Karabük, Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alan ve sanayileşmenin etkisiyle hızla büyüyen bir kenttir. 1937 yılında Türkiye’nin ilk ağır sanayi hamlesi olan Kardemir Demir-Çelik Fabrikası’nın kurulmasıyla bir sanayi merkezi haline gelmiş ve 1995 yılında il statüsüne kavuşarak Türkiye’nin 78. ili olmuştur. Tarih boyunca Paflagonya bölgesi içinde yer alan Karabük, Hititlerden Bizans’a, Osmanlı’dan günümüze kadar çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Safranbolu gibi UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan kültürel miraslarıyla tarihi dokusunu koruyarak öne çıkan Karabük, aynı zamanda doğal güzellikleri, kanyonları ve mağaralarıyla turizm potansiyeline sahiptir. Yoğun orman alanlarına sahip olan kent, orman ürünleri, demir-çelik sanayisi ve eğitim sektörüyle gelişmiş bir ekonomik yapıya sahiptir. Karabük Üniversitesi'nin açılmasıyla eğitim ve öğrenci nüfusu açısından da büyüme gösteren şehir, sanayi, kültür ve doğa turizminin birleştiği önemli bir merkez konumundadır.

^{Safranbolu Evleri}

Tarihçe

Karabük, ismini üzerinde bulunduğu coğrafi yapının özelliklerinden almıştır. "Kara" ve "Bük" kelimelerinin birleşmesiyle oluşan Karabük, "kara çalılık yer" anlamına gelmektedir. Şehir, tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve 20. yüzyılın sanayileşme hamlesiyle birlikte Türkiye'nin en önemli sanayi kentlerinden biri hâline gelmiştir.

Tarih Öncesi ve İlk Çağlarda Karabük

Karabük ve çevresinde tarih öncesi dönemlere ait birçok höyük ve tümülüs bulunmasına rağmen, bu alanlarda sistemli bir arkeolojik kazı yapılmamıştır. Ancak, yapılan yüzey araştırmaları bölgenin tarihinin İlk Tunç Çağı’na (M.Ö. 2500) kadar uzandığını göstermektedir. Özellikle Eskipazar ilçesinde bulunan Yazıboy köyü, bölgedeki en eski yerleşim yerlerinden biri olarak öne çıkmaktadır.

İlkçağ'da Karabük ve çevresi, Hititler'den itibaren Frigler, Helenistik krallıklar ve Roma İmparatorluğu'nun egemenliği altında kalmıştır. Hitit döneminde bölgedeki en önemli yerleşim yerlerinden biri Eflani’dir. Hitit kaynaklarında kentin "Haluna" olarak adlandırıldığı bilinmektedir. Frigler döneminde Ovacık ilçesindeki Kışlaköy önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Helenistik dönemde ise Bitinya Krallığı, bölgeyi Roma İmparatorluğu’na karşı savunmak amacıyla üs olarak kullanmıştır.

Roma döneminde Karabük ve çevresi önemli bir yerleşim ve ticaret merkezi hâline gelmiştir. Roma’nın bölgedeki en önemli şehirleri, bugünkü Eskipazar ilçesi sınırları içerisinde yer alan Hadrianapolis ve Kimistene kentleridir. Roma’nın Batı Karadeniz Bölgesi'ndeki en önemli yerleşim alanlarından biri olan Hadrianapolis, mozaikleri ve kilise kalıntılarıyla dikkat çekmektedir.

Bizans ve Türkler Öncesi Dönem

Roma İmparatorluğu’nun bölgedeki hâkimiyeti M.S. 395 yılında Bizans’ın kuruluşuyla devam etmiştir. 10. yüzyılda Bizans İmparatorluğu, Anadolu'daki nüfus kaybını önlemek için çeşitli kavimleri bölgeye yerleştirmiştir. Bu süreçte Peçenekler, Kumanlar (Kıpçaklar) ve Uzlar gibi Hristiyanlığı kabul etmiş Türk boyları da Karabük ve çevresine göç ettirilmiştir. Bu iskan politikası sonucunda Eskipazar ve Eflani gibi bölgeler, Bizans döneminde Türkleşmeye başlamıştır.

Selçuklular ve Beylikler Dönemi

1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra, Selçuklu komutanlarından Emir Karatekin, 1082 yılında Çankırı'yı fethettikten sonra Karabük ve çevresindeki kentleri ele geçirmiştir. 1084 yılında Eflani ve Safranbolu, Anadolu Selçuklu Devleti'nin kontrolüne girmiştir. Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflamasıyla bölge, Candaroğulları Beyliği’nin hâkimiyeti altına girmiştir. Candaroğulları, özellikle Safranbolu ve çevresinde etkili olmuştur. Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid, 1392 yılında Candaroğulları topraklarını Osmanlı topraklarına katmış ve böylece Karabük ve çevresi Osmanlı Devleti’nin egemenliği altına girmiştir.

Osmanlı Dönemi

Osmanlı döneminde Karabük, Safranbolu'nun bir köyü olarak varlığını sürdürmüştür. 17. yüzyılda Osmanlı ekonomisinin önemli merkezlerinden biri hâline gelen Safranbolu, ticaret yolları üzerinde bulunması sebebiyle gelişmiş ve önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Safranbolu, özellikle Osmanlı ahşap mimarisi açısından önemli bir kent hâline gelmiş, geleneksel Türk evleriyle ünlü olmuştur. Karabük ise bu dönemde küçük bir köy olarak kalmıştır. Ancak Osmanlı Devleti'nin ticaret yollarını genişletmesiyle birlikte, Safranbolu ve çevresinde ekonomik faaliyetler artmış, Karabük ve çevresi zamanla önem kazanmaya başlamıştır.

