Dünya Sigarayı Bırakma Günü, her yıl 9 Şubat tarihinde kutlanan, tütün kullanımının sağlık üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekmeyi ve bireyleri tütün ürünlerini bırakmaya teşvik etmeyi amaçlayan uluslararası bir farkındalık günüdür. Bu gün, tütün kullanımına bağlı hastalıkların ve ölümlerin önlenmesi, pasif etkilenimden kaynaklanan risklerin azaltılması ve toplumda sağlıklı yaşam bilincinin güçlendirilmesi için çeşitli etkinliklerle gözlemlenir. Türkiye’de de 9 Şubat, “Sigarayı Bırakma Günü” olarak belirlenmiş olup toplumda tütün kullanımının zararları konusunda farkındalık yaratmak ve bırakmayı teşvik etmek amacıyla faaliyetler yürütülmektedir.

^{Dünya Sigara Bırakma Günü (Anadolu Ajansı)}

Tarihçe

Dünya Sigarayı Bırakma Günü, tütün kullanımının küresel sağlık üzerindeki etkilerine dikkat çekmek amacıyla uluslararası düzeyde düzenlenmektedir. Türkiye’de 9 Şubat tarihi, sağlıklı yaşam bilincini geliştirmek ve tütün kullanıcılarını bırakmaya yönlendirmek amacıyla resmî olarak benimsenmiştir.

Amaç ve Önemi

Dünya Sigarayı Bırakma Günü, tütün kullanımının ve pasif etkilenimin sağlık üzerindeki olumsuz etkilerine karşı toplumda farkındalık oluşturmayı hedeflemektedir. Bu amaç doğrultusunda tütün ürünü kullanan kişilere bırakmaları yönünde teşvik sağlanmakta, toplumda sağlıklı yaşam bilinci güçlendirilmekte ve özellikle çocuklar ile gençlerin tütün dumanına maruz kalma riskleri azaltılmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada 1,3 milyar kişi tütün ürünü kullanmaktadır ve kullanıcıların yüzde 80’i düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır. Dünyada her gün yaklaşık 22 bin kişi, yılda 8 milyondan fazla kişi tütün ürünü kullanımına bağlı hastalıklar sebebiyle hayatını kaybetmektedir. Ölümlerin 7 milyonu doğrudan tütün kullanımına, 1,2 milyonu ise pasif etkilenime bağlıdır.^【1】 

Etkinlikler ve Farkındalık Çalışmaları

Türkiye'de Dünya Sigarayı Bırakma Günü kapsamında il ve ilçe merkezlerinde, üniversite kampüslerinde ve kamu binalarında bilgilendirme stantları kurulmakta, karbon monoksit ölçümleri yapılmakta ve sigara bırakma poliklinikleri hakkında bilgi verilmektedir. Kamu kurumları, meslek grupları ve topluluklara yönelik sunumlar yapılmakta, sosyal medya ve yerel basın aracılığıyla farkındalık artırılmaktadır. Bu çalışmalar, toplumun tütün ürünlerinin sağlık, sosyal, ekonomik ve çevresel zararlarından korunmasını, tütün kullanıcılarının bırakmaları için teşvik edilmesini ve desteklenmesini sağlamaktadır.

Sigaranın Sağlığa Etkileri

Sigara kullanımı, akciğer, ağız, gırtlak, yemek borusu, mesane, serviks ve pankreas kanseri riskini artırmakta, kalp-damar hastalıkları ve koroner kalp hastalığının gelişiminde etkili olmakta, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), astım ve pnömoni gibi solunum sistemi hastalıklarına yol açmaktadır. Sigara içme süresi ve sıklığı arttıkça bu sağlık riskleri de yükselmektedir.

Sigara bırakan kişilerde sağlık üzerindeki olumlu etkiler kısa ve uzun vadede gözlemlenir. Bırakmanın ardından ilk 20 dakikada kalp atış hızı ve kan basıncı normale döner. 2–12 hafta içinde dolaşım sistemi iyileşir, akciğer kapasitesi artar, öksürük ve nefes darlığı azalır ve bağışıklık sistemi güçlenir. Bir yıl sonunda koroner kalp hastalığı riski sigara içen birinin yarısı kadar düşer; beş yıl sonra inme ve kalp krizi riski azalmaya devam eder. On yıl sonunda akciğer kanseri riski sigara içen birinin yarısı kadar olurken, on beş yıl sonunda koroner kalp hastalığı riski sigara içmeyen kişilerle eş seviyeye iner.

Erken yaşta sigarayı bırakmak, vücudun kendini onarma sürecini hızlandırır ve sigaraya bağlı hastalıkların önlenmesini sağlar. Bu süreç, kalp-damar sistemi, solunum sistemi, bağışıklık sistemi ve kanser riskine yönelik kapsamlı sağlık faydaları sunar.

Sigara Bırakma Hizmetleri ve Denetimler

Türkiye’de sigara bırakma hizmetleri kapsamlı bir şekilde sunulmaktadır. ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı, 7 gün 24 saat canlı destek sağlamaktadır ve bağımlılık testi ile kişiye özel bırakma planı oluşturmakta motivasyonel danışmanlık sunmaktadır. 2024 yılında 308.222 kişi bu hizmetten yararlanmıştır. 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun kapsamında, Dumansız Hava Sahası Denetim Sistemi ile 7/24 denetimler yapılmakta ve ALO 184 SABİM-Tütün İhbar Hattı ile Yeşil Dedektör Mobil Uygulaması üzerinden yapılan ihbarlara yanıt verilmektedir. 2024 yılında toplam 3.844.914 denetim yapılmış ve 21.698 ihlal tespit edilmiştir.^【2】 

Uyarı: Bu maddede yer alan içerik, yalnızca genel ansiklopedik bilgi amacı taşımaktadır. Buradaki bilgiler tanı koyma, tedavi etme ya da tıbbi yönlendirme amacıyla kullanılmamalıdır. Sağlıkla ilgili konularda karar vermeden önce mutlaka bir hekime veya uzman sağlık personeline danışmanız gerekmektedir. Bu bilgilerin tanı veya tedavi amacıyla kullanılması sonucunda doğabilecek durumlardan madde yazarı ve KÜRE Ansiklopedi herhangi bir sorumluluk kabul etmez.