Elazığ Boğazkere Üzümü, Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Elazığ ili ve çevresinde yetiştirilen yerli üzüm çeşitlerindendir. 11 Şubat 2019 tarihinde menşe adı olarak tescillenmiştir (Tescil No: 416). Bu üzüm; Elazığ’a özgü iklim, toprak ve yetiştirme koşulları sayesinde kendine has fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir. Boğazkere üzümü, yenildiğinde boğazda bıraktığı hafif yanma ve ekşimsi tat ile tanınır. Tadımda otsu aroması ve dengeli burukluğu ile dikkat çeker.

^{Boğazkere üzümü (Anadolu Ajansı)}

Yetiştirildiği Alan ve İklim Özellikleri

Elazığ Boğazkere Üzümü, Elazığ ili ve Arıcak, Alacakaya, Ağın, Baskil, Karakoçan, Keban, Kovancılar, Palu, Sivrice ve Maden ilçelerinde üretilmektedir. Bölgenin deniz seviyesinden yaklaşık 1000 metre yükseklikte, dağlarla çevrili yapısı üzüm için uygun mikroklima koşulları sağlamaktadır. Yazları kurak, kışları soğuk geçen iklim; yaz döneminde uzun güneşlenme süresi ve sonbaharda görülen uygun yağışlar, bağcılık için karakteristik şartlar oluşturmaktadır.

Elazığ’ın yıllık ortalama sıcaklığı 13,1 °C, en yüksek sıcaklığı 18,9 °C, en düşük sıcaklığı ise 7,5 °C olarak kaydedilmiştir. Yıllık ortalama yağış 409,5 mm, yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 95,3’tür. Ortalama güneşlenme süresi ise günde 6,8 saattir. Bu iklimsel veriler Boğazkere üzümünün kendine özgü özelliklerini belirleyen temel koşullardır.

Fiziksel Özellikleri

Boğazkere üzümü orta uzunlukta sürgünlere sahiptir ve sürgün boğum araları kırmızımsı-yeşil renktedir. Yapraklar 5 dilimli, açık yeşil renkte ve tüysüzdür. Taneleri yuvarlak veya oval biçimde olup kabukları kalın ve koyu kırmızımsıdır. Olgunlaştığında bordo renk alır. Taneler 2-3 çekirdek içerir. Bir salkımda 106 ile 300 arasında meyve bulunabilir, ağırlıkları ise yetişme koşullarına göre 200-1200 gram arasında değişmektedir.

Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri

Boğazkere üzümünde asitlik oranı %0,5–0,6, kuru madde oranı %16,5–%25 arasındadır. Ayrıca kül oranı %0,30–0,90 arasında değişmektedir. Brix değeri %20–25 seviyelerindedir. Üzümde tanen oranının yüksek olması, özellikle şarap üretiminde karakteristik burukluk ve gövde sağlamaktadır.

Üretim Süreci

Üretim, toprak işleme, gübreleme, bağ bakımı ve zararlılarla mücadele adımlarını içerir.

• Toprak İşleme ve Gübreleme: Sonbaharda yapılan toprak işleme ile kış yağışlarının toprağa depolanması sağlanır. İlkbaharda yapılan işlem ise toprağın havalandırılması ve yabancı otlarla mücadelenin yanı sıra asmanın ihtiyacı olan besinlerin verilmesini amaçlar.
• Kültürel İşlemler: Asma gelişim dönemi tamamlandıktan sonra düzenli budama yapılır. Ayrıca sürgün temizliği, tepe alma, koltuk alma gibi işlemler uygulanır.
• Zararlılarla Mücadele: Kış budaması uyumadan önce, yaz aylarında ise sürgünlerin gelişim dönemlerine göre ilaçlama yapılır.

Kullanım Alanları

Boğazkere üzümü öncelikli olarak şarap üretiminde kullanılmaktadır. Asmada bulunan yoğun tanen oranı ve aromatik özellikleri, şaraplara güçlü gövde, burukluk ve karakteristik tat kazandırır. Bunun yanı sıra sınırlı ölçüde sofralık olarak da tüketilebilmektedir.

Denetim ve Koruma

Üretim ve kalite kontrolü, Elazığ Tarım ve Orman İl Müdürlüğü koordinasyonunda oluşturulan denetim komisyonu tarafından yürütülmektedir. Bağ alanları ve üretim süreçleri yılda en az üç kez kontrol edilmektedir. Bu denetimler hasat ve ihracat dönemlerini de kapsamaktadır.