Cumhuriyet Dönemi ve Sanayileşme

Karabük'ün kaderi, Cumhuriyet döneminde kökten değişmiştir. 1935 yılında Ankara-Zonguldak demiryolunun açılmasıyla Karabük, küçük bir köy olmaktan çıkmış ve ulaşım açısından stratejik bir konuma gelmiştir. 3 Nisan 1937’de, Mustafa Kemal Atatürk'ün sanayileşme politikası doğrultusunda İsmet İnönü tarafından Karabük Demir Çelik Fabrikası'nın temeli atılmıştır. Bu tesis, Türkiye'nin ilk entegre demir-çelik fabrikası olup, ülkenin ağır sanayi hamlesinin en önemli adımlarından biri olarak kabul edilmiştir. Demir-Çelik Fabrikalarının kurulmasıyla Karabük, hızla büyümüş, göç almış ve Türkiye’nin önemli sanayi kentlerinden biri olmuştur. Artan nüfus ile birlikte, 25 Haziran 1939’da Karabük Belediyesi kurulmuş, 3 Mart 1953 tarihinde ise Karabük, Zonguldak iline bağlı bir ilçe statüsü kazanmıştır. 6 Haziran 1995 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararname ile Çankırı'dan Ovacık ve Eskipazar ilçeleri, Zonguldak’tan ise Eflani, Safranbolu ve Yenice ilçelerinin Karabük'e bağlanmasıyla Karabük, Türkiye’nin 78. ili olmuştur.

Günümüzde Karabük, sanayisi, tarihi dokusu ve doğal güzellikleriyle Türkiye’nin önemli şehirlerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir. Özellikle Kardemir Demir-Çelik Fabrikası, şehrin ekonomik ve sosyal yapısını şekillendirmeye devam etmektedir. Bunun yanı sıra Safranbolu, Osmanlı döneminden kalma mimarisiyle UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmış ve turizm açısından büyük bir öneme sahip olmuştur.

Coğrafi Yapı

Karabük, Türkiye'nin Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alan ve sanayileşme ile birlikte hızla gelişen bir şehirdir. Konumu, yeryüzü şekilleri, iklimi ve doğal kaynaklarıyla hem stratejik hem de doğal açıdan önemli bir yere sahiptir.

Konum ve Sınırlar

Karabük, 41° 11' - 41° 34' kuzey enlemleri ile 32° 04' - 33° 06' doğu boylamları arasında yer almaktadır. Türkiye'nin kuzeybatısında bulunan Karabük, Batı Karadeniz Bölgesi'nin iç kesimlerinde konumlanmıştır.

• Kuzeyde: Bartın
• Doğuda: Kastamonu
• Güneyde: Çankırı
• Batıda: Zonguldak ve Bolu ile komşudur.

Şehir merkezi, deniz seviyesinden yaklaşık 270 metre yükseklikte olup, yer şekilleri bakımından engebeli bir arazi yapısına sahiptir.

İklim

Karabük’ün iklimi, Karadeniz iklimi ile karasal iklimin kesişim noktasında yer aldığı için farklı özellikler göstermektedir. Batı Karadeniz'e yakın olan kuzey bölgelerinde Karadeniz ikliminin etkisiyle daha ılıman ve yağışlı bir hava hâkimdir. İç kesimlerde ve yüksek rakımlı alanlarda ise karasal iklim etkili olup, yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçmektedir.

Yıllık ortalama sıcaklık 13-14°C civarındadır. Yaz aylarında sıcaklık 30°C’yi bulurken, kış aylarında sıcaklık -10°C’ye kadar düşebilmektedir. Yağış rejimi düzensiz olmakla birlikte, sonbahar ve kış aylarında yağış miktarı daha fazladır. Kar yağışı ise Aralık-Mart ayları arasında sıkça görülmektedir.

Yeryüzü Şekilleri

Karabük'ün yeryüzü şekilleri oldukça çeşitlidir ve genellikle dağlar, platolar ve vadilerden oluşmaktadır.

• Soğanlı ve Küre Dağları: Şehrin en önemli dağ oluşumlarındandır. Özellikle Soğanlı Dağları, ilin güney sınırında yer almakta ve yüksekliği 1.750 metreye kadar ulaşmaktadır.
• Safranbolu Ovası: Tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu en önemli ovalardan biridir.
• Filyos Vadisi: Şehrin doğu ve batısını birbirine bağlayan en önemli vadilerden biridir. Aynı zamanda Filyos Çayı, bölgenin en büyük akarsularından biridir.

Rakım şehir merkezinde 270 metre civarında iken, özellikle Yenice, Eflani ve Ovacık gibi ilçelerde rakım 1.500 metreye kadar çıkmaktadır.

Doğal Kaynaklar ve Madenler

Karabük, yer altı kaynakları açısından özellikle demir cevheri ve orman varlıkları bakımından zengindir.

• Demir Cevheri: Türkiye'nin en önemli demir-çelik üretim tesislerinden biri olan Kardemir Demir-Çelik Fabrikası, bu zenginliğe dayanarak kurulmuştur.
• Orman Alanları: Karabük’ün yaklaşık %65’i ormanlık alanlarla kaplıdır.
• Kalker ve Kireçtaşı: İnşaat ve çimento sanayisinde önemli bir yere sahiptir.

