bu hak, uluslararası hukukta devletlerin egemenlik yetkilerinden biri olarak kabul edilmektedir ve deniz güvenliği, ekonomik denetim, millî ulaşım altyapısı ile millî sanayi teşvikleri açısından stratejik öneme sahiptir.

^{Göğün ve Denizlerin Nöbetinde (Yapay Zeka Tarafından Oluşturulmuştur)}

Tarihî Arka Plan ve Lozan Antlaşması

Osmanlı Devleti döneminde kapitülasyonlar nedeniyle kabotaj hakkı yabancı devletlere tanınmış, liman hizmetlerinden kıyı taşımacılığına kadar birçok denizcilik faaliyeti yabancıların denetimine girmiştir. Bu durum, Osmanlı’nın ekonomik bağımsızlığını kaybetmesinde önemli bir etken olmuştur. Millî Mücadele’nin başarıyla sonuçlanmasının ardından 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Barış Antlaşması'nın 9, 10 ve 11. maddeleri ile Türkiye’nin kabotaj hakkı uluslararası alanda tanınmıştır. Ancak bu hak, 1924 yılı başına kadar yabancı devletlerin Türk limanlarındaki faaliyetlerine izin verilmesi şartıyla geçici olarak ertelenmiş, bu süreç 1926 yılı 1 Temmuz tarihinde sonlandırılarak tam anlamıyla Türk devletine devredilmiştir.

Kabotaj Kanunu ve Bayramın İlanı

19 Nisan 1926 tarihinde kabul edilen ve 29 Nisan 1926 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak 1 Temmuz 1926 tarihinde yürürlüğe giren 815 sayılı “Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye (Kabotaj) ve Limanlarla Kara Suları Dâhilinde İcrayı San’at ve Ticaret Hakkında Kanun”, Türk karasularında ve iç sularında denizcilik faaliyetlerini yalnızca Türk vatandaşlarına tahsis etmiştir. Kanun ile yabancı gemilerin Türk limanları arasında yolcu ve yük taşıması yasaklanmış; balıkçılık, batık çıkarma, kılavuzluk, liman işçiliği ve benzeri faaliyetler yalnızca Türk yurttaşlarına bırakılmıştır.

Kabotaj Kanunu'nun yürürlüğe girdiği 1 Temmuz tarihi, 1935 yılından itibaren “Kabotaj Bayramı” olarak kutlanmaya başlanmıştır. 2007 yılında ise bu bayram, Ulaştırma Bakanlığı'nın düzenlemeleriyle “Denizcilik ve Kabotaj Bayramı” adını almıştır.

Kutlama Biçimleri ve Simgesel Anlamı

Denizcilik ve Kabotaj Bayramı, denizcilik faaliyetlerine ve Türk bayraklı deniz taşımacılığına dikkat çekmek amacıyla çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. Türkiye genelinde liman şehirlerinde halkın katılımına açık törenler, deniz gösterileri, flyboard ve yüzme yarışmaları, deniz şehitlerini anma programları düzenlenmektedir. Ayrıca Sahil Güvenlik ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüklerine ait gemi ve botlar gösteri geçişleriyle kutlamalara eşlik etmektedir.

^{Sessiz Gurur, Aydınlık Geceler (Yapay Zeka Tarafından Oluşturulmuştur)}

Bayram yalnızca sembolik bir yıl dönümü değil, aynı zamanda Türkiye’nin ekonomik bağımsızlığının, millî egemenliğinin ve denizcilikte kendi kendine yeterliliğinin bir simgesi olarak görülmektedir. Üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye için bu hak, sadece ekonomik değil aynı zamanda stratejik ve güvenlik açısından da büyük önem taşımaktadır.