Erzurum çaşır kavurması, Erzurum ili ile ün bağı bulunan tescilli bir yemektir. Erzurum Ticaret Borsası tarafından yapılan başvuru neticesinde, 24.12.2021 tarihinden itibaren korunmak üzere 06.06.2023 tarihinde 1372 tescil numarası ile Mahreç İşareti olarak tescillenmiştir.

Ürün Özellikleri

Erzurum çaşır kavurması, Latince adı Prangos ferulacea olan ve maydanozgiller (Apiaceae) familyasından gelen çaşır bitkisinin kök ve dal kısımlarının kullanıldığı bir yemektir. Üretimde çaşır bitkisine tereyağı ve yumurta eşlik eder. Coğrafi sınırda "çaşur", "çakşır" veya "tetik çaşırı" olarak da isimlendirilen bitki, doğada kendiliğinden yetişir.

Hasadı, Mayıs ayı başı ve Haziran ayı ortası olmak üzere iki dönemde yapılır. Bitki, yılın diğer zamanlarında kullanılmak üzere salamura yapılarak ya da haşlanıp dondurularak saklanır.

Ürünün tadı hafif acımsı ve mayhoş olarak tanımlanır. Ürünün coğrafi sınırda eskiye dayanan bir geçmişi ve mutfak kültüründe önemli bir yeri bulunması, Erzurum ile olan ün bağını oluşturur.

Üretim Metodu

Erzurum çaşır kavurmasının üretiminde, belirtilen coğrafi sınırda yetişen çaşır bitkisi kullanılır. Üretim, taze bitkiden yapılabileceği gibi salamura edilmiş veya dondurulmuş çaşır kullanılarak da gerçekleştirilebilir.

• Salamura Hazırlığı: Çaşır gövdeleri ayıklanıp yıkandıktan sonra yumuşayana kadar haşlanır. Acılığını bırakması için soğuk suya alınır ve 6 ila 8 saat arasında, suyu 3-4 kez değiştirilerek bekletilir. Bidonlara basılan çaşırların üzerine kaya tuzu ve su eklenir. Hava almasını engellemek amacıyla üzeri üzüm yaprağı ile kapatılır ve 1 ay salamura olması için bekletilir.

• Yemeğin Hazırlanışı (4-5 kişilik): Üretim için yaklaşık 500 g taze veya haşlanmış, ya da 600 g salamura çaşır kullanılır. Diğer bileşenler 35 g tereyağı, 4 adet yumurta ve 12 g tuzdur.

• Ön İşlem (Taze/Dondurulmuş): Taze çaşır kullanılıyorsa, bitki ayıklanır, tuzlu kaynar suda sertliğine göre en fazla 30 dakika haşlanır, süzülür ve acılığının gitmesi için 30 dakika soğuk suda bekletildikten sonra ince kıyılır. Dondurulmuş çaşır kullanılıyorsa, çözdürülüp ince şekilde doğranır.

• Ön İşlem (Salamura): Salamura çaşır kullanılıyorsa, iyice yıkanır ve tuzu gidene kadar (yaklaşık 60 dakika) ılık suda bekletilir.

• Pişirme: Tereyağı tencerede eritilir, hazırlanan çaşırlar eklenerek 10 dakika kavrulur. Son olarak çırpılmış yumurtalar eklenir. Yumurtalar piştikten sonra yemek sıcak olarak servis edilir.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Ürünün coğrafi sınırı Erzurum ili mülki sınırlarıdır. Erzurum çaşır kavurmasnın tüm üretim aşamaları, coğrafi sınır ile olan ün bağı nedeniyle bu sınırlar içinde gerçekleşmelidir.

Denetim faaliyetleri Erzurum Ticaret Borsası'nın koordinasyonunda yürütülür. Denetim mercii; Atatürk Üniversitesi Turizm Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü, Erzurum İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Erzurum Ticaret Borsası'ndan katılan toplam üç uzmandan oluşur. Denetimler düzenli olarak yılda bir defa, ayrıca şikâyet veya gerek görülmesi durumunda ise her zaman yapılır.

Denetimlerde kontrol edilen kriterler şunlardır:

• Üretimde kullanılan bileşenlerin ve miktarlarının uygunluğu.
• Üretim metoduna uygunluk.
• Erzurum çaşır kavurması ibaresinin, logosunun ve mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu.

Denetim mercii, denetim sırasında kamu veya özel kuruluşlardan ya da uzman kişilerden hizmet satın alabilir veya faydalanabilir. Erzurum Ticaret Borsası, tescil haklarının korunmasıyla ilgili hukuki süreçleri yürütür.