Karabük’ün tarım alanları görece az olmasına rağmen, orman ürünleri ve sanayi hammaddeleri bakımından zengin bir şehirdir.

Akarsular ve Barajlar

Karabük, Filyos Nehri ve kolları başta olmak üzere birçok akarsuya sahiptir. En önemli su kaynakları şunlardır:

• Filyos Çayı: Karabük'ün en büyük su kaynağı olup, şehrin doğusunda uzanmaktadır.
• Soğanlı Çayı: Çankırı sınırından gelen önemli bir akarsudur.
• Araç Çayı: Şehrin doğusundan geçerek Filyos Nehri’ne bağlanan bir akarsudur.

Şehirde büyük ölçekli barajlar olmamakla birlikte, tarımsal sulama ve içme suyu ihtiyacını karşılamak için küçük ölçekli göletler bulunmaktadır.

Depremsellik

Karabük, Kuzey Anadolu Fay Hattı'na yakın bir konumda bulunmasına rağmen birinci derece deprem bölgesi içinde yer almamaktadır. Ancak, Batı Karadeniz’de yer alan Kastamonu ve Zonguldak bölgelerine yakın olması nedeniyle orta derecede bir deprem riski taşımaktadır. Şehirde tarih boyunca büyük yıkıcı depremler yaşanmamış olsa da, özellikle çevre illerde meydana gelen depremler Karabük’te de hissedilmiştir. Karabük’te zemin yapısının sağlam olması nedeniyle, büyük yıkımlar nadiren görülmektedir. Karabük iklim ve coğrafi yapı bakımından çeşitlilik gösteren, yer altı kaynakları açısından zengin, deprem riski düşük bir şehir olarak öne çıkmaktadır.

Ekonomik Yapı

Karabük’ün ekonomik yapısı, sanayi, ticaret, tarım, ormancılık ve turizm gibi farklı sektörlerden oluşmaktadır. Şehir, Türkiye’nin ilk ağır sanayi yatırımı olan Karabük Demir Çelik Fabrikaları (KARDEMİR) ile sanayileşmiş ve gelişimini bu sektör üzerine inşa etmiştir. Bunun yanı sıra, Safranbolu’nun kültürel mirası turizmi desteklemekte, geniş ormanlık alanlar ormancılık ve ahşap sanayisine olanak sağlamakta, tarımsal faaliyetler ise özellikle kırsal bölgelerde geçim kaynağı oluşturmaktadır.

Sanayi ve Üretim

Karabük’ün sanayisi, Demir-Çelik üretimi ve buna bağlı yan sanayi üzerine kuruludur. Türkiye’nin ilk demir-çelik fabrikası olan KARDEMİR, şehir ekonomisinin ana taşıyıcı gücüdür.

Karabük Demir Çelik Sanayisi

KARDEMİR 1937 yılında kurulmuş olup, halen Türkiye’nin en önemli demir-çelik üreticilerinden biridir. 1995 yılında özelleştirilen KARDEMİR, günümüzde 4.111 kişiye doğrudan istihdam sağlayarak şehir ekonomisinin lokomotif gücü olmaya devam etmektedir. KARDEMİR’in yanı sıra, şehrin sanayi alanlarında faaliyet gösteren 45’ten fazla küçük ve orta ölçekli demir çelik üretim tesisi bulunmaktadır.

^{Karabük Demir Çelik Fabrikaları (Kaynak, AA)}

Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve Küçük Sanayi Siteleri

Karabük’te sanayi gelişimini destekleyen 2 Organize Sanayi Bölgesi (OSB) ve 3 Küçük Sanayi Sitesi bulunmaktadır.

• Karabük Organize Sanayi Bölgesi: Demir çelik üretimi başta olmak üzere makine imalatı, inşaat malzemeleri üretimi ve metal sanayi ile öne çıkmaktadır.
• Eskipazar Organize Sanayi Bölgesi: Sanayi yatırımları için genişleme alanı olarak kullanılmaktadır.
• Küçük Sanayi Siteleri: Küçük ve orta ölçekli esnaf, oto sanayi, marangozluk, dökümcülük gibi iş alanlarında faaliyet göstermektedir.

Ticaret ve Hizmet Sektörü

Karabük, sanayi ve ticaretin iç içe olduğu bir şehir konumundadır. Şehirde demir çelik üretimine bağlı olarak hammadde ve yan ürün ticareti önemli bir yer tutmaktadır.

• İç ve dış ticaret: Demir-çelik ürünleri yurt içi ve yurt dışına ihraç edilmektedir.
• Hizmet sektörü: Üniversitenin kurulması ile birlikte özellikle kafe, restoran, konaklama ve eğlence sektörü gelişmiştir.
• Yerel esnaflar ve AVM’ler: Geleneksel ticaretin yanı sıra, Karabük’te birkaç büyük alışveriş merkezi bulunmaktadır.

Tarım ve Hayvancılık

Karabük’ün yüz ölçümünün %22,4’ü tarım alanıdır. Tarım sektörü, şehir ekonomisinin küçük bir kısmını oluştursa da kırsal kesimdeki halk için önemli bir geçim kaynağıdır.

