Dünya Çocuk Günü, çocukların haklarını korumak, onların refahını geliştirmek ve uluslararası dayanışmayı teşvik etmek amacıyla her yıl 20 Kasım tarihinde kutlanan uluslararası bir gündür. Dünya Çocuk Günü; çocukların eğitim, sağlık, barınma, korunma ve katılım gibi temel haklarının tanınması ve hayata geçirilmesine dikkat çekmeyi hedefler.
Dünya Çocuk Günü (Anadolu Ajansı)
Tarihçe
BM Genel Kurulu, 20 Kasım 1959 tarihinde “Çocuk Hakları Bildirgesi"ni kabul etmiş, 30 yıl sonra aynı tarihte, 20 Kasım 1989’da “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”yi onaylamıştır. Bu sözleşme, çocukları yalnızca korunmaya muhtaç bireyler olarak değil, hak sahibi bireyler olarak tanıyan ilk uluslararası hukuk metni olmuştur. Sözleşme, dünya devletlerinin neredeyse tamamı tarafından onaylanarak evrensel bir nitelik kazanmıştır.
Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin kabul edilmesiyle birlikte 20 Kasım tarihi, her yıl dünya genelinde “Dünya Çocuk Günü” olarak anılmaya başlanmıştır. 1990 yılından itibaren bu tarih, hem Bildirge’nin hem de Sözleşme’nin kabulünün yıldönümü olarak kutlanmaktadır.
Çocuk Hakları ve Sözleşme’nin İçeriği
Çocuk hakları, tüm çocukların doğuştan sahip olduğu; eğitim, sağlık, barınma, korunma ve kendini ifade etme gibi hakları kapsar. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, bu hakların korunması için devletlere, ailelere ve topluma sorumluluklar yüklemektedir. Sözleşme’nin 6. maddesi her çocuğun yaşama hakkına sahip olduğunu belirtir. 24. madde ise her çocuğun en yüksek sağlık standartlarından yararlanma hakkını güvence altına alır. Devletlerin, çocukların ihmal, istismar veya şiddete maruz kalmaları halinde gerekli koruma, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerini sağlaması yükümlülüğü bulunmaktadır.
Birleşmiş Milletler ve UNICEF’in Rolü
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Dünya Çocuk Günü’nün koordinasyonundan ve çocuk haklarıyla ilgili küresel farkındalık çalışmalarından sorumludur. UNICEF, bu günü “çocuklar için, çocuklar tarafından yürütülen küresel bir eylem günü” olarak tanımlamaktadır.
UNICEF, çocukların seslerini duyurabilecekleri platformlar oluşturmakta, onların fikirlerinin karar alma süreçlerine yansımasına katkı sağlamaktadır. Bu çerçevede, her yıl farklı ülkelerde çeşitli etkinlikler ve temalarla kutlamalar düzenlenmektedir. UNICEF Genel Sekreteri António Guterres, Dünya Çocuk Günü’nü “çocukların haklarını savunma ve geleceğe yön verme günü” olarak nitelendirmiştir.
Çocuklar (Anadolu Ajansı)
Türkiye’de Dünya Çocuk Günü Kutlamaları
Türkiye, 1990 yılında Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’yi onaylamıştır. Bu kapsamda her yıl 20 Kasım’da Dünya Çocuk Günü çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. UNICEF Türkiye ve paydaş kurumlar, çocukların görüşlerini dile getirebildikleri “Çocuk Forumu” etkinliklerini düzenlemektedir. UNICEF Türkiye’nin 75. kuruluş yılı kapsamında 18–20 Kasım tarihleri arasında Ankara’da düzenlenen Çocuk Forumu’nda, Türkiye’nin 81 ilinden gelen çocuk temsilciler, iklim değişikliğine yönelik önerilerini ve beklentilerini karar alıcılara iletmiştir. Forum kapsamında her yıl olduğu gibi, 81 ilden seçilen bir kız ve bir erkek çocuk, hazırlanan bildiriyi Türkiye Büyük Millet Meclisi yetkililerine sunmaktadır. Aynı etkinlikler çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı iş birliğiyle Ankara Kalesi, Van Akdamar Kilisesi, Aspendos Tiyatrosu, Bodrum Kalesi, Troya Atı, Nemrut Dağı heykelleri, Sümela Manastırı ve Kapadokya’daki Üç Güzeller Peribacaları gibi tarihi yapılar mavi renkle aydınlatılmıştır. Bu sembolik etkinlik, çocuk haklarına ve sürdürülebilir geleceğe dikkat çekmeyi amaçlamaktadır.
UNICEF Türkiye Temsilcisi Regina De Dominicis, 2023 yılı teması olan “İklim Değişikliği ve Çocuklar” kapsamında yaptığı açıklamada, iklim krizinin çocukların yaşam, gelişim ve gelecek potansiyellerine yönelik ciddi bir tehdit oluşturduğunu belirtmiştir.
Türkiye’de Çocuk Sağlığına Yönelik Uygulamalar
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı, çocuk sağlığını korumak ve geliştirmek amacıyla çok sayıda ulusal program yürütmektedir. Sağlıkta Dönüşüm Programı çerçevesinde ana ve çocuk sağlığı temel öncelikler arasında yer almaktadır. Bebek ve çocuk ölümlerinin azaltılması, engellilik oranlarının düşürülmesi ve erken tanı uygulamalarının yaygınlaştırılması bu çalışmaların odağını oluşturmaktadır.
Ülkede doğan her bebek, aile hekimleri tarafından doğum sonrası ilk yıl içinde dokuz kez, altı yaşına kadar ise toplam on altı kez ücretsiz olarak izlenmektedir. Bu izlemler kapsamında bağışıklama, tarama testleri, beslenme danışmanlığı, çocuk güvenliği ve büyüme-gelişme izlem hizmetleri sunulmaktadır. Bu uygulamalar, çocukların sağlıklı büyüme ve gelişmelerini desteklemeyi ve olası sağlık sorunlarının erken dönemde tespit edilmesini amaçlamaktadır.
