Eflani Çember bezi, Türkiye’nin Karabük iline bağlı Eflani ilçesinde üretilen, geleneksel dokuma teknikleriyle hazırlanan bir kumaş türüdür. Bu bez, özgün motifleri ve el işçiliğiyle dikkat çeker ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında coğrafi işaret olarak korunmaktadır.

Tescil işlemi, Eflani Kaymakamlığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından 15 Nisan 2008 tarihinde başvurusu yapılarak 3 Kasım 2015 tarihinde tamamlanmıştır.

Üretim ve Dokuma Tekniği

Eflani Çember Bezi, yüzeyinde belirgin motiflerle karakterize bir dokuma ürünüdür. Bu motifler, farklı renk ve kalınlıktaki atkı ipliklerinin özgün ipliklerle bağlantı oluşturmasıyla ortaya çıkar. Dokuma işlemi, genellikle el tezgâhlarında gerçekleştirilir ve iki ana teknikle üretilir: mekikli ve işlemeli çember bezi.

Mekikli Çember Bezi

Mekikli çember bezinde, dokumanın yüzeyindeki motifler, mekik kullanılarak atkı ipliklerinin özgün iplikler arasından geçirilmesiyle oluşturulur. Bu teknikte, kumaşın kısa kenarlarında ve boylamasına kısmında yer alan iplikler, özel motifler oluşturur. Bu motifler arasında Tek Filiz, Çift Filiz, Top Filiz ve Satar Filizi gibi isimlerle anılan desenler bulunur. Mekikli teknik, motiflerin daha düzenli ve ritmik bir şekilde kumaş yüzeyinde yer almasını sağlar.

İşlemeli Çember Bezi

İşlemeli çember bezinde ise motifler, dokumanın genişliği boyunca boydan boya uzanan zemin atkılarından farklı kalınlıkta ve renkteki desen atkılarının el ile tek tek geçirilmesiyle oluşturulur. Bu yöntem, dokuma yüzeyinde daha karmaşık ve ayrıntılı kompozisyonların ortaya çıkmasını sağlar. Atkı iplikleri, önceden ayrılmış olan desen atkılarının yüzeyinde gezdirilerek, kumaşın estetik yapısını zenginleştirir. İşlemeli çember bezi, el işçiliğinin yoğun olduğu bir üretim süreci gerektirir ve bu nedenle daha zahmetlidir.

Kültürel ve Coğrafi Önemi

Eflani Çember Bezi, Eflani ilçesinin kültürel mirasının önemli bir parçasıdır. Geleneksel dokuma teknikleriyle üretilen bu kumaş, hem estetik hem de işlevsel özellikleriyle bölgenin el sanatları geleneğini yansıtır. Coğrafi işaret tescili, bu ürünün Eflani’ye özgü olduğunu garanti eder ve bölgenin kültürel kimliğini korumayı amaçlar. Dokuma sürecinde kullanılan teknikler ve motifler, nesilden nesile aktarılmış olup, yerel halkın el becerisi ve estetik anlayışını sergiler.