Başlıca Tarım Ürünleri

• Buğday ve Arpa (Tahıllar)
• Mısır ve Patates
• Sebzeler ve Meyveler
• Safran (Dünyanın en değerli baharatı, Safranbolu’da yetiştirilmektedir)

Hayvancılık ve Ormancılık

• Küçükbaş hayvancılık: Kırsal kesimde keçi ve koyun yetiştiriciliği yapılmaktadır.
• Büyükbaş hayvancılık: Süt ve et üretimine yönelik olarak gelişmektedir.
• Arıcılık: Karabük, organik bal üretimi ile tanınmaktadır.
• Ormancılık: Karabük’ün yüz ölçümünün %65,5’i ormanlarla kaplıdır. Bu nedenle mobilya, ahşap sanayi ve tomruk üretimi önemli bir ekonomik faaliyettir.

Demografik Yapı

TÜİK'in resmi verilerine göre Karabük ilinin nüfusu son yıllarda kademeli bir artış göstermiştir. En güncel verilere (2022–2023 dönemine ait) dayanarak, Karabük ilinin toplam nüfusu yaklaşık 250.000 ila 255.000 kişi civarındadır. Bu nüfusun yaklaşık %75–%77’si kent yerleşiminde (örneğin Karabük Merkez ilçesi) yaşarken, geri kalan kısmı kırsal alanlarda (Eflani, Eskipazar, Ovacık, Safranbolu ve Yenice gibi ilçelerde) bulunmaktadır. Ayrıca, ilin yüzölçümü yaklaşık 4.142 km² olduğundan, nüfus yoğunluğu yaklaşık 60 kişi/km² civarında seyretmektedir.

İl, 6 ilçeden (Karabük Merkez, Eflani, Eskipazar, Ovacık, Safranbolu ve Yenice) oluşmaktadır. Sanayileşmenin özellikle Türkiye’nin ilk demir çelik fabrikası olan Kardemir’in kurulmasıyla birlikte, merkeze doğru yoğun göç hareketleri yaşanmış, genç ve eğitimli iş gücü şehre çekilmiştir. Bu durum, ilde genç ve dinamik bir nüfus yapısının ortaya çıkmasına yol açmıştır. Cinsiyet dağılımı da genel olarak dengeli seyretmekte; erkek ve kadın oranı neredeyse eşittir. Ancak, bazı ilçelerde, özellikle daha kırsal bölgelerde (örneğin Ovacık) nüfus azalışı gözlemlenmektedir; bu durum, kent merkezlerine yönelik iç göç hareketlerinin bir sonucudur.

İlçeler

Karabük, idari yapı olarak 6 ilçeden oluşmaktadır.

• Merkez İlçe: 137.428
• Eflani: 8.352
• Eskipazar: 12.767
• Ovacık: 3.731
• Safranbolu: 70.409
• Yenice: 19.371

Turizm ve Kültürel Ekonomi

Karabük’ün kültürel ve doğal mirası turizm açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Safranbolu, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmesiyle birlikte turizm ekonomisinde önemli bir paya sahip olmuştur.

Turizm Ekonomisine Katkı Sağlayan Unsurlar

• Safranbolu Evleri ve Kültürel Mirası
• Hadrianapolis Antik Kenti
• Tokatlı Kanyonu, İncekaya Su Kemeri, Yenice Ormanları
• Karabük Üniversitesi’nden gelen öğrenci hareketliliği
• Butik oteller, restoranlar ve hediyelik eşya sektörü

Turizm sayesinde konaklama, restoran işletmeciliği, el sanatları ve hediyelik eşya ticareti gibi sektörler gelişmiştir.

Ulaşım ve Lojistik

Karabük, Ankara-Zonguldak demiryolu ve karayolu bağlantıları sayesinde önemli bir lojistik merkezdir.

• Demiryolu: Karabük, Ankara ve Zonguldak ile doğrudan demiryolu bağlantısına sahiptir. Demir çelik ürünlerinin taşınmasında demiryolu önemli bir yere sahiptir.
• Karayolu: Karabük, İstanbul ve Ankara’ya bağlantılı ana yollar üzerinde yer almaktadır.
• Hava yolu: Karabük’te havaalanı bulunmamakla birlikte, en yakın havaalanı Ankara Esenboğa Havalimanı’dır (240 km).

Karabük’ün ekonomik yapısı büyük ölçüde sanayiye dayanmaktadır. KARDEMİR ve demir-çelik yan sanayisi, il ekonomisinin en büyük payını oluştururken, turizm, ormancılık ve hizmet sektörü de şehrin ekonomik çeşitliliğini artırmaktadır. Tarım ve hayvancılık ise nispeten küçük ölçekli kalsa da kırsal kesimde geçim kaynağı olmaya devam etmektedir. Sanayi yatırımları, turizmin gelişimi ve ulaşım altyapısının güçlendirilmesi ile Karabük ekonomisi gelecekte daha da büyüme potansiyeline sahiptir.

Altyapı

Karabük’ün altyapısı, sanayileşme sürecine paralel olarak gelişmiş ve şehirleşme ile birlikte modern ulaşım, eğitim, sağlık ve enerji gibi alanlarda ilerleme kaydetmiştir. Şehrin altyapısı özellikle Demir-Çelik sanayisinin ihtiyaçlarına uygun olarak şekillendirilmiş, son yıllarda ise üniversiteleşme ve turizmin gelişimi ile daha geniş kapsamlı bir yapıya ulaşmıştır.

Kent İçi Ulaşım

Karabük’ün kent içi ulaşımı, yeni gelişen şehir bölgesi ile eski yerleşim bölgeleri arasındaki farklılıklar nedeniyle çeşitlilik göstermektedir.

