Dikey kuyruk testi, bir hava aracının dikey stabilizatör (dikey kuyruk) yapısının statik, dinamik ve yorulma koşulları altındaki yapısal dayanımını, rijitliğini ve işlevsel performansını değerlendirmek amacıyla yapılan testler bütünüdür. Dikey kuyruk, uçağın yönelme (yaw) hareketlerini denetleyen ve yön dümeninin yer aldığı aerodinamik yüzeydir. Uçuş güvenliği açısından bu yüzeyin taşıma yükleri altındaki davranışı kritik öneme sahiptir.

^{F-18 Savaş Uçağı Dikey Kuyruk Test Çalışması (NASA Armstrong Flight Research Center)}

Amaç ve Kapsam

Dikey kuyruk testlerinin temel amacı, bu yapının uçuş esnasında karşılaşabileceği aerodinamik kuvvetler, manevra yükleri, türbülans etkileri ve motor asimetrisi gibi senaryolar altında nasıl davrandığını belirlemektir. Testler genellikle şu kategorilerde gerçekleştirilir:

• Statik Yük Testleri: Dikey kuyruğa uygulanan belirli yükleme durumlarında yapının elastik deformasyonu ve taşıma kapasitesi incelenir. Bu testlerde limit ve kırılma yükü seviyeleri kontrol edilir.
• Yorulma Testleri: Tekrarlı yükler altında yapının dayanımı değerlendirilir. Bu testler, malzeme yorgunluğu, bağlantı noktaları ve perçinli bölgelerde oluşabilecek hasarları ortaya çıkarmayı hedefler.
• Titreşim ve Modal Testler: Uçağın titreşim karakteristikleri belirlenir. Özellikle kuyruk bölgesindeki doğal frekansların tespiti ve rezonans etkilerinin önlenmesi amacıyla gerçekleştirilir.
• Fonksiyonel Testler: Dikey kuyruk içinde yer alan hareketli yüzeylerin (örneğin yön dümeni) mekanik çalışması ve kontrol sistemleri test edilir.

Test Yöntemleri

Testler, hem yerde hem de uçuş sırasında gerçekleştirilebilir. Yer testlerinde, yapay yük uygulama sistemleri (hidrolik silindirler, servo motorlar) kullanılarak uçuşta oluşabilecek kuvvetler simüle edilir. Uçuş testleri ise gerçek uçuş koşullarında yapılan ölçümleri içerir. Bu ölçümler için yapıya sensörler (gerinim ölçerler, ivmeölçerler) yerleştirilir.

Standartlar ve Uygulama Alanları

Dikey kuyruk testleri, havacılık otoritelerinin belirlediği sertifikasyon gerekliliklerine göre yapılır. Bu testler; sivil yolcu uçakları, askeri hava araçları, insansız hava araçları (İHA) ve helikopterler gibi farklı hava aracı türlerinde uygulanır. Ayrıca yeni malzeme veya üretim yöntemleri kullanılan dikey kuyruk tasarımlarında da zorunlu test aşamalarındandır.