Erizipel, Streptococcus pyogenes (A grubu beta-hemolitik streptokoklar) başta olmak üzere bazı bakterilerin neden olduğu, cildin üst tabakalarını ve lenfatik sistemini etkileyen akut bir enfeksiyondur. Yüzeysel bir selülit formu olarak kabul edilen erizipel, genellikle yüz, bacaklar ve kollarda kırmızı, şişmiş, ağrılı ve sıcak bir cilt lezyonu ile karakterizedir. Hastalık, hızlı başlangıçlıdır ve sistemik semptomlar eşlik edebilir. Tedavi edilmediği takdirde ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Erizipelin Etiyolojisi ve Epidemiyolojisi
Erizipelin en yaygın etkeni Streptococcus pyogenes'tir. Bu bakteri, cilt bariyerinin bozulduğu durumlarda (kesikler, çatlaklar, böcek ısırıkları veya cerrahi yaralar gibi) cilde girer ve enfeksiyona neden olur. Nadiren diğer bakteriler de erizipele yol açabilir. Erizipel, her yaş grubunda görülebilse de, özellikle yaşlılar, diyabet hastaları, immün yetmezliği olan bireyler ve lenfatik sistem bozuklukları olan kişilerde daha sık görülür.
Hastalık, dünya genelinde yaygın olmakla birlikte, hijyen koşullarının yetersiz olduğu bölgelerde ve mevsimsel olarak sıcak ve nemli aylarda daha sık görülür. Erizipel, tekrarlayıcı özellik gösterebilir ve özellikle lenfödem gibi kronik durumlarda tekrarlama riski yüksektir.
Klinik Bulgular ve Semptomlar
Erizipel, ani başlangıçlı ateş, titreme, halsizlik ve baş ağrısı gibi sistemik semptomlarla kendini gösterir. Lokal olarak etkilenen bölgede kırmızı, parlak, ödemli ve ağrılı bir cilt lezyonu görülür. Lezyonun sınırları belirgindir ve çevre dokulardan keskin bir şekilde ayrılır. Yüzde görülen erizipel, genellikle burun ve yanakları etkiler ve "kelebek" şeklinde bir görünüm oluşturabilir. Bacaklarda ise özellikle alt ekstremitelerde tek taraflı tutulum yaygındır.
Lezyon bölgesinde sıcaklık artışı, hassasiyet ve bazen vezikül veya bül oluşumu görülebilir. Lenfatik tutuluma bağlı olarak lenf düğümlerinde şişme ve ağrı eşlik edebilir. Tedavi edilmediği takdirde enfeksiyon, derin dokulara yayılarak selülit, abse veya sepsis gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Tanı Yöntemleri
Erizipelin tanısı, klinik bulgulara dayanarak konulur. Lezyonun tipik görünümü ve sistemik semptomlar, tanıyı destekler. Laboratuvar testleri, tanıyı doğrulamak ve diğer enfeksiyonlardan ayırt etmek için kullanılır. Tam kan sayımı (TKS), enfeksiyon varlığını gösteren lökositoz ve yüksek eritrosit sedimantasyon hızı (ESH) gibi bulgular sağlayabilir.
Kan kültürleri, sistemik enfeksiyon durumunda etken mikroorganizmayı belirlemek için kullanılabilir, ancak erizipelde kan kültürlerinin pozitif çıkma oranı düşüktür. Deri lezyonlarından alınan örneklerin mikrobiyolojik incelemesi, nadiren gerekli olmakla birlikte, özellikle atipik vakalarda tanıya yardımcı olabilir. Görüntüleme yöntemleri, komplikasyonları değerlendirmek için kullanılır.
Tedavi Yaklaşımları
Erizipel tedavisi, antibiyotik kullanımını ve semptomatik tedaviyi içerir. Penisilin, erizipel tedavisinde birinci basamak ilaçtır. Oral veya parenteral penisilin, hastalığın şiddetine ve hastanın klinik durumuna göre tercih edilir. Penisilin alerjisi olan hastalarda makrolidler veya sefalosporinler alternatif olarak kullanılabilir. Tedavi süresi genellikle 10-14 gündür.
Semptomatik tedavi olarak, ateş ve ağrıyı kontrol altına almak için antipiretik ve analjezikler kullanılır. Etkilenen bölgenin yüksekte tutulması ve soğuk kompres uygulanması, ödemi azaltmaya yardımcı olabilir. Tekrarlayan erizipel vakalarında, altta yatan risk faktörlerinin (lenfödem, diyabet gibi) kontrol altına alınması önemlidir. Profilaktik antibiyotik kullanımı, tekrarlayan enfeksiyonları önlemek için düşünülebilir.