Toplu Taşıma

Şehir içi ulaşım minibüsler ve özel halk otobüsleri ile sağlanmaktadır. Karabük Üniversitesi’nin kurulması ile öğrenci taşımacılığına yönelik özel hatlar oluşturulmuştur. Safranbolu ve diğer ilçelerle düzenli minibüs seferleri bulunmaktadır.

Karayolu Ağı

Karabük, İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlere kara yolu ile bağlantılıdır. D-755 Karayolu ve Gerede-Ankara otoyoluna bağlantısı ile ülke içi ulaşım ağına entegre edilmiştir. İç kesimlerdeki yollar genişletilmiş ve modernize edilmiştir.

Şehirlerarası Ulaşım

Karayolu

Karabük’e otobüs ile Ankara, İstanbul, Kastamonu, Zonguldak ve Bolu gibi şehirlere düzenli seferler bulunmaktadır. Otobüs terminali şehir merkezinde yer almakta olup, ulaşımı minibüs ve taksiler ile sağlanmaktadır.

Demiryolu

Karabük, Türkiye’nin önemli demiryolu ağlarından biri olan Ankara-Zonguldak hattı üzerinde yer almaktadır. Demir-çelik üretimi nedeniyle yük taşımacılığında demiryolu önemli bir yer tutmaktadır. Şehir merkezine 2 km uzaklıkta bulunan tren istasyonu ile Ankara ve Zonguldak’a doğrudan ulaşım sağlanmaktadır.

Havayolu

Karabük’te havaalanı bulunmamaktadır. En yakın havaalanı Ankara Esenboğa Havalimanı’dır (240 km uzaklıkta). Safranbolu ve Karabük’ten Ankara ve İstanbul’a düzenli otobüs seferleri ile havaalanına ulaşım sağlanmaktadır.

Üniversiteler ve Eğitim Altyapısı

Karabük, 2007 yılında kurulan Karabük Üniversitesi (KBÜ) ile birlikte eğitim altyapısını güçlendirmiş ve bölgenin önemli bir eğitim merkezi haline gelmiştir.

Karabük Üniversitesi (KBÜ)

52.771 öğrenci kapasitesi ile bölgenin en büyük eğitim kurumudur. 955 akademik, 459 idari personel ile hizmet vermektedir. Modern kampüs alanı, kütüphane, laboratuvarlar, spor salonları ve öğrenci yurtları ile donatılmıştır. Teknoloji Fakültesi, Mühendislik Fakültesi ve Sağlık Bilimleri Fakültesi gibi bölümleri ile dikkat çekmektedir.

İlk ve Ortaöğretim

Karabük genelinde 195 okul bulunmaktadır. 37.255 öğrenci, 2.133 derslikte eğitim görmektedir. 14 özel okul, 9 sürücü kursu, 14 çeşitli kurs ve 6 özel rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır.

Mesleki ve Teknik Eğitim

Karabük’te sanayiye yönelik meslek liseleri yaygınlaşmıştır. Demir çelik sanayisine eleman yetiştirmek amacıyla teknik eğitim veren kurumlar bulunmaktadır.

Sağlık Altyapısı

Karabük, bölgesindeki sağlık hizmetlerini geliştirmiş ve özellikle kamu sağlık hizmetleri ile önemli bir altyapı oluşturmuştur.

Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları

Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesi (Devlet Hastanesi olarak hizmet vermektedir). Özel hastaneler ve tıp merkezleri (Özel Medikar Hastanesi gibi). Aile sağlık merkezleri ve ilçelerde sağlık ocakları bulunmaktadır. Üniversite hastanesi ile sağlık hizmetleri akademik destekle güçlendirilmiştir.

Sağlık Turizmi

Karabük ve Safranbolu’daki termal kaynaklar sağlık turizmi açısından değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Sağlıklı yaşam merkezleri ve doğal ürünlerle yapılan alternatif tıp uygulamaları yaygınlaşmaktadır.

Enerji ve Altyapı Çalışmaları

Karabük, sanayiye dayalı bir şehir olduğu için enerji ihtiyacı yüksektir ve altyapı projeleri sanayi ile entegre olarak yürütülmektedir.

Elektrik ve Doğalgaz

Karabük, elektrik altyapısını sanayiye uygun şekilde güçlendirmiştir. Doğalgaz altyapısı şehir merkezinde büyük ölçüde tamamlanmıştır.

Su ve Atık Yönetimi

Şehirde su arıtma tesisleri bulunmaktadır. Atık yönetimi ve geri dönüşüm projeleri giderek yaygınlaşmaktadır.

Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm

Karabük’te 1950’li yıllardan itibaren artan göç ile birlikte plansız şehirleşme yaşanmış, ancak son yıllarda kentsel dönüşüm projeleri ile modern şehircilik uygulamaları ön plana çıkmıştır.

Yeni Yerleşim Bölgeleri

• 5000 Evler bölgesi: Kooperatifleşme sonucu oluşmuş ve planlı yapılaşmaya sahiptir.
• Şirinevler Mahallesi ve Yenişehir Mahallesi: Üst gelir gruplarına yönelik konut alanlarıdır.
• Yüzüncü Yıl Mahallesi: Karabük Üniversitesi ile birlikte gelişmiş, modern konut projeleri, öğrenci yurtları, kafe ve alışveriş merkezleri ile yeni bir cazibe merkezi haline gelmiştir.

