Elazığ vişnesi, Türkiye’nin Elazığ ilinde yetişen, Latince adı Prunus cerasus L. olan vişne türüdür. 08 Aralık 2022 tarihinde mahreç işaretiyle tescillenmiş olan bu ürün, Elazığ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından coğrafi işaret başvurusu yapılmış ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır.

Ayırt Edici Özellikleri

Elazığ vişnesi, bordoya çalan koyu renkte, yuvarlak şekilli ve pülpu etli bir meyvedir. Orta yumuşaklıkta, lifli yapıda ve oldukça suludur. Mayhoş tadı ile tanınır. Saplı meyve ağırlığı 4,50–6 g, sapsız ağırlığı ise 4,48–5,58 g arasında değişir. Yüksek rakım (1067 m), dağlarla çevrili yapı, vadiler boyunca akan dere ve çayların oluşturduğu mikroklima ile barajların iklim üzerindeki yumuşatıcı etkisi, bu vişne türünün Elazığ coğrafyasına özgü nitelikler kazanmasını sağlamıştır.

Üretim Metodu

Elazığ vişnesi, kendi tohumundan veya köklü çelikle yetiştirilir; herhangi bir anaç kullanılmaz. Bahçe tesisi sırasında dekara 2–3 ton yanmış çiftlik gübresi verilir ve bu uygulama üç yılda bir tekrarlanır. Verime yatmış ağaçlara, toprak ve yaprak analizlerine göre inorganik gübre takviyesi yapılır. Toprak işleme sonbaharda pullukla derin şekilde, ilkbaharda ise çizel, kültüvatör ve tırmık kullanılarak gerçekleştirilir. Dikim aralığı genellikle 4×4 m veya 3×4 m’dir.

Budama işlemi, ağaçların uyku dönemine girdiği sonbaharda yapılır. Ağaçlar modifiye lider sistemine göre taçlandırılır ve ömrü boyunca hafif budama tercih edilir. Sulama, özellikle çiçeklenme ve meyve tutma dönemlerinde (Nisan–Haziran) salma veya damla sulama yöntemleriyle gerçekleştirilir.

Zararlılarla mücadelede, budamadan sonra ve gözler uyanmadan önce ilaçlama yapılır. Monilya gibi hastalıklara karşı, çiçeklenme evresine göre iki aşamalı kimyasal mücadele uygulanır. Meyve ben düştüğü dönemde gerekirse ek ilaçlama yapılır.

Hasat, haziran sonu ile temmuz ayı arasında tek seferde ve elle yapılır. Vişneler saplı olarak toplanır; dalların zarar görmemesine özen gösterilir. Ağaç başına ortalama verim 25 kg’dır.

Ambalaj ve Depolama

Hasat edilen meyveler, ezilmeyi önlemek amacıyla genellikle 2–5 kg’lık karton kutularda piyasaya sunulur. Soğuk hava depolarında saklanacak ürünler ise aynı miktarda tahta veya plastik kasalara yerleştirilerek -1 °C sıcaklıkta ve %85–90 nem oranında 2–3 hafta muhafaza edilir.

Kullanım Alanları

Elazığ vişnesi, sofralık olarak doğrudan tüketilebildiği gibi dondurma, meyveli yoğurt, meyve suyu ve reçel üretiminde de kullanılır.

Coğrafi Bağ ve Denetim

Ürünün geçmişi Elazığ’da eskiye dayanır ve bölge ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle Elazığ vişnesi ile coğrafi sınır arasında ün bağı bulunur. Tüm üretim, işleme ve diğer işlemler Elazığ ili sınırları içinde gerçekleştirilmelidir.

Denetimler, Elazığ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü koordinasyonunda, uzmanlardan oluşan bir mercii tarafından yılda en az bir kez yapılır. Bahçe tesisi, dikim, kültürel işlemler, hasat ve depolama koşulları ile mahreç işareti kullanımının uygunluğu denetlenir. Gerekli durumlarda kamu veya özel kuruluşlardan hizmet alınabilir.