Dünya Engelliler Haftası, engelli bireylerin toplumsal yaşama eşit şartlarda katılımını desteklemek, engellilik konusunda farkındalık oluşturmak ve toplumda kapsayıcılığı artırmak amacıyla her yıl 10-16 Mayıs tarihleri arasında kutlanmaktadır. Engellilik, kişinin doğuştan veya sonradan kazandığı bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal veya sosyal yeteneklerinin bir kısmını kaybetmesiyle ortaya çıkar.

^{10-16 Mayıs Dünya Engelliler Haftası (Anadolu Ajansı)}

Tarihçe

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 1981’in Uluslararası Engelliler Yılı olarak belirlenmesine karar vermiştir. Bu karardan önce geçen beş yıl boyunca, engellilerin yaşadığı zorluklar ve toplumsal yaşamda eşit olanaklardan yararlanmaları üzerinde çalışmalar yapılmıştır. 1983-1992 yılları, Birleşmiş Milletler tarafından Engelli Kişilerin On Yılı olarak ilan edilmiştir. 1992 yılında alınan karar ile 10-16 Mayıs tarihleri “Dünya Engelliler Haftası” olarak anılmaya başlanmıştır.

Amaç ve Önemi

Dünya Engelliler Haftası’nın temel amacı, engelli bireylerin toplumsal yaşamda diğer bireylerle eşit şartlarda yer almasını sağlamak ve engellilerin haklarının korunmasına dikkat çekmektir. Haftanın düzenlenmesiyle toplumsal farkındalığın artırılması, engellilikle ilgili bilgi paylaşımının sağlanması ve toplumda ayrımcılığın azaltılması hedeflenmektedir. Engellilik oldukça çeşitlilik gösterdiği için, doğumda beklenen yaşam süresinin uzaması ve kronik hastalıkların artması engelli birey sayısının da artmasına yol açmaktadır.

Engelliliğin Nedenleri

Türkiye’de engelliliğin en sık görülen nedenleri kronik hastalıklar, kazalar ve yaralanmalar, genetik hastalıklar ve gebelik sırasında yaşanan sorunlardır. Engellilik doğuştan olabileceği gibi, yaşamın ilerleyen dönemlerinde geçirilen hastalıklar, kaza ve yaralanmalar nedeniyle de ortaya çıkabilir.

Sosyal Farkındalık ve Etkinlikler

Hafta boyunca düzenlenen etkinlikler, engellilerin toplumsal yaşama katılımını destekler ve toplumda farkındalığı artırır. Forumlar, paneller ve kültürel faaliyetler ile engellilerin yaşadığı zorluklar görünür hâle getirilir. Türkiye’de bu kapsamda yapılan projeler, engelli çocuk ve gençlerin topluma kabul görmesine katkı sağlar ve toplumsal eşitliği güçlendirmeyi amaçlar.

Küresel Uygulamalar

Dünya Engelliler Haftası, Birleşmiş Milletler üyesi ülkelerde farkındalık oluşturmak amacıyla çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. Haftada engellilikle ilgili tartışmalar, forumlar ve kampanyalar düzenlenir. Topluluklar, bölgelerinde toplantılar, görüşmeler ve gösteriler organize etmeye teşvik edilir. Etkinlikler, engelli bireylerin toplumun aktif üyeleri olduğunu göstermeyi hedefler ve toplumsal kabul ile eşit haklar konusunda farkındalığı artırır. Bu haftada yapılan faaliyetler, engellilerin yaşadığı güçlüklerin görünür olmasını sağlayarak daha kapsayıcı bir toplum için adımlar atılmasına katkıda bulunur.

Türkiye’de Yapılan Çalışmalar

Türkiye’de Dünya Engelliler Haftası, Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı iş birliği ile çeşitli eğitim ve farkındalık programları kapsamında kutlanmaktadır. Özel eğitim okulları ve hastane sınıfları ile iş birliği yapılmakta, “Farklılığım Benim Gücüm” sloganıyla sosyal farkındalık projeleri yürütülmektedir. Engelli çocuk ve gençlerin toplumda kabul görmesi ve yaşadıkları güçlükleri aşabilmeleri bu projelerle desteklenmektedir.

Engelliliğin önlenmesi amacıyla Türkiye’de yürütülen sağlık programları arasında yenidoğan işitme taraması, erken yaş işitme ve görme taramaları, fenilketonüri, biyotidinaz ve hipotiroidi taramaları, gelişimsel kalça displazisi erken tanı ve tedavisi, kistik fibrozis ve konjenital adrenal hiperplazi taramaları, Spinal Muskuler Atrofi (SMA) taraması ve hemoglobinopati taramaları yer almaktadır. Erken yaş taramaları ve beş yaş altındaki çocuklarda kaza ve yaralanmaların önlenmesi amacıyla uygulanan “Çocuk Güvenliğinin Sağlanması Programı” da yürütülmektedir.

Sağlık hizmetlerine erişimi kolaylaştırmak için hastaneler engelliler için erişilebilir hâle getirilmiş, hastane personeline işaret dili eğitimi verilmiş ve eve ya da yatağa bağımlı hastalar için uzaktan sağlık raporu uygulaması başlatılmıştır. Refakatçi personel temini, poliklinik hizmetlerinde öncelik sağlanması ve işitme engelliler için ESİM üzerinden iletişim sağlanması gibi uygulamalar hayata geçirilmiştir. Görme ve işitme yetersizliği olan bireyler için e-Nabız web sitesinde erişim kolaylıkları sağlanmış, ebeveynler çocuklarının sağlık verilerine ulaşabilmektedir.