Kentsel Dönüşüm Çalışmaları

Cevizlidere, Fatih ve Soğuksu mahallelerinde TOKİ tarafından kentsel dönüşüm projeleri uygulanmaktadır. Gecekondu yapılaşmasının yoğun olduğu bölgelerde dönüşüm ve altyapı iyileştirme çalışmaları devam etmektedir.

Karabük’ün altyapısı, sanayiye dayalı kentleşme modeli ile gelişmiş, modern ulaşım, eğitim ve sağlık olanaklarıyla desteklenmiştir. Demiryolu ve karayolu ulaşımı güçlü, sağlık altyapısı yeterli, enerji ve kentsel dönüşüm projeleri ilerleyen bir yapıya sahiptir. Karabük Üniversitesi ve Safranbolu’nun turizm potansiyeli, altyapının modernleşmesini ve genişlemesini hızlandırmıştır. Önümüzdeki yıllarda sanayi yatırımları ve kentsel dönüşüm projeleri ile şehir altyapısının daha da gelişmesi beklenmektedir.

Mutfağı ve Yemekleri

Karabük mutfağı, Batı Karadeniz’in geleneksel mutfak kültürü ile Osmanlı ve Türkmen mutfağının izlerini taşıyan zengin bir mutfaktır. Özellikle Safranbolu mutfağı, tarihi İpek Yolu üzerinde bulunmasının da etkisiyle, yemek çeşitliliği açısından oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir. Şehir mutfağı, tarım ve hayvancılığa dayalı geleneksel Anadolu mutfağını yansıtırken, yerel otlar, tahıllar ve et ürünleri ile besleyici ve doyurucu yemeklerden oluşmaktadır.

Karabük Mutfağının Genel Özellikleri

• Hamur işleri ve tahıl bazlı yemekler ön plandadır (Bükme, Bandırma, Perohi).
• Etli ve sebzeli yemeklerde Osmanlı mutfağının etkileri görülmektedir (Kuyu Kebabı, Etli Yaprak Dolması).
• Karadeniz mutfağına özgü doğal ürünler ve sebzeler kullanılmaktadır (Mısır Çöreği, Zeytinyağlı Kapuska).
• Safranbolu mutfağı, özellikle safran kullanımıyla dikkat çeker (Safranlı Pilav, Safranlı Zerde).
• Keşkek gibi Anadolu mutfağının temel yemekleri hala yaygın olarak tüketilmektedir.

Geleneksel Yemekler

Çorbalar ve Başlangıçlar

Karabük mutfağında çorbalar önemli bir yer tutmaktadır. Kış aylarında sıklıkla tüketilen besleyici ve doyurucu çorbalar, tahıl ve bakliyat bazlıdır.

• Sütlü Keşkek Çorbası: Keşkeklik buğday, süt ve tereyağı ile yapılan özel bir çorbadır.
• Sirkeli Kelle Çorbası: Dana kelle eti ve sirke ile yapılan, yoğun aromalı bir çorbadır.
• Sulu Yayım Çorbası: Un, yoğurt ve tereyağı ile yapılan, kıvamlı bir çorbadır.
• Pirinci Çorbası: Pirinç ve yoğurt ile yapılan hafif bir başlangıç yemeğidir.
• Oğmaç Çorbası: Un ve su ile yapılan basit ama besleyici bir çorbadır.

Et Yemekleri ve Kebaplar

Karabük mutfağında et yemekleri genellikle kuzu eti ve dana eti ile hazırlanır. Özellikle kebap türleri ve tencere yemekleri Karadeniz mutfağının etkisini gösterir.

• Kuyu Kebabı: Özel olarak açılan kuyularda ağır ateşte pişirilen kuzu eti, Karabük’ün en ünlü yemeklerinden biridir.
• Etli Yaprak Dolması: Bağ yaprağına sarılan kıymalı harçla yapılan, Osmanlı mutfağından gelen geleneksel bir yemektir.
• Bütün Et Yemeği: Kuzu veya dana eti kemiksiz olarak haşlanarak yapılan özel bir yemektir.
• Etli Bamya: Osmanlı mutfağının miraslarından biri olan etli bamya, ekşi tatları sevenler için vazgeçilmezdir.
• Şehzade Pilavı: Dana eti, badem ve baharatlarla yapılan geleneksel bir pilavdır.

Hamur İşleri ve Tahıl Bazlı Yemekler

Karabük mutfağı, hamur işleri açısından oldukça zengindir ve genellikle fırın yemekleri olarak hazırlanır.

• Safranbolu Bükmesi: Ispanak, peynir ve kıymalı harçlarla hazırlanan geleneksel bir börektir.
• Çullu Börek: Tavuk veya kıyma ile yapılan özel bir börek çeşididir.
• Bandırma: Yufka ekmeğinin et suyu ve tereyağı ile ıslatılarak hazırlandığı geleneksel bir yemektir.
• Perohi: Yoğurtlu, kıymalı ve cevizli versiyonları bulunan, Karadeniz mutfağının ünlü mantı çeşitlerinden biridir.
• Mısır Çöreği: Mısır unu ile yapılan, Karadeniz’in geleneksel ekmeğidir.

Sebze ve Bakliyat Yemekleri

Sebze yemekleri Karabük mutfağında özellikle kış aylarında yaygın olarak tüketilir.

• Zeytinyağlı Kapuska: Lahana ve zeytinyağı ile yapılan geleneksel bir yemektir.
• Dilme Pakla: Fasulye, domates ve soğan ile yapılan özel bir sebze yemeğidir.
• Tereyağlı Uzun Pakla: Karadeniz’e özgü bir fasulye yemeğidir.
• Keşkek: Buğday ve etle yapılan, özellikle düğünlerde ve özel günlerde sunulan bir yemektir.

