Dereiçi (Killit) Köyü, Türkiye'nin Mardin ilinin Midyat ilçesine bağlıdır. İlçe merkezine yaklaşık 10 km uzaklıkta yer almaktadır. Yerleşim coğrafi olarak dağlık ve engebeli bir arazi üzerinde konumlanmıştır. Köy, idari olarak köy statüsündedir ve yerel yönetim Midyat Kaymakamlığı'na bağlıdır.

^{Dereiçi Köyü (Anadolu Ajansı)}

Tarihî Süreç ve Yerleşim Geçmişi

Köy, tarih boyunca Süryani Ortodoks cemaatine ev sahipliği yapmıştır. Yerleşimin geçmişi yüzyıllar öncesine uzanmakta olup, özellikle 19. yüzyılda önemli bir yerleşim merkezi hâline gelmiştir. 20. yüzyıl boyunca çeşitli sosyal, ekonomik ve siyasal nedenlerle nüfus yapısında değişiklikler olmuştur.

Mimari ve Sivil Yapı Özellikleri

Köyde geleneksel taş mimarisi hâkimdir. Yapılar genellikle üç katlı olup taş işçiliği ile inşa edilmiştir. Evler iç avlulu ve kemerli yapısıyla dikkat çeker. Sivil mimaride kullanılan taş işçiliği bölgedeki geleneksel yapı kültürünü yansıtır. Bazı yapılar terk edilmiş olsa da, özgün mimari büyük ölçüde korunmuştur.

Dini ve Kültürel Miras

Dereiçi köyü, Süryani Ortodoks toplumu açısından önemli bir dini merkezdir. Köyde Mar Had Bşabo, Mar Şmuel ve Mor Şemun manastırları gibi dini yapılar yer alır. Bu yapılar, hem ibadet hem de eğitim faaliyetleri için kullanılmıştır. Dini yapılar, bölgenin Hristiyan mimari mirasını taşımaktadır.

^{Dereiçi Köyü (Anadolu Ajansı)}

Demografik Değişim ve Göç

Köyün nüfusu tarih içinde önemli değişiklikler göstermiştir. Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren göçler yoğunlaşmıştır. Göçün temel nedenleri arasında güvenlik, ekonomik şartlar ve sosyal etkenler yer almaktadır. Günümüzde köyde yerleşik nüfus oldukça azalmıştır.

Süryani Kültürüne Katkısı

Köy, Süryani dili, dini ritüelleri ve geleneksel yaşam biçiminin sürdürüldüğü bir merkez olmuştur. Yüzyıllar boyunca birçok din adamı ve kanaat önderi bu köyde yetişmiştir. Kültürel miras, geleneksel kutlamalar ve mimari unsurlar aracılığıyla kuşaklar arasında aktarılmıştır.

Koruma ve Restorasyon Çalışmaları

Köydeki tarihî yapılar, hem kamu kurumları hem de bazı sivil inisiyatifler aracılığıyla koruma altına alınmaya çalışılmaktadır. Restorasyon projeleri kapsamında bazı kiliseler ve sivil yapılar onarılmıştır. Bu çalışmaların amacı, tarihî dokunun korunması ve kültürel turizme katkı sağlanmasıdır.