Ekmek kadayıfı, pişirilmiş ve kurutulmuş mayalı ekmek hamurunun şerbetle tekrar pişirilmesiyle hazırlanan geleneksel bir Türk tatlısıdır. Kaymakla birlikte servis edilmesiyle tanınır. Tatlı, özellikle Afyonkarahisar yöresiyle özdeşleşmiş olup bu bölge adına coğrafi işaretle tescillenmiş olması kıymetini artırır. Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı, sadece tatlı olarak değil, aynı zamanda doğum, düğün, hac, bayram gibi sosyal olaylarda sunulan "sıra yemeği" geleneğinin de önemli bir parçası olmuştur. Anadolu’nun farklı bölgelerinde farklı tarif ve sunum biçimleriyle yapılan bu tatlı, geleneksel Türk mutfağının önemli simgelerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir.

^{Ekmek kadayıfı (Görsel: Türkiye Kültür Portalı)}

Köken

Ekmek kadayıfının kökeni Osmanlı İmparatorluğu dönemine uzanır. İlk örneklerine dair anlatılar, seferlerden zaferle dönen askerlere verilen tatlılar arasında yer aldığını gösterir. O dönemde, elde kalan bayat ekmeklerin değerlendirilmesi amacıyla üzerine şerbet dökülerek sunulan bu tatlı, zamanla halk arasında yaygınlaşmış ve mutfak kültüründe özel bir yere sahip olmuştur. Anadolu'nun iç kesimlerinde, başta Afyonkarahisar olmak üzere Kayseri, Konya ve Gaziantep gibi şehirlerde geleneksel yöntemlerle hazırlanarak bugüne kadar ulaşmıştır.

Afyonkarahisar’da bayatlayan ekmeklerin pekmez veya balla tatlandırılmasıyla yapılan basit bir ev tatlısı olan bu lezzet, zaman içinde gelişmiş, yöre halkının kültürel birikimiyle özdeşleşerek “Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı” adıyla coğrafi işaret almıştır. Günümüzde ise yalnızca geleneksel sofralarda değil, ticari üretimde de yer bulan bir ürün hâline gelmiştir.

Ekmek Kadayıfı Tarifi

Ekmek kadayıfı, temel olarak aynı yapım tekniğine dayansa da yöresel uygulamalara, kullanılan malzemelere ve sunum biçimlerine göre farklı çeşitlere ayrılır. Bu çeşitler arasında en bilinenleri “Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı”, “Cevizli Ekmek Kadayıfı”, “Vişneli Ekmek Kadayıfı” ve “Fıstıklı Ekmek Kadayıfı”dır. Ayrıca bazı yörelerde tatlının sade veya dondurmalı sunumlarına da rastlanır. Bu tarifte, coğrafi işaretli Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı esas alınmıştır.

Malzemeler

• 1 adet hazır ekmek kadayıfı
• 2,5–3,5 kg toz şeker
• 2,5–3 litre su
• Yarım limonun suyu
• Yeterli miktarda Afyon kaymağı

Yapılışı

Ekmek kadayıfı yapımında ilk aşama şerbetin hazırlanmasıdır. Bunun için su, toz şeker ve limon suyu bir tencereye alınarak karıştırılır ve şekerin tamamen erimesi sağlanır. Karışım kaynamaya başladıktan sonra birkaç dakika daha kaynatılarak ocaktan alınır. Diğer yanda, hazır ekmek kadayıfı geniş bir tepsiye yerleştirilir ve yaklaşık 10–15 dakika kadar ılık suyla ıslatılarak kabarması sağlanır. Islatma işleminin ardından fazla suyu süzülen kadayıf ocağa alınır ve üzerine hazırlanan sıcak şerbet yavaş yavaş dökülerek pişirme süreci başlatılır.

Şerbet, kadayıfın yüzeyine doğrudan değil, tepsinin kenarlarından kepçe yardımıyla alınarak gezdirilir. Bu işlem, tatlının her tarafının eşit şekilde şerbeti çekmesi için önemlidir ve şerbet tamamen bitene kadar sürdürülür. Kadayıf şerbeti tamamen emdikten sonra, piştiği tepsiden daha küçük bir başka tepsiye dikkatlice ters çevrilerek alınır ve oda sıcaklığında soğumaya bırakılır. Soğuyan kadayıf dilimlenerek üzerine bol miktarda Afyon kaymağı eklenir ve tercihe göre yanında dondurma ile birlikte servis edilir.