Tatlılar ve Safran Kullanımı

Karabük mutfağında tatlılar önemli bir yere sahiptir ve özellikle Safranbolu’nun ünlü tatlıları dikkat çeker.

• Safranlı Zerde: Safran ve pirinç ile hazırlanan geleneksel bir Osmanlı tatlısıdır.
• Höşmerim: Un, tereyağı ve şeker ile yapılan, hafif ve lezzetli bir tatlıdır.
• Şehzade Salatası: Safran, fındık ve kuru meyvelerle yapılan özel bir tatlı türüdür.

Geleneksel İçecekler

• Safranlı Çay: Karabük mutfağının en özel içeceklerinden biridir.
• Ev Yapımı Pekmez: Üzüm ve dut pekmezleri yaygın olarak tüketilmektedir.

Karabük mutfağı, Osmanlı, Türkmen ve Karadeniz mutfağının harmanlandığı zengin bir lezzet dünyasına sahiptir. Tahıllar, sebzeler, et yemekleri ve özellikle safranlı lezzetler mutfağın temel bileşenlerini oluşturmaktadır. Safranbolu’nun turistik kimliği ile birleşen mutfak kültürü, özellikle safranlı pilav, safranlı zerde ve bükme gibi lezzetlerle geleneksel Türk mutfağına eşsiz katkılar sunmaktadır.

Tarihi Yapılar

Karabük, Paphlagonia bölgesinin tarihî mirasını taşıyan önemli bir kültürel ve mimari mirasa sahiptir. Şehirde Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden kalma birçok eser bulunmaktadır. Özellikle Safranbolu ilçesi, Osmanlı dönemine ait evleri, camileri, hanları, hamamları ve çarşılarıyla bir açık hava müzesi niteliğindedir. UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Safranbolu, korunmuş Osmanlı dönemi mimarisiyle dünyanın en iyi korunmuş şehirlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Antik Dönem Yapıları

Hadrianapolis Antik Kenti (Eskipazar)

Hadrianapolis, Roma dönemine ait önemli bir yerleşim alanıdır ve "Paphlagonia Hadrianapolis’i" olarak bilinmektedir. Antik kent Eskipazar ilçesinde, Budaklar, Büyükyaylalar, Çaylı ve Beytarla köyleri sınırları içinde yer almaktadır. Kent içinde üç adet Erken Bizans dönemi kilisesi bulunmaktadır. Yerleşimde kilise mozaikleri, kaya mezarları ve sarnıçlar yer almaktadır. Mozaiklerde Hristiyan inancına göre cennette bulunan dört nehrin (Phison, Geon, Euphrates, Tigris) tasviri bulunmaktadır. Hadrianapolis, Karadeniz Bölgesi'nde erken Hristiyanlık dönemi hakkında önemli bilgiler sunan arkeolojik bir merkezdir.

Bulak / Mencilis Mağarası (Safranbolu)

Karabük’ün Safranbolu ilçesine yakın bir bölgede yer alan Bulak Mağarası, Karadeniz'in en büyük mağaralarından biridir.

6.5 km uzunluğunda olan mağaranın 380 metrelik kısmı turizme açılmıştır. İçerisinde yer altı nehirleri, göletler, şelaleler ve sarkıt-dikit oluşumları bulunmaktadır. Doğal varlık olarak tescillenmiş olup ziyaretçilere açıktır.

Osmanlı Döneminden Günümüze Tarihi Yapılar

Cinci Hanı (Safranbolu)

Cinci Hanı, Safranbolulu Karabaşzade Hüseyin Efendi (Cinci Hoca) tarafından 1645 yılında inşa edilmiştir. İpek Yolu üzerinde yer alması nedeniyle tüccarlar için önemli bir konaklama yeri olmuştur. 20. yüzyılda restore edilerek otel, restoran ve kafe olarak hizmet vermeye başlamıştır. 2 katlı ve 63 odalı bir yapıya sahiptir.

Köprülü Mehmet Paşa Camii (Safranbolu)

Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa tarafından 1661 yılında inşa ettirilmiştir. Kare planlı olup geleneksel Osmanlı cami mimarisine sahiptir. Caminin avlusunda bir şadırvan ve güneş saati bulunmaktadır. 2019 yılında restorasyonu tamamlanarak tekrar ibadete açılmıştır.

İzzet Mehmet Paşa Camii (Safranbolu)

Osmanlı Sadrazamı İzzet Mehmet Paşa tarafından 1796 yılında inşa ettirilmiştir. Nuruosmaniye Camii’nin küçük bir modeli olarak tasarlanmıştır. İç mekânı kalem işleri, mihrap ve minberi ile dikkat çeker. Padişah III. Selim’in tuğrası caminin iç mekânında yer almaktadır.

Su Kemerleri ve Tarihi Çeşmeler

İncekaya Su Kemeri (Safranbolu)

İncekaya Su Kemeri, Osmanlı döneminde Sadrazam İzzet Mehmet Paşa tarafından 18. yüzyılda inşa edilmiştir. 116 metre uzunluğunda ve 60 metre yüksekliğindedir. Su kemeri, Safranbolu’nun su ihtiyacını karşılamak için yapılmıştır. Günümüzde Tokatlı Kanyonu üzerinde yer almakta olup turistik bir cazibe merkezidir.

Hamamlar ve Çarşılar

Cinci Hamamı (Safranbolu)

Cinci Hüseyin Hoca tarafından 17. yüzyılda yaptırılmış olup, Osmanlı hamam mimarisinin önemli örneklerinden biridir. Kadınlar ve erkekler için ayrı bölümlerden oluşmaktadır. Haçvari sıcaklıklı hamamlar grubuna girmektedir Vakfiyesine göre Cinci Hoca'nın annesi Hamide Hatun adına yaptırılmıştır. Günümüzde aktif olarak hizmet vermektedir.

Yemeniciler Arastası (Safranbolu)

Safranbolu’nun geleneksel ticaret merkezi olan Yemeniciler Arastası, Osmanlı döneminde ayakkabı ve deri işçiliği yapılan bir çarşıdır. Köprülü Mehmet Paşa Camii’ne bitişik olup 48 ahşap dükkândan oluşmaktadır. Geleneksel lonca sistemine uygun olarak inşa edilmiştir. Restore edilerek günümüzde turistik çarşı olarak hizmet vermektedir.

Geleneksel Osmanlı Evleri ve Kent Mirası

Safranbolu Evleri

Safranbolu, Osmanlı sivil mimarisinin en iyi korunmuş örneklerinden biridir ve UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır. 1.457 adet tescilli Osmanlı konağı bulunmaktadır. Geleneksel Türk konut mimarisinin en güzel örneklerini yansıtmaktadır. Ahşap işlemeler, taş temeller ve cumbalı yapılar dikkat çekicidir.

Yörük Köyü

Yörük Köyü, Safranbolu’nun küçük bir modeli olup, 1997 yılında kentsel sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Anadolu’da Yörük kültürünün en önemli temsilcilerinden biridir. Osmanlı mimarisine uygun olarak inşa edilmiş ahşap konaklar bulunmaktadır. Sipahioğlu Konağı gibi geleneksel Türk evleri ziyaretçilere açıktır.

Doğal ve Tarihi Alanlar

Tokatlı Kanyonu

Safranbolu’nun en ünlü doğal güzelliklerinden biridir. Kireç taşı tabakalarının aşınmasıyla oluşmuştur. Yaklaşık 9 km uzunluğunda bir yürüyüş parkuruna sahiptir. İçerisinde İncekaya Su Kemeri ve Kristal Cam Teras yer almaktadır.

Şeker Kanyonu

Karabük-Yenice yolu üzerinde bulunan Şeker Kanyonu, doğa sporları için elverişli bir bölgedir. 100-250 metre yüksekliğe sahip dik kayalıklar bulunmaktadır. Rafting, kampçılık, kaya tırmanışı ve bisiklet turları için uygun bir alandır. Karabük, antik dönemden Osmanlı'ya uzanan zengin bir tarihi mirasa sahiptir. Özellikle Safranbolu ilçesi, Osmanlı mimarisinin en iyi korunduğu şehirlerden biri olarak hem Türkiye’de hem de dünyada önemli bir kültürel miras alanı olarak kabul edilmektedir. Antik kalıntılar, Osmanlı dönemi çarşıları, hanları, camileri ve doğal güzellikleriyle Karabük, tarih ve doğanın iç içe geçtiği bir şehirdir.

Yönetim

Karabük’ün yönetimi, 1923’ten günümüze kadar Türkiye’nin idari yapılanmasına paralel olarak valiler ve belediye başkanları tarafından yürütülmüştür. Karabük, 1995 yılında il statüsü kazandıktan sonra, merkezi yönetimin temsilcisi olarak görev yapan valiler ve yerel yönetimin başındaki belediye başkanları tarafından yönetilmektedir.

Valilik

Karabük, 1995 yılında il statüsü kazandığında Çankırı ve Zonguldak illerinden ayrılan ilçelerin birleştirilmesiyle oluşmuştur. Bu süreçten itibaren Karabük Valiliği, merkezi yönetimi temsilen İçişleri Bakanlığı tarafından atanan valiler aracılığıyla yürütülmektedir.

Belediye Yönetimi

Karabük’te belediye teşkilatı, 25 Haziran 1939 tarihinde kurulmuştur. 1941 yılında Safranbolu ilçesine bağlı bir bucak olan Karabük, 1953 yılında ilçe statüsü kazanmış ve 1995 yılında ise Türkiye’nin 78. ili olmuştur. Belediye yönetimi, kentleşme sürecinde sanayileşmenin etkisiyle gelişmiş ve özellikle Kardemir’in kurulmasıyla birlikte sosyal alanların genişlemesiyle birlikte büyümüştür. Karabük’te sanayileşmeye bağlı olarak kentsel planlama, konut projeleri ve altyapı çalışmaları belediyeler tarafından yürütülmüştür.

Karabük'te 2024 yerel seçimlerinde AK Parti adayı Özkan Çetinkaya, %33.71 oy oranı ile belediye başkanlığını kazanarak görevine başlamıştır. Seçim öncesinde belediye başkanlığını yürüten MHP'li Rafet Vergili, %26.28 oy alarak yarışta geride kalmıştır. Karabükte diğer ilçelerde ise Eflani ilçesinde seçimleri MHP'den Hüsnü Akın, Eskipazar ilçesinde AK Parti'den Serkan Cıva, Ovacık ilçesinde yine AK Parti'den Ahmet Şahin, Safranbolu ilçesinde CHP'den Elif Köse ve Yenice ilçesinde AK Parti'den Şekip Sertaş Karakaş seçimi kazanmıştır.